کمبود فعالیت رسانه ای از کاستی های مشترک مراکز فعال در زمینه اخلاق است

به گزارش سرویس حوزه و روحانیت خبرگزاری رسا، حجت الاسلام والمسلمین حسینخانی در نشست «مراکز رسمی فعال در زمینه دانش اخلاق در صد سال اخیر حوزه علمیه قم» از سلسله نشست‌های یکصدمین سال بازتاسیس حوزه علمیه قم که به همت دبیرخانه یکصدمین سال بازتأسیس حوزه علمیه قم و با همکاری معاونت پژوهش حوزه‌های علمیه برگزار شد، عنوان کرد: اخلاق و معنویت از موضوعات بسیار مهم برای جوامع بشری است که رهبر معظم انقلاب نیز در بیانیه گام دوم «اخلاق و معنویت» را جهت دهنده همه حرکت ها و فعالیت های فردی و اجتماعی و نیاز اصلی جامعه بیان کردند.

وی با بیان اینکه اهمیت اخلاق و معنویت به اندازه‌ای است که همه جوامع بشری به دنبال گسترش آن در جوامع هستند، افزود: عوامل مختلفی در نشر اخلاق و معنویت نقش دارند که مراکز فعال در حوزه دانش اخلاق یکی از آن‌ها است.

استاد حوزه علمیه ادامه داد: بیان اقدامات و تحولاتی که در این زمینه صورت گرفته است سبب بروزرسانی اطلاعات مراکز، زمینه سازی برای همگرایی بیشتر بین مراکز، شناسایی خلأهای موجود و اجتناب از کارهای موازی می‌شود.

وی با بیان اینکه مراکز فعال در زمینه اخلاق به سه دسته حوزوی، دانشگاهی و مردم نهاد تقسیم می‌شوند، گفت: قبل از پیروزی انقلاب اسلامی یعنی از شروع بازتأسیس حوزه علمیه قم تا زمان انقلاب اسلامی در زمینه دانش اخلاق مراکزی وجود نداشتند و از دو دهه بعد از پیروزی انقلاب اسلامی مراکزی در این زمینه تأسیس شدند.

گروه اخلاق موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره)

این پژوهشگر گفت: اولین اقدام توسط آیت الله مصباح یزدی شروع شد و ایشان مجموعه ای را با عنوان واحد تربیت مربی اخلاق در موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره) تأسیس کردند که این واحد از سال ۱۳۸۰ فعالیت خود را شروع کرد و در سال ۱۳۹۰ تبدیل به مرکز شد و در سال ۱۳۹۷ به گروه آموزشی اخلاق تغییر پیدا کرد.

وی ادامه داد: تولید علم، تدوین آثار فاخر در عرصه های مختلف اخلاق اسلامی، تربیت مربیان آگاه، بصیر و کارآمد در حوزه اخلاق، گسترش، ترویج و تهذیب اخلاق در موسسه، حوزه های علمیه و جامعه اسلامی از اهداف این مجموعه بوده است.

فعالیت های آموزش

حجت الاسلام والمسلمین حسینخانی گفت: برگزاری ۹ دوره کارشناسی اخلاق، چهار دوره ارشد تربیت مربی اخلاق، دو دوره دکتر مدرس معارف گرایش اخلاق، شش دوره برای حدود ۲۰۰ نفر از فضلای حوزه علمیه آموزش های آزاد تحت عنوان تربیت مربی اخلاق از جمله فعالیت‌های پژوهشی این مرکز است.

فعالیت‌های پژوهشی

وی مهم ترین فعالیت پژوهشی این مرکز را تدوین طرح مکتب اخلاقی اسلام دانست و تصریح کرد: این مجموعه شامل دایره المعارفی از موضوعات مرتبط با اخلاق است که در چهار محور ارائه خواهد شد و عمده آن هم بر اساس دیدگاه های علامه مصباح یزدی است.

استاد حوزه علمیه ادامه داد: مجله ترویجی با عنوان معرفت اخلاقی و برگزاری نشست های علمی و کرسی های علمی در زمینه اخلاق از دیگر فعالیت‌های پژوهشی این مجموعه است. در زمینه تربیتی نیز اقداماتی مانند دیدار با ابرار، اردوهای خانوادگی، جلسات دعا و عزاداری اهل بیت علیهم السلام در قالب هیئت دانش پژوهی انجام شده است.

