سند محرز وجود شکنجه در ساواک

در روزهای اخیر روزنامه‌ انگلیسی‌زبان ایندیپندنت خبر داد که سه مرد ایرانی مقیم آمریکا در یک دادگاه فدرال ایالت فلوریدا شکایتی را از پرویز ثابتی ثبت کرده‌اند. ثابتی معاون اسبق ساواک و رئیس اداره سوم (امنیت داخلی) این سازمان بود. فلوریدا نیز همان ایالتی است که گفته می‌شود او در آن سکونت دارد. این سه مرد که خود را از هراس شناخته نشدن از جانب ثابتی و عواملش «جان دو» ۱ و ۲ و ۳ معرفی کرده‌اند، در شکایت خود اظهار داشته‌اند که پیش از انقلاب متحمل شکنجه‌های سنگین از سوی ساواک شده‌اند. بنا بر گزارش منابع فارسی‌زبان خارج از کشور،‌ این سه شاکی ۷۲، ۸۵ و ۶۸ ساله، گفته‌اند که ثابتی «برنامه‌ریزی، نظارت و حمایت» از بازداشت و شکنجه آن‌ها را برعهده داشته است.

به همین بهانه در ادامه سندی را خواهیم دید، که به‌وضوح وجود شکنجه در ساواک را تایید می‌کند. این سند، نامه‌ای است از سوی دادسرای دادگاه تجدید نظر اصفهان به دادرسی ارتش که به روشنی به موضوع شکنجه‌های گسترده‌ زندانیان امنیتی توسط ساواک می‌پردازد. نامه در تاریخ ۲۸ آبان سال ۱۳۵۷ نوشته شده؛ یعنی زمانی که با بالا گرفتن تب تظاهرات انقلابی، حکومت در صدد تجدید نظر در برخی سخت‌گیری‌ها و جنایات خود با هدف حفظ بقای سیاسی بوده است. این نامه، که به‌ویژه به بررسی وضعیت زندانیان سیاسی و امنیتی اشاره دارد، خود گواهی بر آن است که شکنجه‌های شدید و غیرانسانی در آن دوران بخشی از روند پرونده‌های امنیتی بوده است.

متن سند

ستاد بزرگ ارتشتاران

دادسرای دادگاه تجدیدنظر اصفهان

تیمسار ریاست اداره دادرسی ن م ش

تاریخ ۱۳۵۷/۸/۲۷

مقام عالی‌ را آگاه می‌سازد: پیرو عرایض تلفنی پس از ۸ ساعت گفت‌وگو با نمایندگان زندانیان عادی و ضد امنیتی در دفتر رئیس زندان، اعتصاب غذای آنان شکسته شد. خواسته زندانیان امنیتی نخست این بود که همه آن‌ها در یک بند زندانی شوند و می‌گفتند بیشتر زندانیان ضد امنیتی کم‌سال هستند و ممکن است از سوی زندانیان عادی و مواد مخدر به آن‌ها تجاوز شود و به‌هرحال از نظر اخلاقی درست نیست که با زندانیان عادی در یک جا باشند. خواسته دیگر درباره کتاب بود که با گفت‌وگو با تیمسار و ریاست شهربانی اصفهان، هر دو خواسته آنان انجام شد. خواسته زندانیان عادی به شرح زیر است:

نکته چشمگیر زندانیان امنیتی و چه آن‌هایی که به‌تازگی آزاد شده‌اند، شکنجه‌های بسیار سختی است که هنوز هم مانند گذشته در ساواک به دستگیرشدگان داده می‌شود و در دادگاه نیز گاهی این مسئله از سوی متهمین ابراز می‌گردد (برابر آگهی یک‌ ماه پیش بین افسر فرمانداری نظامی اصفهان و ساواک اصفهان درباره این‌که چرا متهم سید معلمی در ساواک شکنجه شده، گفت‌وگویی درگرفته است). فشرده گفتار آنان این بود که با وجود فرمان همایونی که ۲ سال پیش درباره شکنجه نکردن زندانیان صادر یافته (مستنبط از مصاحبه‌هایی که در روزنامه‌ها نوشته شده)، هنوز در ساواک شکنجه‌های سختی از گونه‌های: شلاق زدن، با دستبند به دار آویختن، سوزاندن بدن و آلت تناسلی، فرو بردن باتون در نشیمن‌گاه و کارهای دور از اخلاق و غیره انجام می‌شود که گاهی نیز دچار نقص عضو شده‌اند، مانند اصغر علینقی که بیضه او را کشیده‌اند؛ یا محمدحسین [ناخوانا] شهشهانی‌پور که دانش‌آموز بوده و در اثر شکنجه از هر دو چشم کور شده است (از اتهام انتسابی تبرئه به‌ علت فقد دلیل و کوری مطلق تبرئه شده). مأمورین ساواک گاهی به زندان شهربانی آمده و محکومین قطعی ضد امنیتی را در همان‌جا یا این‌که چند روزی دوباره به ساواک برده و شکنجه می‌دهند (مانند محکومین براتعلی زمانی، فتح‌الله فریور) که نفر نخست در اثر شکنجه معیوب شده و با شتاب به بیمارستان مرکز فرستاده می‌شود و مدتی بستری بوده است. محکوم می‌گفت: همان‌گونه که در پرونده و دفاعیات من آمده است، هنگامی که در ساواک اتهام اهانت بر رأس مملکت را به من وارد آوردند، به‌حدی ناراحت شدم که رگ دست خود را بریدم، ولی مرا شکنجه دادند تا بیهوش شدم. زندانیان امنیتی بیش از همه مأمورین ساواک از نادری شکایت داشتند و می‌گفتند در ساواک شکنجه‌های بسیار سختی به زندانیان وارد می‌سازد.

مراتب بالا به‌ طور خلاصه و تلفنی به آگاهی تیمسار تقوی، رئیس ساواک اصفهان، رسید و بیان داشتند (زندانیان دروغ می‌گویند و مأمورین ساواک با کمال احترام!! با آنان رفتار می‌نمایند و به من فرمودند شما نهایت محبت را با آنان بکنید و زبان خوش قانع‌شان بسازید) و به‌کلی مسئله را انکار نمودند. اینک مراتب نخست برای استحضار خاطر عالی و سپس [ناخوانا] اگر چنین رفتاری با زندانی حقیقت داشته باشد، درست مخالف اصول وجدان انسانی است، برای هرگونه اقدام و صدور اوامر مقتضی به‌عرض عالی می‌رسد. ضمناً ۲ برگ شکایت صدیقه امیرشاه‌کرمی و یک برگ [ناخوانا] محمود افتخاری به پیوست تقدیم می‌گردد.

دادستان دادگاه تجدید نظر اصفهان

سرهنگ منوچهر [ناخوانا]