عملکرد شورای عالی انقلاب فرهنگی؛ از مصوبه کنکور تا ضوابط عفاف و حجاب

امام خمینی در بند «11» این پیام بر ضرورت ایجاد «انقلاب اساسی در دانشگاه‌های سراسر کشور»، «تصفیه‌ اساتید مرتبط با شرق و غرب» و « تبدیل دانشگاه به محیطی سالم برای تدوین علوم عالی اسلامی» تأکید کردند.

براین اساس طی حکمی توسط امام خمینی(ره) به عنوان ستاد انقلاب فرهنگی در تاریخ ۲۳ خردادماه سال ۱۳۵۹ متشکل از ۷ نفر آغاز به کار کرد، در هشتم شهریور ۱۳۶۲ هشت نفر به این هفت نفر اضافه شد و جمع ۱۵ نفره این ستاد ترمیم یافت، سپس در ۱۹ آذر ۱۳۶۳ آغاز شد که از ستاد انقلاب فرهنگی به درخواست آیت‌‌الله خامنه‌ای به شورای عالی انقلاب فرهنگی تغییر یافت.

با توجه به اینکه امروز ۳۹ سال از آن روز می گذرد و سالروز تأسیس شورایعالی انقلاب فرهنگی است، درباره این شورا و فعالیت های آن با عبدالحسین خسروپناه دبیر شورایعالی انقلاب فرهنگی به گفت وگو نشستیم.

چرایی تأسیس نهادی با عنوان شورایعالی انقلاب فرهنگی

آقای دکتر در ابتدا درباره جایگاه‌، اهمیت و ضرورت وجود شورای عالی انقلاب فرهنگی صحبت بفرمایید.

خسروپناه: تدبیر و تأکید رهبر کبیر انقلاب و مقام معظم رهبری بر استمرار وجود نهادی که به‌طور دائم و به‌صورت مستمر و فعال موضوع فرهنگ و علم را طراحی و برنامه‌ریزی کند، از اهمیت راهبردى این نهاد حکایت دارد. تدبیرى که موجب شده حجم زیادی از کارکردها در حوزه علم و فرهنگ و آنچه که مبنای عمل در حوزه علم، آموزش، تحقیق و پژوهش قرار می گیرد، براساس مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی باشد.

به‌دلیل اهمیتی که بخش علم و فرهنگ در منظومه فکری امامین انقلاب اسلامی ایران داشته است و اینکه در تلاطمات سیاسی کشور از اهمیت علم و فرهنگ کاسته نشود این نهاد در جایگاه تصمیم‌سازی و تصمیم‌گیری کشور پیش‌بینى شده است.

 مأموریت‌های شورا کدامند؟

مأموریت‌های شورای عالی انقلاب فرهنگی را به طور کلی بفرمایید.

خسروپناه: در دوره جدید فعالیت‌های شورای عالی انقلاب فرهنگی مأموریت‌های این شورا در چهار ستاد تقسیم شده است که عناوین آنها ستاد علم و فناوری، ستاد فرهنگی و اجتماعی، ستاد خانواده و زنان و ستاد تعلیم و تربیت است و یک مرکز رصد،  برنامه‌ریزی و ارزیابی نیز از زمانی که بنده دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی شدم راه‌اندازی کردم.

از جمله وظایف شورای عالی انقلاب فرهنگی در دوره جدید، راه بینی یعنی رصد و شناسایی اولویت مسائل، چالش و آسیب های کشور است. مأموریت دوم نیز که از آن به عنوان «راهبردی» از آن یاد می‌کنیم به مسأله تعیین سیاست‌های راهبردی و عملیاتی آن بر می گردد، البته باید توجه داشت که سیاست‌های کلان نظام توسط رهبر معظم انقلاب ابلاغ می شود و در این سیاست ها شورای عالی انقلاب فرهنگی نقشی ندارد، و تمامی سیاست های راهبردی که این شورا در حوزه های مختلف مصوب می کند در ذیل سیاست های کلان نظام است. مأموریت راهبری یعنی هدایت گری و روشن کردن تکلیف دستگاه ها در عملیاتی سازی سیاست ها است.

در مصوباتی که ابلاغ می شود دستگاه‌ها و عوامل اجرایی آن مشخص می شوند اما اینکه این عوامل به سمت سیاست ها هدایت می شوند یا خیر جزء مأموریت سوم شورای عالی انقلاب فرهنگی است. همچنین راه سنجی به عنوان ماموریت چهارم این شورا که عبارت «بازرسی علمی و فرهنگی» نیز از آن یاد می شود به موضوع نظارت این شورا بر عملیاتی شدن مصوبات توسط دستگاه های مرتبط می پردازد و حیثیت دیگر این ماموریت، اثر بخشی بوده به این معنا که مصوبه ابلاغ شده که توسط دستگاه ها نیز به مرحله عملیاتی نیز رسیده است آیا اثر بخش بوده است یا خیر!

