دانشجوی عصر انقلاب از نگاه رهبر انقلاب

به گزارش گروه سیره امامین انقلاب خبرگزاری رسا، ۱۶ آذر در کشور ایران روز دانشجو و در حقیقت به یاد دانشجویان (مصطفی بزرگ‌نیا، احمد قندچی و مهدی شریعت‌رضوی) نامیده شده‌است؛ که در اعتراض به ملاقات رسمی ریچارد نیکسون معاون رئیس‌جمهور آمریکا با رضاشاه آنهم مدتی بعد از شورش ننگین آمریکایی ۲۸ مرداد، به واسطه‌ی رژیم پهلوی به شهادت رسیدند. پس 16 آذر مال دانشجوی ضد نیکسون ضد آمریکا، ضد سلطه، ضد استکباری، ضد فساد، ضد اشرافیگری، ضد حاکمیت تجمل‌گرایانه و زورگویانه، ضد گرایش‌های انحرافی است(1) .

ویژگی‌های دانشجوی تراز انقلابی:

روز دانشجو مناسب‌ترین دلیل برای تشریح و کاوش خصوصیات و ویژگی‌های دانشجوی متعهد و انقلابی است. ازاین‌رو با توجه به اینکه تعداد زیادی از افراد جامعه در حال علم‌آموزی بوده و به‌نوعی در کسوت دانشجویی مشغول به تحصیل هستند(2) ، شایسته است درباره‌ی شاخص‌های دانشجوی انقلابی مورد مطالعه و تحقیق قرار گیرد. به همین منظور در ادامه‌ی این یاداشت به سه تا از ویژگی‌ها و بایسته‌های دانشجوی انقلابی از نگاه رهبری حفظه‌الله پرداخته شده‌است.

1- حضور جهادی در دانشگاه و اجتماع:

از آنجایی که دانشجو یک روشنفکر تمام عیارِ مسلمان و متدیّن است(3) باید در دانشگاه و اجتماع حضور جهادی و معنادار در اجتماع داشته‌باشد. جهاد تنها به مبارزه در صحنه‌ی نبرد و جنگ مسلحانه، پایان نمی‌پذیرد؛ [بلکه] معیار جهاد، همان چیزی است که امروزه در زبان فارسی تحت‌عنوان «مبارزه» وجود دارد(4) . یعنی هر جایی که مانع و مشکلی دیده شود اگر کسی با تلاش و نیتی خالصانه و الهی(5) برای از بین بردن آن مانع قدمی بردارد، می‌توان آن را جهاد نامید. به‌عنوان نمونه در کلام رهبری حفظه‌الله آمده است: روحانیت باید وسط میدان باشد، باید مأیوس نشود؛ خاصیت عمل جهادی این است. در حاشیه نشستن و گاهی مثلاً یک اشاره‌ای کردن، یک نصیحت کردن، یک پیامی دادن، مثل روحانیت مسیحی، کافی نیست(6). پس جوانان انقلابی دانشگاه تلاش کنند خوب درس بخوانند؛ خوب فکر و معرفت‌شان را بالا ببرند. سعی کنند در محیط خودشان اثر بگذارند؛ فعال باشند، نه منفعل؛ و با شخصیت معنوی و استحکام رابطه‌ی خود با خدا و نه با سیاسی‌کاری، روی محیط خودشان، اعم از کلاس، استاد و دانشگاه اثر فکری و روانی بگذارند(7) .

2- سیاست‌گری / بهره‌مند شدن از قدرت فهم و تحلیل سیاسی / بصیرت و دشمن‌شناسی:

اگر دانشجوی قدرت تحلیل سیاسی نداشته‌باشد درد بزرگی است که تحمّلش خیلی سخت است و فریب و شکست خواهد خورد. البته فعالیت سیاسی معنایش این نیست که حتماً باید علیه دولت، علیه مسؤولان و علیه نظام باشد(8) . ازاین‌رو در دانشگاه باید روح سیاسی زنده باشد. دانشگاهی که از سیاست دور باشد، این دانشگاه خالی از شور و نشاط خواهد بود و محلی خواهد شد برای رشد میکروب‌های خطرناک فکری و رفتاری. بنابراین باید در دانشگاه سیاست باشد؛ منتها معنای سیاسی شدن یا حضور سیاست در دانشگاه این نیست که جریان‌ها، گروه‌ها و عناصر سیاسی برای اغراض سیاسی از آن استفاده‌کنند (9). به تعبیر دیگر در کنار این یک دانشجوی متعهد انقلابی باید سیاست‌گر باشد نه سیاست‌زده و سیاست‌باز. یعنی دانشجو قدرت تحلیل سیاسی پیدا کند؛ هر حرفی را به آسانی نپذیرد، هر احتمالی را به آسانی در ذهن خودش راه ندهد یا رد نکند(10) و محیط دانشجویی، محیط کشور، محیط منطقه و محیط جهان را را با چشم‌باز و با بصیرت نگاه کند(11) . یعنی دانشجو حرفش را روشن، صریح و آشکار بزند و دچار سیاسی‌کاری و محافظه‌کاری نشود که حرفش را با ملاحظه‌ی موقع و مصلحت خیالی بیان کند؛ نه، دانشجو باید حرفش را صریح بزند. البته در کنار این صراحتِ در بیان، صداقت در نیت و سرعت در پذیرش خطا هم باید داشته‌باشد. فرق جوان دانشجوی صادق و پاکیزه‌دل، با یک آدم سیاسی‌کار باید در همین باشد؛ حرفتان را صریح بزنید؛ آنچه را که می‌زنید، از دل بزنید؛ و اگر معلوم شد که اشتباه است، سریع پس بگیرید(12) .