پژوهشکده اخلاق و معنویت پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی

وی اظهار کرد: پژوهشکده اخلاق و معنویت پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی وابسته به دفتر تبلیغات اسلامی است که از سال ۱۳۸۲ با عنوان گروه اخلاق و تربیت فعالیت خود را آغاز کرد و از سال ۱۳۸۶ با ظرفیت دو گروه پژوهشی به عنوان مرکز فعالیت کرد.

حجت الاسلام والمسلمین حسینخانی گفت: در سال ۱۳۹۶ گروه اسلام و مطالعات معنویت به آن افزوده می‌شود و به عنوان پژوهشکده اخلاق و معنویت با سه گروه پژوهشی اخلاق، تربیت اسلام و مطالعات معنویت فعالیت های خود را ادامه می‌دهد.

وی افزود: شناخت و استنباط کلان نظریه اسلامی در زمینه اخلاق، رشد اخلاقی و تربیت اخلاقی و معنویت، بازخوانی انتقادی نظریات غربی در زمینه روش شناسی اخلاق کاربردی، استخراج نظام مسائل نظری و چالش ها و معضلات دینی جامعه ایران معاصر در حوزه اخلاق تربیت و معنویت، تلاش در حل این معضلات، گفتمان سازی نخبگانی در زمینه های اخلاق کاربردی تربیت اخلاقی و معنویت اسلامی از اهداف این پژوهشکده است.

این پژوهشگر گفت: فعالیت های پژوهشکده اخلاق در قالب های مختلفی از جمله کلان پروژه انجام می‌شود که کلان پروژه الهیات اخلاقی مانند استنباط آموزه اخلاقی از متون و ادله لفظی، کلان پروژه اخلاقی کاربردی (کتاب هایی مثل روش شناسی اخلاق کاربردی، عدالت در عداوت، اخلاق تبلیغ و...)، کلان پروژه مبانی روان شناختی تربیت اخلاقی (کتاب هایی مثل راهنمای رشد اخلاقی، نظریه های کلاسیک شناختی تحولی در رشد اخلاقی)، کلان پروژه تربیت اخلاقی (ترجمه کتاب تربیت توحیدی و نقش مربی در تربیت اخلاقی معنوی) کلان پروژه امر جنسی در محاصره (کتاب درآمدی بر مبانی و روش های روان شناختی تربیتی عفاف و حجاب)، کلان پروژه تحلیل و نقد عرفان های غیر اسلامی (کتاب جریان شناسی انتقادی عرفان های نوظهور معنویت گرایی جدید) و کلان پروژه اخلاق کلان پروژه بازخوانی معنویت های اسلامی و معرفی معنویت ثقلین از جمله آن‌ها است.

بنیاد علمی فرهنگی حاد

حجت الاسلام والمسلمین حسینخانی اظهار کرد: بنیاد علمی فرهنگی حاد در سال ۱۳۸۳ فعالیت خود را تحت نظارت مرحوم آیت الله ناصری شروع کرد که مدیریت این مجموعه توسط حجت الاسلام والمسلمین جعفر ناصری است. این مرکز در قم و اصفهان فعالیت می‌کند. این مجموعه با نان موسسه دارا الهدی فعالیت می‌کرد و از سال ۱۳۹۱ با عنوان بنیاد علمی فرهنگی حاد کار خودش را ادامه داد.

وی ادامه داد: تبیین و ترویج معارف اهل بیت علیهم السلام با تأکید بر آموزه های اخلاقی و تربیتی، ایجاد گسترش و تعمیق فضای اخلاقی و ایمانی در سطح حوزه علمیه و جامعه، ارتقا سطح بینش و دانش طلاب و اقشار مختلف جامعه در راستای محور فعالیت بنیاد و تربیت مربیان و طلاب توانمند برای تحقق اهداف مجموعه از جمله اهداف این بنیاد است.

