اصل مقابله به مثل در فقه شیعه مورد اجماع علما است/ پاسخ به دشمن عین عدالت است + فیلم

به گزارش خبرنگار سرویس سیاسی خبرگزاری رسا، حجت الاسلام والمسلمین عبدالمجید مقامی عضو هیأت رئیسه مجمع عمومی جامعه مدرسین و استاد درس خارج حوزه علمیه قم در نشست «مبانی مشروعیت عملیات وعده صادق» که عصر امروز در خبرگزاری رسا برگزار شد، با سلام و درود به سرداران نظامی که با روحیه بلند و اراده قوی توانستند حمله ای برق آسا به دشمن داشته باشند، سخنان خود را آغاز کرد و افزود: سربلندی نیروهای نظامی سربلندی مردم خواهد بود و مردم نیز به نیروهای مسلح ما افتخار می کنند.

وی با اشاره به حمله رژیم صهیونیستی به کنسولگری ایران در سوریه در تاریخ سیزدهم فروردین ماه و پاسخ ایران طی عملیات وعده صادق، بیان داشت: جمهوری اسلامی با صبر و حوصله در موقعیتی مناسب با پهپاد و موشک به اهداف نظامی رژیم اشغالگر قدس حمله کرد که در واقع این اقدام یک دفاع از خود و تنبیه متجاوز محسوب می شود. طبق قوانین بین الملل سفارتخانه و کنسولگری در هر کشوری خاک آن کشور، محسوب می شود و تجاوز به آن حمله به خاک و تمامیت ارضی یک کشور تلقی می شود از این رو پاسخ رژیم صهیونیستی لازم بود. ایران به همین دلیل دفاع کرد و خوب هم دفاع کرد.

این استاد درس خارج حوزه علمیه با اشاره به مبانی فراوان فقهی در این خصوص تصریح کرد: فقهای ما در بحث دفاع و جهاد از آیات متعددی استفاده کرده اند که یکی از آن ها آیه فَمَنِ اعْتَدَىٰ عَلَيْكُمْ فَاعْتَدُوا عَلَيْهِ بِمِثْلِ مَا اعْتَدَىٰ عَلَيْكُمْ است که آراء مختلفی در خصوص آن در تفسیر و فقه وجود دارد. مرحوم طبرسی تأکید کرده که در این آیه دو تعبیر «اعتدا» به کار رفته است که در خصوص دشمن این استفاده حقیقی است؛ معنای «اعتداء» به معنای تجاوز است و وقتی بیان می شود همانطور که دشمن تعدی کرده شما نیز تعدی کنید و پاسخ متقابل بدهید، استعمال «اعتدا»، مجازی است زیرا که پاسخ به متجاوز، عین عدالت است. دشمنی که تعدی کرده ظلم کرده اما پاسخ به آن عدالت است بنابر این تعبیر «اعتدا» در معنای حقیقی آن نیست.

وی با بیان اینکه همه عقلاء مقابله به مثل را فطرتا قبول دارند، بیان داشت: همه در مقابل حمله دفاع می کنند و وجدان های بیدار آن را درک می کنند؛ تعدادی از فقهای ما مانند «شیخ طوسی» در «مبسوط» و «شهید اول» در کتاب دروس قاعده «اعتدا» و مقابله به مثل را استخراج کرده اند و نوشته اند که این مقابله به مثل به صورت عام مربوط به زمان جنگ و غیر جنگ است؛ امام خمینی در «کتاب البیع» خود به عنوان یک بحث فقهی می نویسد: چه قائل باشیم این آیه مربوط به زمان جنگ باشد یا غیر آن، مقابله به مثل کاربرد دارد و این آیه نوع و تعداد را بیان نکرده ولی اصل آن را بیان می کند. از این رو اگر رژیم 6 موشک به کنسولگری ما زد، تعداد آن در پاسخ ما مهم نیست.

حجت الاسلام والمسلمین مقامی در ادامه با قرائت آیه «يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا قَاتِلُوا الَّذِينَ يَلُونَكُمْ مِنَ الْكُفَّارِ وَلْيَجِدُوا فِيكُمْ غِلْظَةً ۚ» بیان داشت: در این آیه تأکید شده که لازم است نسبت به دشمن اقتدار نشان دهیم و پاسخ به دشمن متجاوز از هجمه های دوباره دشمن جلوگیری کرده و خود یک راهبرد اقتدار آفرین و بازدارنده است؛ این آیه شریفه در کنار آیه سوره بقره کیفیت مقابله به مثل را تشریح می کند که یعنی لازم است شدید باشد.

