مهم ترین راهکارهای ایجاد تحول در حوزه/لزوم برنامه ریزی و تحول در برنامه های تبلیغی

خانم مریم اسماعیلی پژوهشگر و استاد جامعه الزهرا در گفت‌وگو با خبرنگار سرویس حوزه و روحانیت خبرگزاری رسا، با اشاره به تأکید رهبر معظم انقلاب بر تحول در حوزه علمیه، پیرامون معنای تحول گفت: دشمنان هم درصدد تغییر و دگرگونی در ما هستند، اما آنچه آنان از تحول می خواهند، تحول و دگرگونی نقاط قوت ماست و نقطه مقابلش هدف ما از تحول تغییر روند اشتباه و رفع نقاط ضعف است؛ از این رو شناسایی نقاط ضعف و قوت اهمیت دوچندان پیدا می کند، چراکه در صورت عدم ظرفیت شناسی دقیق ممکن است ناخواسته در زمین دشمن بازی کنیم و نقاط قوت را از بین ببریم.

وی افزود: اولین و مهم ترین گام در امر تحول، ظرفیت شناسی و تعریف صحیح از تحول است و در این راه علاوه بر اقدامات میدانی و برنامه ریزی، از دعا و تضرع به درگاه خداوند متعال نباید غافل شد.

این پژوهشگر حوزوی عدم مشخص شدن منطق تحول را موجب ایجاد هرج و مرج دانست و اظهار داشت: باید بدانیم می خواهیم تحول ایجاد شود تا به چه وضعیتی برسیم و اگر چنانچه این منطقْ مشخّص و روشن ‌و محاسبه‌شده نباشد، کار به هرج ‌و‌ مرج کشیده خواهد شد.

خانم اسماعیلی رکن اساسی و منحصربه فرد تحول در حوزه را حضور فعلانه طلاب جوان بیان کرد و ابراز داشت: وظیفه طلاب ایجاد تحوّل در ذهن و در واقعیّت جامعه‌ خود و ایجاد تحوّل در ذهن و واقعیّت جهان است. مغزهای متفکّر، آدمهای فعّال، دست‌اندرکاران کارهای بزرگ تحوّل را به وجود می‌آورند.

وی داشتن نقشه راه برای پیمودن مسیر تحول را الزامی دانست و ابراز داشت: امروز جامعه‌ نخبگانی و انقلابی کشور، هم تجربه‌ی زیادی دارد، هم ناکامی‌ها، تلخی‌ها، دشواری‌ها، ‌مانع‌تراشی‌ها و معارضه‌ها را دیده و نگاهش به ‌مسائل اساسی کشور نگاهی همراه با توجّه به این مشکلات است. بنابر‌این، برنامه‌ریزی هم می­ تواند پیچیده‌تر و ‌قوی‌تری از گذشته باشد.

خانم اسماعیلی افزود: راهبری‌های عملیّاتی باید با در نظر گرفتنِ ‌این مشکلات و موانع انجام بگیرد. علاوه بر این، در مسائلی مانند موضوع خانواده، زنان، ‌فضای مجازی و... طلاب نخبه انقلابی برای پیشگیری از ‌مشکلات ناشی از این پدیده ها باید به فکرهای جدید و راه‌های ابتکاری و در واقع دانش و فکر نو تجهیز شوند.

استاد جامعه الزهرا(س) الهام گرفتن از انقلاب اسلامی که بزرگترین تحول است را موجب تسهیل فرآیند تحول دانست و گفت: در عین پرهیز از شتابزدگی، نباید به کندی هم پیش رفت، سرعت با شتابزدگی متفاوت است. گاهی برای دوری از کار شتابزده، دچار کندی حرکت شده و باعث تکرار داستان نوش دارو بعد از مرگ سهراب می ­شویم؛ باید در این زمینه تبیین درستی صورت بگیرد تا دچار چنین آفاتی نشویم.

وی پیرامون پرهیز از شتابزدگی در زمینه تحول حوزه، افزود: طلاب به شدت باید از انجام فعالیت های شتاب‌زده و احساسی دوری کنند چراکه نتیجه شتاب‌زدگی، عمق نداشتن فعالیت ها و زودگذر بودن نتایج است. 