شورای عالی انقلاب فرهنگی سه دوره را پشت سر گذاشته و امروز در دوره چهارم به سر می‌برد، به صورت اجمالی درباره این ۴ دوره صحبت بفرمایید.

خسروپناه: می توانم بگویم دوره اول زمانی بود که با حکم امام خمینی، ستاد انقلاب فرهنگی تشکیل شد، سپس به درخواست آیت الله خامنه ای این ستاد به شورا تبدیل شد که این دوره را می توان دوره دوم دانست.

از سال ۱۳۷۵ تا ۱۴۰۰ یک دوره طولانی برای نگارش سندهای مختلف داشتیم و حالا حدود دو سال است که می توان گفت دوره چهارم آغاز شده است.

در دوره چهارم که شما دبیری شورا را برعهده داشته اید چه اقداماتی انجام شده است؟

خسروپناه: ابتدا درباره وظایف شورا در دوره چهارم صحبت کنم که ما باید پنج وظیفه اساسی را در این دوره انجام دهیم، اول، رصد خانه علم و فرهنگ شورای عالی باید با قدرت شکل بگیرد و تقویت شود.

دوم، ما باید فرهنگی به فرهنگ عمومی، مخصوصا ارزش‌های اخلاقی و دینی به ویژه تحکیم خانواده که قطعا یک راه آن تقویت حجاب و عفاف داشت توجه ویژه داشته باشیم.

سوم، بازسازی انقلابی ساختار فرهنگی و ذهنیت فرهنگ ایران اسلامی. چهارم، شورای عالی انقلاب فرهنگی به مسائل نوین علمی مانند هوش مصنوعی و کوانتوم تا رسیدن به مرجعیت و اقتدار علمی باید ورود اساسی داشته باشد و پنجم، قرارگاهی شدن شورای عالی انقلاب فرهنگی.

و درباره اقداماتی که انجام داده ایم باید بگویم که شورای عالی انقلاب فرهنگی چند عملکرد داشته که در مرحله اول ساختار سازی است. تاسیس دانشگاه‌هایی مانند تربیت مدرس، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، مرکز نشر دانشگاهی، سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی، فرهنگستان علوم، فرهنگستان علوم پزشکی، فرهنگستان هنر و فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی از اقدامات شورای عالی انقلاب فرهنگی است.

به عنوان عملکرد و اقدام بعدی شورایعالی انقلاب فرهنگی در این دوره می توانم به تصویب اسناد مهم شورا مانند تصویب نقشه جامع علمی کشور، تصویب سند مهندسی فرهنگی کشور، تصویب سند تحول بنیادین آموزش و پرورش، سند دانشگاه اسلامی و... اشاره کنم.

ضمانت اجرایی مصوبات شورا، قانون اساسی است

برخی این مساله را مطرح می کنند که شورای عالی انقلاب فرهنگی پس از تصویب اسناد بر اجرای آن از سوی نهادها هم نظارت دارد؟

خسروپناه: توجه کنید که حکمرانی علم و فناوری فرهنگی کشور قطعا محتاج سند است و نمی‌توان گفت که نهادی متولی حکمرانی علم و فناوری و فرهنگ کشور باشد اما سندی تدوین و تصویب نکند، اما ما هم قبول داریم که اتکا به تصویب سند به تنهایی صحیح نیست و باید این اسناد اجرا شود و بر اجرای آن هم نظارت داشته باشیم.

بهتر است این را هم بگویم که در برخی از کشورهای توسعه یافته بیش از ۳۰۰ سند در حوزه علم و فناوری نوشته اند.

با این تفاسیر، آیا مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی ضمانت اجرایی دارد؟

خسروپناه: طبق اصل ۵۷ قانون اساسی، شورای عالی انقلاب فرهنگی مصوبه امام خمینی بنیانگذار انقلاب اسلامی و حضرت آیت الله خامنه ای مقام معظم رهبری است و باید طبق این قانون، قوانین و مصوبات این شورا ضمانت اجرایی داشته باشند.

مصوبه شورا دست مافیای کنکور را قطع کرد

یکی از مصوبه های مهم شورا که اتفاقا سر و صدای زیادی هم به پا کرد و در میان عموم مردم هم زیاد درباره اش صحبت شد و همچنان هم صحبت می شود، مصوبه کنکور بود که در زمان دبیری شما در شورای عالی انقلاب فرهنگی اجرا شد، درباره این مصوبه هم توضیح بفرمایید.

