گسترش و تقویت بینش سیاسی و اجتماعی حوزه های علمیه نسبت یکصدسال اخیر
به گزارش خبرنگار سرویس حوزه و روحانیت خبرگزاری رسا، حجتالاسلام نصرالله آقاجانی پژوهشگر حوزوی در نشست «تطورات اندیشه اجتماعی حوزه علمیه قم در یکصد سال اخیر» از سلسلههای علمی یکصدمین سال بازتاسیس حوزه علمیه قم که به همت معاونت پژوهش حوزههای علمیه برگزار شد با اشاره به این که جریان فعال حوزه همیشه پویا بوده است اظهار داشت: این جریان قبل از امام خمینی(ره) یعنی از زمان آیتالله بروجردی شروع شد و با امام راحل اوج گرفته و به پیش برده شد.
وی افزود: حوزه علمیه قم هر چقدر در یکصد سال اخیر به دهههای معاصر نزدیک تر شد، از لحاظ نوع بینشهای سیاسی و اجتماعی تفاوت های بیشتری نسبت به گذشته پیدا کرده است.
پژوهشگر حوزوی با بیان اینکه این تطور و سیر حرکت به صورت تکاملی، پیشرونده و گسترش یابنده بوده است خاطرنشان کرد: در این زمینه ظرف زمان و موقعیتهای تاریخی نیز موثر بوده است مثلا در زمانهای که با فلسفه مخالف بودند کرسیهای تدریس فلسفه کاهش پیدا میکند.
وی با بیان اینکه انقلاب اسلامی نقطه عطفی را در این عرصه ایجاد کرد و حوزه علمیه را احیا کرد اظهار داشت: انقلاب اسلامی فرزند حوزه علمیه است؛ اما این دو بر همدیگر تاثیرگذار بودند و نمی توان تنها از تاثیر یکی از اینها سخن به میان آورده و از تاثیرگذاری دیگری غفلت کرد.
حجت الاسلام آقاجانی با بیان این که حوزه علمیه افق تمدنی داشته و نگاه آن منحصر به شهر قم و جامعه ایران نیست ابراز کرد: بلکه افق آن جهان اسلام و تمدنی است و امروز درس هایی که در حوزه علمیه تدریس می شود و همایش هایی که برگزار میشوند، نگاه بین المللی دارند که همه این ها، نتیجه تطورات گسترده حوزه علمیه در یکصدسال اخیر است.
حجت الاسلام آقاجانی افزود: بعد از انقلاب اسلامی مسئله اسلامی سازی علوم انسانی مطرح شد که عمده آن علوم سیاسی و اجتماعی است و در این زمینه موسسات متعددی ایجاد و کتابهای زیادی نوشته شدند که شاید وابستگی سازمانی به حوزه علمیه نداشته باشند؛ اما از نظر اندیشهای وابسته به حوزه های علمیه هستند که این نیز نتیجه تطورات حوزه علمیه است.
وی ادامه داد: حوزه علمیه هر چقدر به دهههای اخیر نزدیک میشود جامعه گرایی و سیاسی گرایی آن به معنای اندیشه سیاسی بیشتر شده و قابل مقایسه با گذشته نیست و این مسائل حوزه علمیه را فعال کرده است.
پژوهشگر حوزوی با بیان اینکه تطورات حوزه علمیه به سه دسته موضوعی، روشی و کاربردی بودن یا نبودن موضوعات تقسیم میشود اظهار داشت: تطورات موضوعی یعنی چه موضوعات اجتماعی مورد توجه قرار گرفته است و مسائلی مطرح شده که قبلا توجه زیادی به آن نمیشده است.
وی افزود: توجه به جامعیت اسلام و عدم کفایت اسلام فردی یکی از موضوعاتی است که در سده اخیر به ویژه در دهه اخیر توجه بیشتری به آن شده و نگاه تخصصی پیدا کرده است و این موضوع از ادبیات مرحوم شاه آبادی وارد اندیشه امام خمینی(ره) شد.
عضو هیئت علمی دانشگاه باقرالعلوم(ع) بیان داشت: مقابله با آسیبهای اجتماعی، نقش زنان در جامعه، وحدت و تقریب و غرب شناسی انتقادی از جمله این موضوعاتی است که تطور پیدا کرده است.
وی افزود: در زمینه روشی نیز شاهد تطور در روشهای عقلی، نقلی، تجربی و مقایسهای هستیم؛ مثلا دیدگاه اسلام به حقوق زن با دیدگاه غرب به این موضوع مقایسه و بررسی شده است.
عضو هیئت علمی دانشگاه باقرالعلوم(ع) در رابطه با کاربردی بودن یا نبودن موضوعات گفت: در دهه های اخیر موضوعاتی که مطرح شده کاربردی و مورد نیاز بوده است در حالی که در گذشته کمتر به این موضوع توجه میشد.
وی عنوان داشت: همچنین فاصله بین ایده های نظری و عملی کمتر شده است و حوزه خود را عقب نگه نداشته است.
حجت الاسلام آقاجانی با اشاره به ورود روش عقلی در زمینه مباحث اجتماعی بیان داشت: هرچند روش عقلی در گذشته در کلام و فلسفه استفاده میشد؛ اما امروزه در زمینه مباحث اجتماعی نیز ورود پیدا کرده است.