سفره خالی حقوق‌بگیران از برنج، گوشت و میوه/دولت فکر جدی بکند

در سال‌های اخیر، هزینه‌های زندگی خانوارهای کارگری در ایران به‌ویژه در حوزه خوراک با افزایش چشمگیری مواجه شده است. این افزایش هزینه‌ها، فشار مضاعفی بر معیشت کارگران وارد کرده و نشان‌دهنده شکاف عمیق میان درآمد و هزینه‌های زندگی است.

اسفند ماه سال 1403 بود که کمیته دستمزد، سبد معیشتی پیشنهادی برای یک خانواده سه‌نفره را معادل 23 میلیون و 400 هزار تومان با تورم دی ماه 1403 برآورد کرد، از این میزان، 39 درصد مربوط به هزینه‌های خوراک، آشامیدنی و دخانیات و 61.10 درصد شامل سایر اقلام مصرفی و ضروری خانواده‌ها می‌شود.

در اردیبهشت ماه 1404 شاخص قیمت مصرف‌کننده خانوارهای کشور به عدد 336.9 رسیده است که نسبت به ماه قبل، 2.7 درصد افزایش، نسبت به ماه مشابه سال قبل، 38.7 درصد افزایش و در دوازده‌ماهه منتهی به ماه جاری نسبت به دوره مشابه سال قبل، 33.9 درصد افزایش داشته است.

تورم نقطه به نقطه خانوارهای کشور

منظور از تورم نقطه به نقطه، درصد تغییر عدد شاخص قیمت نسبت به ماه مشابه سال قبل می‌باشد. در اردیبهشت ماه 1404 تورم نقطه به نقطه خانوارهای کشور، 38.7 درصد بوده است؛ یعنی خانوارهای کشور به‌طور میانگین، 38.7 درصد بیشتر از اردیبهشت ماه 1403 برای خرید یک «مجموعه کالاها و خدمات یکسان» هزینه کرده­‌اند. تورم نقطه به نقطه اردیبهشت ماه 1404 در مقایسه با ماه قبل، 0.2 واحد درصد کاهش داشته است.

تورم ماهانه خانوارهای کشور

منظور از تورم ماهانه، درصد تغییر عدد شاخص قیمت، نسبت به ماه قبل می‌باشد. در اردیبهشت ماه 1404 تورم ماهانه خانوارهای کشور برابر 2.7 درصد بوده است. تورم ماهانه برای گروه‌های عمده «خوراکی‌ها، آشامیدنی‌ها و دخانیات»، 1.1 درصد و برای گروه عمده «کالاهای غیرخوراکی و خدمات»، 3.5 درصد بوده است.

نرخ تورم سالانه خانوارهای کشور

منظور از نرخ تورم سالانه، درصد تغییر میانگین اعداد شاخص قیمت در یک سال منتهی به ماه جاری، نسبت به دوره مشابه قبل از آن می‌باشد. در اردیبهشت ماه 1404 نرخ تورم سالانه برای خانوارهای کشور به 33.9 درصد رسیده که نسبت به همین اطلاع در ماه قبل، 0.7 واحد درصد افزایش یافته است.

به گزارش تسنیم,‌ اما قیمت‌های واقعی و میدانی بسیار بیشتر از نرخ‌هایی است که در سبد تورمی مرکز آمار ایران منظور شده است؛ در حالی که ستاد تنظیم بازار از چند ماه پیش  قیمت برنج را تعیین کرد، قیمت برنج به‌طور معمول به‌عنوان قیمت مصوب برای برنج ایرانی (مانند طارم و هاشمی) تعیین می‌شود و در زمان حاضر حدود 130 هزار تومان برای هر کیلوگرم تعیین شده است، اما در بازار آزاد، قیمت برنج ایرانی به‌طور قابل‌توجهی بالاتر است، به‌عنوان مثال، در برخی موارد به 200 هزار تومان یا بیشتر نیز رسیده است. به‌طورکلی، قیمت برنج هندی نیز در بازار حدود 77 هزار تومان برای هر کیلوگرم بدون بسته‌بندی است. این کالای پرمصرف در فروشگاه‌های زنجیره‌ای مانند افق کوروش و جانبو اساساً یافت نمی‌شود و مردم نتوانستند با کالابرگ خود دو سه کیلو برنج ایرانی بخرند چراکه این فروشگاه‌ها مملو از برنج هندی شده است و در بازار آزاد و سایر فروشگاه‌ها نیز به دو برابر نرخ رسمی اعلامی به فروش می‌رسد.