وی با تصریح بر اینکه آیات متعددی اصل مقابله به مثل و نمایش اقتدار را نشان می دهند، اظهار داشت: فقهای ما بر اساس این آیات قاعده «اعداد» و مقابله به مثل را مطرح کرده اند و علاوه بر آن به روایات نیز استناد کرده اند؛ در نهج البلاغه بیان شده که سنگ از هر طرف که آمد به همان طرف سنگ پرت کنید یعنی از هر نقطه ای که به شما تجاوز شد به همان نقطه پاسخ دهید. سرداران ما در توضیح پاسخ خود گفته اند که از هر جا به منافع ایران تعدی شود، همان نقطه را پاسخ می دهیم.

این استاد حوزه علمیه با بیان روایتی دیگر اظهار داشت: در حکمت 311 بیان شده که دفع شر به وسیله شر صورت می گیرد که باید کلمه دوم شر را در معنای مجازی در نظر بگیریم. امام خمینی در مبانی فقهی خود مقابله به مثل را دفاع از خود می داند که نحوه و روش به خصوصی دارد. مرحوم «شیخ طوسی» در کتاب «مبسوط» بیان کرده اگر دشمن به مسلمین حمله کرد و سرزمین یا اسلام را مورد تهدید قرار داده است، بر تمام مسلمین لازم است که مقابله به مثل کنند و همچنین در جایی دیگر بیان کرده که بر همه انسان های باشرافت لازم است پاسخ دهند.

وی با نقل کلامی از صاحب جواهر گفت: اگر دولتی به یکی از کشورهای اسلامی حمله کرد و علیه آن تجاوز کرد بر همه مسلمانان با هر شرایطی لازم است که دفاع کنند و اجازه نائب امام یا امام لازم نیست؛ البته جنگ در دوران امروز با لوازم و ابزارهای خاصی صورت می گیرد که احتیاج به فناوری دارد همانگونه که نیروهای مسلح ما توانستند به رژیم حمله کنند. دفاع کاملا مشروع است از این رو نیاز به اذن نائب عام و نائب خاص امام معصوم نیز ندارد و باید گفت که مقابله به مثل یک دفاع است.

عضو مجمع عمومی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم با بیان اینکه هیچ مشکلی در زمینه مشروعیت «مقابله به مثل» وجود ندارد، هر گونه رأی مخالف را مخالفت با صریح کلام علما و فقها دانست و افزود: برخی در خصوص اصل مسأله فلسطین بیان می کنند چه ربطی به ما دارد و چرا فقها مصلحت ایران را در نظر نمی گیرند؟ باید گفت این افراد نیز از کلام فقها خبر ندارند. مرحوم «شیخ محمدحسین کاشف الغطا» که از مراجع بزرگ ما است برای آزادی فلسطین فتوا داشته و گفته که جهاد در فلسطین بر هر انسانی وظیفه است و علت این فتوا همانطور که گفته شد، دفع تجاوز بوده که امری انسانی و وجدانی است. مرحوم «کاشف الغطاء» همچنین تصریح کرده هر وجدان و فطرت سالمی چنین حکم می کند که هر کس که می تواند به مجاهدان فلسطین ملحق شود. و من اطمینان می دهم که این مجاهدان هم ردیف مجاهدان بدر و در کنار پیامبر خواهند بود. هر کس که نمی تواند حضور پیدا کند باید با امکانات مالی و زبان و قلم خود کوشش کند.

وی در پایان با اشاره به راهکار مرحوم «کاشف الغطاء» در خصوص مسأله فلسطین اظهار داشت: تنها راهکار حل مسأله فلسطین نابودی اسرائیل است و مذاکره و مصالحه با آن شدنی نبوده و راه حل نیست؛ متأسفانه برخی کشورهای مسلمان به کشورهای غربی متوسل می شوند تا باب مذاکره باز شود که این راه حل درستی نیست بلکه باید در مقابل متجاوز ایستاد.