در سال‌های اخیر رشد صادراتی محصولات چاپی از خراسان به بازارهای هدف قابل توجه بوده است، برای نمونه رشد این صنعت در سال 1401 بالغ بر 75 درصد بوده است. خراسان رضوی با داشتن بیش از 400 واحد چاپی فعال سومین استان در حوزه صنعت چاپ کشور است. محصولات چاپی این استان به کشورهای آسیای میانه از جمله افغانستان، تاجیکستان، قرقیزستان، ازبکستان، ترکمنستان و نیز عراق و برخی از کشورهای اروپایی صادر شده است.
در سال 1402 میزان صادرات محصولات چاپی استان خراسان به مرز 13 هزار میلیارد تومان رسید، ابا این حال آمارها نشان می‌دهد که رشد صادراتی صنعت چاپ در سال 1402 متوقف شده و در سال جاری با کاهش چشمگیر مواجه بوده است.
سلفون، لفاف، لیبل، جعبه و کارتن خالی، قوطی فلزی، درب پلاستیکی و بطری نوشابه و آب معدنی،به ترتیب بیشترین حجم محصولات چاپی را به خود اختصاص داده‌اند.
علی مغانی رئیس پیشین اتحادیه چاپخانه‌داران خراسان رضوی با تایید این کاهش به خبرنگار تسنیم می‌گوید: متاسفانه در ماه‌های اخیر با کاهش جدی نقدینگی در بازار مواجه بودیم، سرمایه‌‌ها به سمت بازار دلار و سکه گرایش پیدا کرده‌اند و گردش سرمایه در بازار رخ نداده است، همه بخش‌ها در رکود به سر می‌برند و گردش مالی در بازار چاپ نیز کاهش داشته است.
صادرات به افغانستان به صفر رسید
وی با اشاره به از دست رفتن برخی بازارهای صادراتی صنعت چاپ ادامه می‌دهد: صادرات محصولات چاپی از خراسان به عراق افغانستان و آسیای میانه کاهش جدی داشته است، صادرات به افغانستان تقریباً به صفر رسیده است و ما سفارشی دیگر از این کشور نداریم، بخشی از محصولات دیگر در خود افغانستان تولید می‌شود.این در حالی است که تا سال گذشته روزانه 15 تریلی از مشهد محصولات چاپی به افغانستان صادر می‌شد. با حضور جدی طالبان در افغانستان، جلوی این صادرات گرفته شده است.
این پیشکسوت و فعال صنعت چاپ در خراسان حجم صادرات محصولات چاپی به عراق را نیز اندک دانست و افزود: با توجه به متغییر بودن نرخ ارز، نرخ محصولات مورد نیاز چاپ و ... چاپخانه‌داران تمایلی به قبول سفارش از کشورهای همسایه نشان نمی‌دهند، چرا که نمی‌توان با این شرایط چندان مقرون به صرفه فعالیت کرد، برای تولید و پاسخگویی به سفارشات باید برای حداقل 6 ماه قیمت‌های ثابتی داشته باشیم.
ترکیه بازار صادراتی ایران را از آن خود کرد
به گفته مغانی ترکیه در یکسال اخیر حجم زیادی از بازار صادراتی ایران را از آن خود کرده است، سفارشات عراق و تاجیکستان و قرقیزستان حالا دیگر در ترکیه پاسخ داده می‌شود و بیش از 80 درصد بازار صادراتی ایران در حوزه چاپ از آن ترکیه شده است.
وی ایجاد بازارهای جدید صادراتی را نیز چندان عملیاتی نمی‌داند و می‌گوید: با توجه به مشکلات در رفت و آمد، تحریم‌ها و ثابت ماندن شرایطی که در بالا گفته شد، نمی‌توان به بازارهای جدید هم فکر کرد. حداقل تا پایان سال شرایط به نظر نمی‌رسد که تغییری داشته باشد، با ناترازی انرژی، افزایش نرخ ارز و ... همین‌که تجار بتوانند وضعیت مالی خود را در 3 ماه پایانی سال سامان دهند، کافی است.
تنها 6 همت در 9 ماه گذشته صادرات چاپ داشتیم
مغانی ادامه می‌دهد: با این حال اگر شرایط تغییر کند، ما می‌توانیم به وضع سابق بازگردیم، رشد صادرات محصولات چاپی دو سال پیش در کل کشور 230 درصد بوده است.اما اکنون 80 درصد کاهش داشته‌ایم، در 9 ماه گذشته تنها 6 همت صادرات محصولات چاپی داشتیم. شاید به لحاظ ریالی ما کاهش 80 درصدی را مشاهده نکنیم، اما با توجه به افزایش قیمت ارز نسبت به سال گذشته باید گفت که به لحاظ تعداد محصولات با کاهش 80 درصدی مواجه شده‌ایم.
در سال‌های گذشته بسیاری از فعالان صنعت چاپ کشور، از تلاش کشورهای همسایه ایران بویژه ترکیه و کشورهای حاشیه خلیج فارس در حوزه صنعت چاپ خبر داده و این دغدغه را که بازار اطراف از دست فعالان صنعت چاپ کشورمان گرفته شود، به صورت جدی مطرح کرده‌اند، اما فرسودگی ناوگان چاپ، کمبود نقدینگی و فراهم نبودن زمینه واردات مواد اولیه باکیفیت برای حوزه صنعت چاپ و بسته‌بندی موجب شد که سهم ایران از بازارهای منطقه آب رود.
تحولات فناوری موجب شده است که چاپ کتاب به عنوان یکی از بخش‌های فعال صنعت مورد توجه کشور‌ها قرار گیرد، انتظار می‌رود زمینه‌های گسترش چاپ دیجیتال در کشور و استفاده از فناوری‌های نوین در صنعت چاپ مورد توجه دولت قرار گیرد تا امکان رقابت فعالان صنعت چاپ در کشورمان با کشورهای همسایه فراهم شود.