فعالیت‌های آموزشی

استاد حوزه علمیه ادامه داد: مدارس علمی سطح دو و سطوح عالی و مرکز تخصصی اخلاق در قم (سطح دو، سطح سه در رشته اخلاق و تربیت اسلامی و سطح چهار در رشته اخلاق و تربیت اسلامی و عرفان شیعی) و اصفهان (سطح دو و سطح سه در رشته اخلاق و تربیت اسلامی) از فعالیت‌های آموزشی این بنیاد است.

وی افزود: فعالیت‌های پژوهشی موسسه از سال ۱۳۸۳ آغاز شد و بعد از تبدیل به پژوهشکده و تشکیل پنج گروه علمی تربیت اخلاقی، علوم پیرا اخلاق، سیره با رویکرد اخلاقی، اخلاق صنفی و عرفان شیعی ادامه پیدا کرد و تا الان بیش از ۵۰ جلد کتاب در زمینه اخلاق منتشر کرده است. مجله دو فصل نامه حاد (نشریه علمی تخصصی مرکز تخصصی اخلاقی)، حدود ۴۳ پایان نامه در مقطع سطح سه و ۶ رساله در مقطع سطح چهار در این موسسه نگارش شده است.

این پژوهشگر با بیان اینکه تبیین مکتب اخلاق عرفانی نجف از جمله نشست های علمی بنیاد حاد است، گفت: در زمینه های تربیتی هم برنامه فرهنگی تربیتی مختلفی مثل استفاده از مشاوران اخلاق، اردوهای خانوادگی، دیدار با ابرار، جلسات انس و پیاده روی به سمت مسجد مقدس جمکران صورت گرفته است.

حجت الاسلام والمسلمین حسینخانی اضافه کرد: انتشار دو ماهنامه خُلُق، سالنامه اخلاقی تربیتی خلق، اعزام مبلغ در ایام تبلیغی، تولید و عرضه نرم افزار الحادی از جمله فعالیت تبلیغی این مجموعه است.

گروه مدرسی اخلاق اسلامی دانشگاه معارف اسلامی

وی عنوان کرد: گروه مدرسی اخلاق اسلامی دانشگاه معارف اسلامی قم در سال ۱۳۸۴ تأسیس شد. این مجموعه از لحاظ ساختاری وابسته به وزارت علوم است اما به لحاظ هویت حوزوی و هیئت امنا، حوزوی محسوب می‌شود.

فعالیت های آموزشی

استاد حوزه علمیه اظهار کرد: تدوین طرح های آموزشی برای تدریس اخلاق، ارائه موضوعات اولویت دار اخلاقی برای دانشجویان و ایجاد سرفصل های جدید در حوزه مربوط به مدرس اخلاق اسلامی از جمله فعالیت‌های آموزشی این مجموعه است.

فعالیت‌های پژوهش

وی ادامه داد: این مجموعه در بخش کتاب و مجله فعالیت دارد که کتاب درسی از جمله آن‌ها است و کتاب اخلاق اسلامی عرفان عملی در اسلام، پژوهش نامه درس اخلاق و تربیت اسلامی دانشگاه از جمله کتاب های درسی است که در این مجموعه منتشر شده است. فصلنامه پژوهشنامه اخلاق نیز مجله علمی پژوهشی گروه اخلاق این مجموعه است.

گروه اخلاق پژوهش های فرهنگ و اندیشه اسلامی

حجت الاسلام والمسلمین حسینخانی اظهار کرد: گروه اخلاق در ذیل پژوهشکده نظام های اسلامی پژوهشگاه تعریف شده و اهداف آن شامل کشف و تبیین نظام تربیتی و نظام اخلاقی اسلام، آسیب شناسی تعلیم و تربیت و اخلاق در جامعه ایران، شناخت و نقد مکاتب و نظام های اخلاقی و تربیتی، جمع آوری و تحلیل و نقد تجارب تربیتی و اخلاقی در ایران جهان اسلام و سایر جوامع بشری است.

