وقتی زنان آمریکای لاتین حجاب را شناختند

همان‌طور که سرش پایین است و نگاهش از روی دفترم بالاتر نمی‌آید، در معرفی خودش به یک جمله اکتفا می‌کند: «طلبهٔ حوزهٔ علمیهٔ قم هستم.». حجت‌الاسلام «محسن مجهتدزاده» معروف به «شیخ قمی» است.

او ۱۹ سال مبلغ دینی آمریکای لاتین بوده و حالا در ایران، مشاهدات، اطلاعات و تجربیات آن دوران را با مخاطبانش به اشتراک می‌گذارد. تسلط او بر ادبیات، زبان، فرهنگ، اخبار، مسائل و معضلات این کشورها بهانه‌ای شد که میزبان «شیخ قمی» باشیم...

حجت‌الاسلام «محسن مجهتدزاده» معروف به «شیخ قمی»

چرا «مجتهدزاده» نه و «شیخ قمی» آری؟

حاج‌آقا سال ۲۰۰۷ در شیلی مبلغ بود. یک بار مردی با کلاهی عجیب به فارسی با او سلام و احوال‌پرسی می‌کند، از زمان رفت و آمد و مقصد سفرش می‌پرسد و می‌رود. همراهان حاج‌آقا که مدام لب می‌گزیده‌اند، بعد از رفتن مرد می‌گویند او رئیس جامعهٔ بهاییان بوده!

القصه مرد بهایی اطلاعات پرواز شیخ را به سرویس امنیتی شیلی می‌دهد و در فرودگاه او را با نام «مُخسِن مُختَسَرَه» فرا می‌خوانند. این تلفظ «محسن مجتهدزاده» در زبان اسپانیولی است. آنها وسایلش را می‌گردند، اطلاعات هاردش را کپی می‌کنند و بعد می‌گذارند به پروازش برسد.

بعد از آن ماجرا شیخ تصمیم می‌گیرد اسمی انتخاب کند که مخاطبان اسپانیایی‌اش راحت بتوانند تلفظ کنند و می‌شود «شیخ قمی»؛ مؤسس اولین و تنها مرکز تخصصی تربیت مبلغ آمریکای لاتین در سال ۱۳۸۵ و مؤسس حوزهٔ علمیهٔ «امام جعفر صادق» علیه‌السلام در کلمبیا.

جنجال بر سر چادر پوشیدن زنان غربی

«ما مسیحی‌ها را هم چادری می‌کنیم!» جنجالی‌ترین جمله‌ای است که از او شنیده‌ایم. جمله‌ای که جیغ بنفش مصی علینژاد و شبکه‌های معاند را درآورد.

ماجرا از آنجا شروع شد که دو تا از روزنامه‌های داخلی، مجتهدزاده را به دروغ مدیر حوزهٔ علمیهٔ قم معرفی کردند و از قول او نوشتند «هیچ‌گاه اجازه نمی‌دهیم حجاب از سر زنان ما برداشته شود. تلاش می‌کنیم زنان غربی را هم حجاب‌دار کنیم.». همین کافی بود تا جیغ مصی علینژاد  و شبکه‌های معاند را درآورد. که «چون عمامه از سر این آخوند نینداخته‌اید پررو شده و حالا می‌گوید چادر را سر همه می‌کنیم.».

در ابتدای گفت‌وگو تجربیات شیخ قمی را دربارهٔ همین جملهٔ جنجالی جویا می‌شویم.

قطره‌چکانی یا یک‌جا؟

شیخ قمی حرف‌هایش را این‌طور شروع می‌کند: «ما کلاً دو روش در مسائل فرهنگی داریم. عده‌ای می‌گویند مباحث فرهنگی و دینی را قطره‌چکانی ارائه دهیم تا افراد دفع نشوند. درست است، اما نه همیشه و همه جا. مثلاً به فردی که می‌خواهد تازه نمازخوان شود در مرحلهٔ اول بگوییم «فعلاً فقط نماز ظهر بخوان. بعد برای نماز صبح هم بیدار شو...». اما گاهی برای اینکه تمام شیرینی و حلاوت موضوعی را درک کنیم، نباید آن را جزء جزء کنیم. مثل روضهٔ امام حسین علیه‌السلام. نمی‌توانیم به فرد بگوییم بیا دم در هیأت، سلام کن و برو. همان اول او را می‌بریم داخل تا روضه را کامل ببیند و لذت ببرد.».

