استاد دانشگاه:
انتظارات از نتایج گفت‌وگو‌های اسلام و مسیحیت واقع بینانه باشد
دکتر مفتاح، به بررسی مواضع و رویکرد کلیسای کاتولیک، به‌ویژه پاپ فرانسیس، در قبال جهان اسلام و مسائل منطقه‌ای پرداخت و به پرسش‌هایی در این زمینه پاسخ داد.
دکتر احمدرضا مفتاح عضو هیئت علمی دانشگاه و مدرس حوزه و دانشگاه در مسیحیت شناسی و ادیان ابراهیمی، در گفت‌وگو با خبرنگار گروه فرق و ادیان خبرگزاری رسا، به تشریح مواضع پاپ فرانسیس در قبال جامعه اسلامی پرداخت و در پاسخ به پرسش‌های مطرح شده گفت: پاپ، به عنوان رهبر کاتولیک‌ها، عمدتاً دغدغه جامعه مسیحی را دارد و لزوماً نمی‌توان از او انتظار دیدگاه‌های برجسته و خاص درباره جهان اسلام را داشت.
وی افزود: با این حال، رویکرد کلی پاپ فرانسیس مبتنی بر گفتگو و همزیستی مسالمت‌آمیز بود و همواره حامی صلح بود و در حد امکان نسبت به جنگ و خشونت در سرزمین‌های اسلامی هشدار می‌داد.
دکتر احمدرضا مفتاح خاطرنشان کرد که این رویکرد گفت‌وگویی ریشه در شورای واتیکان دوم (حدود شصت سال پیش) دارد که کلیسا دیدگاه همدلانه‌تری نسبت به اسلام اتخاذ کرد.
وی در پاسخ به این پرسش که آیا دوره پاپی پاپ فرانسیس موجب تقویت صلح و تعامل میان مسلمانان و مسیحیان شد؟ بیان داشت: رویکرد کلی کلیسای کاتولیک پس از شورای واتیکان دوم به سمت گفت‌وگوی ادیانی تغییر یافت و تقریباً همه پاپ‌ها خود را ملتزم به این امر دانستند.
احمدرضا مفتاح عضو هیئت علمی دانشگاه و مدرس حوزه با مقایسه پاپ فرانسیس و پاپ بندیکت، تصریح کرد: پاپ فرانسیس در مقایسه با پاپ بندیکت که شخصیتی محافظه‌کار داشت، واقع‌گرا‌تر و عینی‌تر بود و از این جهت انفتاح بیشتری نسبت به جوامع اسلامی از خود نشان داد.
وی در پاسخ به پرسش درباره احتمال بهبود رابطه پاپ جدید با جوامع اسلامی اظهار داشت: هنوز برای قضاوت در این باره زود است؛ اما با توجه به رویکرد کلی کلیسای کاتولیک در دهه‌های اخیر، به نظر نمی‌رسد تغییر بنیادینی در روابط با جهان اسلام رخ دهد و تداوم مسیر گفت‌وگوی بین‌ادیانی محتمل‌تر از یک تغییر ناگهانی است.
دکتر مفتاح به صراحت هرگونه نقش یا برنامه‌ریزی جهان اسلام برای تأثیرگذاری در انتخاب پاپ را رد کرد و گفت: اساساً جهان اسلام هیچ نقشی در فرآیند انتخاب پاپ ندارد؛ این فرآیند کاملاً درون‌کلیسایی و محدود به کاردینال‌های کاتولیک است؛ بنابراین، چنین برنامه‌ریزی یا رایزنی از سوی جوامع اسلامی نه ممکن است و نه منطقی است.
موضع‌گیری پاپ فرانسیس در قبال جنایات رژیم صهیونیستی در غزه
وی در بخش دیگری از سخنان خود، به موضع‌گیری پاپ فرانسیس نسبت به ظلم‌ها، به‌ویژه جنایات رژیم صهیونیستی، پرداخت و اظهار داشت: واقعیت این است که کلیسای کاتولیک، علی‌رغم برخورداری از جایگاه جهانی و مرجعیت اخلاقی، در بسیاری از بحران‌های انسانی، به‌ویژه آنچه امروز در فلسطین می‌گذرد، نقش فعالی ایفا نکرده است و شاید به این دلیل باشد که کلیسای کاتولیک نقشی فعال در معادلات سیاسی جهانی ندارد و درگیر جناح‌بندی نمی‌شود، به‌ویژه علیه یک قدرت یا رژیم خاص.
این استاد حوزه و دانشگاه افزود: با این حال، می‌توان اذعان کرد که پاپ فرانسیس در مقایسه با پاپ‌های پیشین، شجاعت بیشتری در ابراز صریح دیدگاه‌های خود داشت. او بار‌ها مخالفت خود را با جنگ و خشونت اعلام کرد و در قبال بسیاری از منازعات، از جمله جنگ در فلسطین، نگرانی‌هایی مطرح و توصیه به توقف درگیری‌ها داشت.
وی در عین حال تصریح کرد: باید پذیرفت که تأثیر پاپ در این موارد عمدتاً در حد توصیه باقی ماند و به اقدام عملی نمی‌انجامد. رژیم صهیونیستی نیز هیچ‌گاه توجهی به این توصیه‌ها نشان نمی‌دهد.
احمدرضا مفتاح نتیجه گرفت که اگرچه پاپ حامی صلح بود، اما کلیسا سازوکار یا قدرت اجرایی برای مداخله در سیاست‌های کلان جهانی ندارد.
مسیر گفتگو و تعامل همچنان باز است
وی در پاسخ به پرسشی درباره تلاش احتمالی رژیم صهیونیستی برای تأثیرگذاری در فرآیند انتخاب پاپ جدید، گفت: گرچه گمانه‌هایی در رسانه‌ها و تحلیل‌های سیاسی در این باره مطرح می‌شود، اما این موضوع بیش از آنکه مستند باشد، در حد حدس و گمان باقی می‌ماند.
مفتاح افزود: سازوکار انتخاب پاپ در درون واتیکان انجام می‌شود و تاکنون شواهد محکمی مبنی بر دخالت مستقیم یا مؤثر بازیگران خارجی ارائه نشده است.
وی تأکید کرد: جهان اسلام نه تنها نقشی در این ساختار ندارد، بلکه نمی‌تواند موضع مؤثر یا متقابلی نیز اتخاذ کند و نمی‌توان بر تأثیرگذاری جهان اسلام در این زمینه حساب کرد.
رئیس سابق دانشکده ادیان دانشگاه در جمع‌بندی سخنان خود گفت: به‌طور کلی، رویکرد غالب در کلیسای کاتولیک، به‌ویژه پس از شورای واتیکان دوم، بر مبنای تعامل، گفتگو و همزیستی با جهان اسلام بنا شده است. هرچند رویکرد گفت‌وگوی واتیکان با اسلام، نتوانسته مانع ظلم به مسلمانان شود.
وی در پایان خاطرنشان کرد که اگرچه برخی جریان‌های محافظه‌کار در مسیحیت، به‌ویژه شاخه‌های نزدیک به مسیحیت صهیونیستی، رویکردی خصمانه نسبت به اسلام دارند و حامی رژیم اشغالگر قدس هستند، اما در کلیت جهان مسیحیت، به‌ویژه در کلیسای کاتولیک، بستر گفتگو و تعامل با مسلمانان همچنان وجود دارد و ادامه دارد.
ارسال نظرات