خسروپناه: در این زمینه باید بگویم قائل‌شدن نقش برای تاثیر معدل دبیرستان در کنکور و ورود به دانشگاه یک مصوبه تمدنی بود که دست مافیای کنکور را در کشور قطع کرد.

از ضوابط حجاب و عفاف چه خبر

با توجه به اغتشاشات سال گذشته که به دانشگاه ها هم کشیده شد در این مورد هم توضیح بفرمایید که شورا در زمینه حجاب و عفاف چه اقدامی کرده است؟

خسروپناه: ضوابط حجاب و عفاف در شورایعالی انقلاب فرهنگی مصوب شد و ضوابط و قوانین دقیقی در حوزه عفاف و حجاب نوشته شده است، البته برخی دستگاها در زمینه اجرای آن کوتاهی کردند.

البته کار تک بعدی در فضای فرهنگی هیچ گاه موفق نمی‌شود و به سرانجام نخواهد رسید، فعالیت فرهنگی علاوه‌ بر فکر باید دل را در بر گیرد.

به نظرم دغدغه «نسبت لایه‌های میانی با لایه‌های حاکمیتی» از اولویت‌های نهادی مردمی‌ چون دانشگاه است که شورای عالی انقلاب فرهنگی نیز در سرفصل جدید مأموریت های تحولی خود در ساحت بسط حکمرانی شبکه‌ای و استفاده از سرمایه اجتماعی نظام و عینیت بخشیدن به مردم‌سالاری دینی به آن پرداخته و می‌پردازد.

دانشجویان ما باهوش، دقیق و بابصیرت باشند

 با توجه به اینکه روز دانشجو را هم گذراندیم، توصیه ای هم به دانشجویان داشته باشید.

خسروپناه: دانشجویان امروز کشور نباید جنایات انگلیس و آمریکا را از یاد ببرند، سفارت آمریکا همواره جاسوس‌خانه بود که بعد از انقلاب دانشجویان آگاه پیرو خط امام(ره) این جاسوس‌خانه را جمع کردند، آمریکا همواره می‌خواست ایران را نابود کند، زمانی آمریکا طرح کودتای نوژه دنبال کرد و  قرار بود در همدان و تهران اجرایی شود اما مادر وطن‌پرست افسر نیروی هوایی که در کودتا مشارکت داشت، کودتا را لو داد. آمریکا در جنایتی دیگر حمله طبس را صورت داد، در جنگ تحمیلی علیه مردم ایران تمام تلاش خود را به کار گرفت.

آمریکایی‌ها در زمان جنگ حتی اجازه نمی‌دانند نیازهای اولیه خود مانند پارچه نظامی را تأمین کنیم و در برخی از عملیات لباس نظامی و پوتین نداشتیم و موشک‌های ۹ متری به صدام می‌فروختند تا به کوچه‌های سه متری دزفول بزنند، پس از حمله‌های موشکی، جان‌های تکّه تکّه کودکان را از آوار درمی‌آوردیم شبیه همین جنایات رژیم صهیونیستی که علیه کودکان غزه می‌بینید  بنابراین دانشجویان ما باید در این زمینه باهوش باشند و دقیق و با بصیرت به مسائل پیرامون خود توجه کنند.

در مصاحبه ای که به مناسبت روز دانشجو داشتم هم به این نکته اشاره کردم که دشمنان اسلام و انقلاب و جریانها و ایادی شان که چه قبل از پیروزی انقلاب و چه پس از آن به دنبال نقشه های شوم خود بودند امروز به عنوان یکی از اهداف اصلی خود دانشجو را مد نظر گرفته اند تا از مسیر دانشگاه و دانشجو و همچنین توان و انرژی دانشجویی برای نیل به اهداف خود استفاده کنند اما دانشجویان ما باید بدانند که راه صحیح در این مسیر ادامه راه شهدای دانشجو است.

دانشجویان که آگاه ترین افراد به وضعیت مردم و جامعه هستند باید به این مسائل توجه بیشتر و دقیق تری داشته باشند.

حرف پایانی؟

خسروپناه: شورای عالی انقلاب فرهنگی در دوره جدید فعالیت خود قرارگاهی شدن این شورا را در دستور کار خود قرار داده است و یکی از ملزومات تحقق این قرارگاه اتصال با مردم و گروه‌های مردمی است که در این خصوص میزهای موضوعی ذیل ستادهای چهارگانه شورای عالی انقلاب فرهنگی شکل گرفته است و در این میزها سعی شده است که گروه‌های مردمی و ذی‌نفعان مشارکت فعال داشته باشند.

همچنین ما برای اجرای بهتر مصوبات نیاز به حکمرانی داریم و بهترین نوع این حکمرانی؛ حکمرانی شبکه‌ای است که در آن گروه‌های مردمی در سیاستگذاری و اجرا مشارکت فعال دارند.