شیخ قمی در کنار عده‌ای از ساکنان آمریکای لاتین

فراخوان اهدای چادر در مساجد کلمبیا!

در مورد مسألهٔ حجاب، تجربهٔ تبلیغی شیخ قمی روش دوم را تأیید می‌کند: «برای یک خانم مسیحی که تا امروز لباس آستین کوتاه، دامن و... می‌پوشیده، چادر تجربهٔ جذابی است. به کلمبیا و کشورهای دیگر که می‌رفتم در مساجد محلی می‌گفتم خانم‌ها چادرهای سالمی را که استفاده نمی‌کنند برایمان بیاورند. هر دفعه ۳-۴ ساک پر از چادرهای رنگی تمیز جمع می‌کردیم.».

اولین سفر شیخ به شیلی بود. خانم‌های مسلمان به خاطر جو سنگین حاکم بر غرب در خصوص مسلمانان، بیرون از مرکز اسلامی حتی روسری نمی‌پوشیدند. اما استقبال عجیبی از این چادرها کردند: «با ذوق و شوق چادرها را می‌گرفتند و می‌پوشیدند. گویی برایشان یک تنوع جذاب بود و با آن احساس متفاوت بودن می‌کردند. کم‌کم متوجه شدیم خود چادر یک جاذبه است که ابهت خاصی به فرد می‌دهد.».

شیخ قمی در جمع عده‌ای از شهروندان آمریکای لاتین

میل به پوشیدگی فطری است

شیخ قمی از زمانی می‌گوید که در آمریکای لاتین، فطرت بیدار زنان در میل به پوشیدگی را به چشم خود می‌دید: «در یک نمایشگاه خارجی، خانمی که لباس خیلی بازی پوشیده بود آمد سؤالی بپرسد. من هیچ تذکری ندادم. اما وقتی دید به خاطر نیمه‌برهنه بودنش مستقیم نگاهش نمی‌کنم، از کیفش لباسی بیرون آورد و خودش را پوشاند. از این مواجهه‌ها با خانم‌های خارج از کشور بسیار داشته‌ام که بدون کلمه‌ای تذکر، خودشان را پوشانده‌اند. چون این یک مسألهٔ فطری است. همان طور که تبرج فطری است. در قرآن هم داریم. اصلاً زور و اجبار در کار نیست. چادر را دم دست می‌گذاریم و به خانم‌ها می‌گوییم می‌توانید این را تجربه کنید.».

 همسرت را می‌گیرم، تو فرار کن!

شیخ قمی برگزاری ۲۳ دوره از «اردوهای تازه‌مسلمان‌ها» را در کارنامه دارد. در این اردوها، خانم‌های تازه‌مسلمان آمریکای لاتین را به قم می‌بردند. بیشتر این خانم‌ها در کشور خودشان به خاطر فضای سنگین ضداسلام روسری هم نمی‌توانستند سر کنند. از طرفی چون در این مناطق جمعیت مسلمانان کمتر از یک درصد است، انگشت‌نما می‌شدند. اما در مراکز اسلامی چادر هم می‌پوشیدند.

یک خاطره از نگاه غلطی که در غرب به مسلمانان وجود دارد بشنوید. یکی از شاگردان شیخ به عنوان روحانی مبلغ به اکوادور رفت. همسرش محجبه بود و آنجا هم چادر می‌پوشید. یک بار وقتی روحانی با همسرش به خرید رفته بودند، یک آقا از پشت دستان او را گرفت و خانمی هم دست همسرش را گرفت و فریاد زد «بیا از دست این مرد فرار کن! من می‌دانم تو را به بردگی گرفته و مجبورت کرده این طور لباس بپوشی! فرار کن و خودت را نجات بده!». این نگاه غلط و فضای سنگین دربارهٔ اسلام و مسلمانان در آمریکای لاتین به‌شدت غلیظ است.