3- حرکت در مسیر مطالبه‌گری و آرمان‌گرایی:

یکی از خواسته‌های رهبری حفظه‌الله از دانشجویان مطالبه‌گری و آرمان‌خواهی است. در این بین آرمان‌های جمهوری اسلامی به‌تنهایی آرمان‌هایی سیاسی-فرهنگی نیستند. بلکه به آرمان‌های دیگری چون علوم‌اجتماعی، اقتصادی، علم و فناوری گره خورده‌است. یعنی استکبارستیزی محتاج خود سالاری در زمینه‌ی اقتصادی و کشاورزی است و الهام‌بخش‌ماندن در منطقه و دنیا به پیشاهنگی علمی، مهارت اقتصادی و ده‌ها آرمان دیگر در ارتباط است. ازاین‌رو رهبری حفظه‌الله در پی این هستند که غالب یا بیش از غالب بدنه دانشجویی کشور، مجموعه‌ای متعهّد و دارای احساس مسؤولیت نسبت به آرمان‌های دانشجویی قرار گیرند. آرمان‌هایی از قبیل مسأله علم، عدالتخواهی، آزاداندیشی و آزادیخواهی(13) . که در زمینه‌ی مسائل علمی باید دنبال قله بود؛ که این، توجه شما را به درس خواندن و خوب درس خواندن باید نتیجه بدهد(14) که اگر کسی بخواهد به تازه‌های علمی دست پیدا کند، مجبور باشد زبان فارسی یاد بگیرد(15) . در کنار آرمان‌گرایی مطالبه‌گری در مسئله‌ی عدالت اقتصادی، فرهنگ، سبک زندگی و... نیز مهم است. البته در مطالبه‌گری در ابتدا دانشجوها باید مبانی اعتقادی خودشان را محکم کنند، همچنین با منطق باید حرکت کرد و حرف زد. نه بدون منطق و با حرف تند و تیز، و طعنه زدن. و در آخر دانشجو باید مراقبت کند که دشمن از مطالبه‌ی او سوء استفاده نکند چه در صورت‌بندی مسئله و چه در ارائه‌ی راه حل دادن(16) .

سیدسجاد خشنودی

منابع:

1. بیانات رهبری حفظه‌الله در دیدار اساتید و دانشجویان در دانشگاه علم و صنعت‌، 24 آذر 1387.
   2. بیانات رهبری حفظه‌الله در دیدار جمعی از دانشجویان، 6 اردیبهشت 1401.
   3. بیانات رهبری حفظه‌الله در دیدار جمعی از دانشجویان، 7 آذر 1381.
   4. بیانات مقام معظم رهبری حفظه‌الله در آغاز درس خارج فقه، 20 شهریور 1373.
   5. بیانات مقام معظم رهبری حفظه‌الله در دیدار شهردار و اعضای شورای اسلامی شهر تهران با رهبر انقلاب،23 دی 1392.
   6. بیانات مقام معظم رهبری حفظه‌الله در دیدار مبلغین و طلاب حوزه‌های علمیه سراسر کشور، 21 تیر 1402.
   7. بیانات مقام معظم رهبری حفظه‌الله در جلسه پرسش و پاسخ دانشگاه تهران‌،22 اردیبهشت 1377.
   8. همان.
   9. بیانات مقام معظم رهبری حفظه‌الله در دیدار وزیر علوم و استادان دانشگاه تهران‌، 13 بهمن 1388.
   10 . بیانات مقام معظم رهبری حفظه‌الله در دیدار دانشجویان نمونه و نمایندگان تشکل‌های مختلف دانشجویی، 25 مهر 1385.
   11 . بیانات مقام معظم رهبری حفظه‌الله در دیدار جمعی از دانشجویان، 12 تیر 1395.
   12 . بیانات مقام معظم رهبری حفظه‌الله در دیدار دانشجویان،  7 مهر 1387.
   13 . بیانات مقام معظم رهبری حفظه‌الله در دیدار جمعی از اعضای تشکل‌ها و جمعی از نخبگان دانشجویی،  15 آبان 1382.
   14 . بیانات مقام معظم رهبری حفظه‌الله در دیدار دانشجویان، 16 مرداد 1391.
   15 . بیانات مقام معظم رهبری حفظه‌الله در اجتماع مردم اسفراین‌، 22 مهر 1391.
   16 . بیانات مقام معظم رهبری حفظه‌الله در دیدار جمعی از دانشجویان، 6 اردیبهشت 1401.