وی گفت: فعالیت‌های این گروه شامل انتشار کتاب، برگزاری نشست ها، کرسی ها و همایش های علمی است. مجموعه کتاب های اخلاق الهی (مباحث ارائه شده توسط آیت الله مرحوم آیت الله مجتبی تهرانی)، کتاب های سلوک اخلاقی و اصلاح الگوی مصرف از منظر اخلاقی از جمله کتاب های منتشر شده است.

موسسه آموزش عالی اخلاق و تربیت

حجت الاسلام والمسلمین حسینخانی بیان کرد: موسسه آموزش عالی اخلاق و تربیت در سال ۱۳۹۰ زیر مجموعه وزارت علوم تأسیس می‌شود که با توجه به هویت حوزوی هیئت امنا و ریاست آن حوزوی محسوب می‌شود.

وی با بیان اینکه اکثر فعالیت های این مجموعه آموزشی است، تصریح کرد: رشته اخلاق کاربردی و تربیت اخلاقی در مقطع کارشناسی ارشد در این مجموعه فعال است و تاکنون پنج دوره اخلاق کاربردی و هفت دوره تربیت اخلاقی در موسسه اجرا شده است.

استاد حوزه علمیه ادامه داد: چاپ ۱۳ کتاب تربیتی و اخلاقی از جمله کتاب تربیت جوان در نهج البلاغه، اخلاق و حریم خصوصی در مشاوره و عزت نفس معنوی و مقیاس آن، نگارش ۲۲ پایان نامه در رشته اخلاق کاربردی و ۱۸ پایان‌نامه در رشته تربیت اخلاقی از جمله فعالیت‌های این مجموعه است.

پژوهشکده اخلاق روان شناسی اسلامی پژوهشگاه قرآن و حدیث

وی گفت: پژوهشکده اخلاق روان شناسی اسلامی پژوهشگاه قرآن و حدیث متعلق به پژوهشگاه قرآن حدیثه است که فعالیت خود را در سال ۱۳۹۱ آغاز کرده است و تبیین روش مند و علمی آموزه های اخلاقی روان شناختی و جامعه شناختی مبتنی بر قرآن و حدیث، نظریه پردازی در حوزه اخلاق و پاسخ گویی به شبهات مطرح در حوزه اخلاق از جمله اهداف این پژوهشکده است.

حجت الاسلام والمسلمین حسینخانی ادامه داد: انتشار کتاب تزاحم اخلاقی در شبکه های اجتماعی، از چالش تا تصمیم، رابطه فقه و اخلاق اخلاق ازدواج، فصلنامه علمی پژوهشی اخلاق پژوه، برگزاری نشست و کرسی های علمی از فعالیت های پژوهشگاه قرآن و حدیث است.

خانه اخلاق پژوهان جوان

وی اضافه کرد: خانه اخلاق پژوهان جوان توسط جمعی از طلاب و دانشجویان رشته فلسفه اخلاق در سال ۱۳۹۳ پایه گذاری شد و بعد از مدتی با استقبال اساتید و دانشجویان مواجه شد و امروز به عنوان یک موسسه مردم نهاد فعالیت می‌کند.

استاد حوزه علمیه افزود: ترجمه ۱۵ کتاب انگلیسی، برگزاری هشت نشست برای نوآموزان اخلاق، ۱۱ نشست نقد کتاب های اخلاق، شش نشست دین و اخلاق و برگزاری ۵۴ کارگاه در زمینه فلسفه اخلاق از جمله فعالیت‌های این موسسه است.

وی با بیان اینکه یکی از کاستی های مشترک همه مراکز کمبود فعالیت رسانه ای است، یادآور شد: ارتباط بین مجموعه ها و افزایش فعالیت‌های رسانه از جمله نکاتی است که مراکز باید به آن توجه کنند همچنین اکثر فعالیت های این مراکز در قم متمرکز است و سطح کشور تقریباً از نتایج فعالیت های این مجموعه ها کم بهره هستند.

حجت الاسلام والمسلمین حسینخانی گفت: فعالیت های این مجموعه ها به بدنه جامعه سرایت نکرده است و در رشد و تعالی اخلاق جامعه نقش چندانی ایفا نکردند و نیاز است که بازنگری در اهداف و برنامه ها صورت بگیرد تا فعالیت‌های آن‌ها به تعالی معنوی جامعه منجر شود.