جشن روسری‌گذاری در شیلی

در آمریکای لاتین وقتی خانمی حجاب می‌گذارد، ممکن است شغلش را از دست بدهد و به‌طور کلی شرایط اجتماعی سختی برایش ایجاد شود. شیخ قمی می‌گوید: «در مناطق محدودی از غرب شرایط برای خانم‌های باحجاب راحت‌تر است. مثل مناطقی در لندن و میشیگان که شنیده‌ام خانم‌ها حتی می‌توانند چادر بپوشند. اما در آمریکای لاتین این طور نیست.».

مثلاً یک بار در شیلی به خانهٔ یک ایرانی رفت که همسرش بیرون از خانه بی‌حجاب بود، اما به احترام شیخ، در خانه و هنگام همراهی با ایشان بیرون از خانه، روسری پوشید. اولین تجربه‌اش از روسری پوشیدن در خیابان‌های شیلی بود و ترسش ریخت. بعد از چند وقت آن آقا گفت «می‌خواهیم در مرکز اسلامی جشن روسری‌گذاری برگزار کنیم.». خانم‌های دیگر برای این خانم کیک و هدیه خریدند و مثل زمان جنگ که بسیجی‌ها روی مین می‌رفتند تا راه را باز کنند، همدیگر را در آغوش می‌گرفتند و اشک می‌ریختند.

عده‌ای از خانم‌های تازه‌مسلمان آمریکای لاتین در اردوی قم

چادر، خودش یک جاذبه است

شیخ برای خانم‌های تازه‌مسلمان آمریکای لاتین که در قالب اردو به قم می‌آمدند، برنامه‌های مختلفی تدارک می‌دید. روز اول یک هدیهٔ ویژه به آنها می‌دادند: چادر. این خانم‌ها در پارک ها هم با چادر بودند تا ببینند که چادر مانع فعالیت‌شان نمی‌شود. آنها موقع برگشتن به کشورشان هم چادرهای هدیه را می‌بردند، هم خودشان چادر اضافه می‌خریدند. بعضی‌هایشان جزو توزیع‌کنندگان چادر در کشور خودشان هستند.

شیخ می‌گوید: «ما به تجربه دیدیم که چادر خودش جذابیت دارد. متأسفانه در کشور ما گاهی با کج‌سلیقگی‌هایی مسائل حجاب و عفاف بد مطرح شده و بر خیلی‌ها اثر سوء گذاشته است. ما چادر را به‌عنوان یک تجربهٔ شیرین معرفی می‌کنیم تا فرد با آزادی کامل، تجربه کند و خودش به انتخاب چادر برسد.».

وقتی مسیحی‌ها چادری می‌شوند

یکی از جنبه‌های معروفیت شیخ قمی ویدیوهای او در فضای مجازی به زبان اسپانیایی است. در یوتیوب او ویدیویی با موضوع «چرا حجاب اسلامی؟» دارد. آنجا یک خانم مسیحی نوشت «من مسیحی‌ام و قصد مسلمان شدن ندارم. با همسرم این ویدیو را دیدیم و به این نتیجه رسیدیم که حق با شماست. وقتی پوشش بدنم کامل باشد عشق من با همسرم ماندگارتر است. تصمیم گرفتم از این به بعد پوشش مو و بدنم را کامل رعایت کنم.».

شیخ به او پاسخ داد: «حجاب فقط مخصوص مسلمانان نیست. حتی بین یهودیان هم فرقه‌ای به نام «لوطاهور» هست که خانم‌هایشان چادر مشکی می‌پوشند. در خود بیت‌المقدس گروه‌های زیادی هستند که با چادر مشکی نقاب هم می‌زنند. راهبه‌های ارتودوکس و کاتولیک هم چادر مشکی می‌پوشند. مجسمه‌های حضرت مریم سلام‌الله‌علیها تا قبل از دوران رزنانس با چادر است. در تمام عرف‌ها و فرهنگ‌ها بانوان یک پوشش سر تا پا و مردان عبا داشته‌اند.».