خانم اسماعیلی با اشاره به تحولات جهانی و احتیاج انقلاب به پیشرفت و تحول روز به روز، اهمیت تحول در حوزه علمیه و پاسخگویی به نیاز های کشور و جهان را دوچندان عنوان کرد و گفت: از آنجا که حوزه علمیه قاعده و مادر نظام و انقلاب است، تحول در حوزه علمیه بسیار اهمیت پیدا می کند.

وی افزود: به فرمایش امام(ره) نقش بانوان در حرکت نهضت اسلامی نقشی بی بدیل است و زنان را رهبران نهضت خواندند، به همین سبب تحول در حوزه علمیه خواهران از درجه اهمیت بیشتری برخوردار خواهد بود.

استاد جامعه الزهرا(س) یکی از راهکار های تحول در حوزه را جذب بیشتر دانشجویان به حوزه علمیه عنوان کرد و بیان داشت: دانشجویان با توجه به مجهز بودن به علوم دانشگاهی با آموختن علوم دینی می توانند اثرگذاری ویژه ای در تحول حوزه داشته باشند.

وی در تبیین چگونگی تحول در حوزه گفت: تحول باید در همه نظام هایش اعم از تعلیم و تعلم، رفتاری و اخلاقی صورت بگیرد اما در عین حال  باید سنت های صحیح گذشتگان حفظ شود.

خانم اسماعیلی تهذیب و تحول در مسائل اخلاقی را اولویت تغییر و تحول بیان کرد و تأکید کرد: استفاده از نسخه های عالمانی ربانی چون امام خمینی(ره)، آیت الله بهجت، آیت الله بهاء الدینی، آیت الله مشکینی و... موجب رشد اخلاقی طلاب خواهد شد.

وی با اشاره به نقش بانوان به عنوان نیمی از جامعه در پیشرفت کشور اظهار داشت: اقدامات زیادی بعد از انقلاب به نفع بانوان انجام شد؛ از جمله انسجام برنامه های حوزه علمیه خواهران است؛ انقلاب به زنان هویت جدید داد و زمینه ورود زنان به عرصه اجتماع را فراهم کرد؛ این  هویت بخشی به حدی بود که علت گرایش به اسلام بسیاری از بانوان تازه مسلمان، به دلیل نگاه امامین انقلاب و توجه ویژه به زنان در جمهوری اسلامی عنوان می شود.

استاد جامعه الزهرا(س) توجه به اقتضائات جغرافیایی و فرهنگی در عرصه آموزش را یکی از راهبرد ها مهم در ایجام تحول خواند و ابراز داشت: امروز باید برای طلاب جدید الورود حوزه علمیه برنامه متفاوتی داشت؛ به صورت کلی طلاب جوان و نوجوان امروز اقتضائات خاصی دارند و باید به نسبت این اقتضائات برنامه پیش بینی شود.

وی ادامه داد: یکی از چیزهایی که باید در تحول مورد دقت قرار بگیرد، توجه به وضعیت زیست بوم فرهنگی و دینی مبدأ طلاب جدید الورود و ارائه آموزش هایی متناسب آن زیست بوم ها و استعداد سنجی فرد به فرد طلاب در بدو ورود است.

این پژوهشگر حوزوی با انتقاد از برنامه ریزی کنونی حوزه علمیه تصریح کرد: باید مسئله محوری در اقدامات و برنامه ریزی ها قوت بیشتری پیدا کند؛ با نگاه مسئله محور نتایج بهتری به دست خواهد آمد؛ مسئله محور نبودن دروس و برنامه ها، روزمرگی و در بعضی موارد، افسردگی به دنبال دارد؛ اگر نقشه راه درست و مسئله محور داشته باشیم اثرگذرای اجتماعی بیشتری خواهیم داشت.

خانم اسماعیلی با اشاره به بیانات رهبر معظم انقلاب در مورد حوزه و در اولویت قرار گرفتن تبلیغ در حوزه علمیه بر لزوم برنامه ریزی و تحول در برنامه های تبلیغی و تبلیغ محور بودن دروس تأکید کرد.