حذف ارز ترجیحی گوشت قرمز و خالی ماندن بازار از سهم 20درصدی گوشت ارزان‌تر که پیش از این با دلار دولتی تأمین می‌شد، باعث شده است قیمت گوشت نجومی بالا برود، همچنین عرضه گوشتهای تنظیم‌بازاری در هفته‌های اخیر تقریباً به صفر نزدیک شده است و گوشت مخلوط گوسفندی 315 هزار تومان در میادین میوه و تره‌بار و فروشگاه‌های زنجیره‌ای به فروش می‌رسید که اکنون وجود ندارد.

بر اساس مشاهدات میدانی هرکیلوگرم گوشت شقه گوسفندی در تهران حدود 700 تا 800 هزار تومان به فروش می‌رسد هرچند این محصول در نقاط دیگر کشور نرخ‌های متفاوتی دارد به‌طوری که هرکیلوگرم از این محصول در لرستان در محدوده 500 هزار تومان به فروش می‌رسد. در این شرایط، لایه‌های متوسط مزدبگیران نیز دیگر قادر به خرید دو سه کیلو گوشت قرمز در ماه نخواهند بود.

فرامرز توفیقی، فعال کارگری با انتقاد از رفتار دولت در مقابله با ناترازی‌ها در گفت‌وگویی بیان کرده است: بی‌تدبیری‌ها و سوءمدیریت‌ها، بار اصلی تمام مشکلات را بر دوش مردم می‌اندازد و فکر می‌کنند مردم به‌خصوص قشر مزدبگیر می‌توانند همیشه همه مصائب ناشی از سیاست‌های غلط را تحمل کنند.

وی گفته است: ترازهای بودجه‌ای به‌میزان بی‌سابقه‌ای منفی است و پیش‌بینی بانک مرکزی هم این است که رشد اقتصادی امسال قطعاً منفی ست، خب در این شرایط مردم باید هزینه بدهند تا چرخ امور به‌زعم آقایان بچرخد!

توفیقی افزود: راهکارشان، افزایش فشار بر مردم است، استدلال این است؛ "چون دلار نداریم ارز ترجیحی گوشت قرمز را قطع می‌کنیم، چون دلار نداریم ارز ترجیحی خوراک دام را قطع می‌کنیم."؛ خب این یعنی شریان حیات مردم را به‌بازی گرفته‌اند؛ باید بدانند طبقه مزدبگیر دیگر نایی ندارد که اشتباهات دولت را بیش از این گردن بگیرد.

توفیقی ادامه می‌دهد: مثلاً در حوزه لبنیات شاهد افزایش دوباره و چندباره قیمت‌ها هستیم؛ هر شرکت تولیدی در هر زمان و هرچقدر که می‌خواهد اجناسش را گران می‌کند، گوشت قرمز برای کارگران دست‌نیافتنی شده است، دست کارگران به برنج ایرانی هم دیگر نمی‌رسد!

مشاهدات میدانی از سایر اقلام سبد معیشت بیانگر این است که میوه‌ها رکوردداران تورم خوراکی‌ها در ماه های اخیر هستند.  داده‌های رسمی نشان می‌دهد تورم میوه‌ها و به‌طور مشخص مرکبات در بهار امسال بی‌سابقه بوده است؛ قیمت‌های رسمی بازار میوه و تره‌بار نیز گواه دیگری برای اثبات این ادعاست که میوه‌های تابستانی در سبد خرید دهک‌های کم‌درآمد، جایی ندارند.

قیمت انواع میوه‌های تولید داخل در میوه‌فروشی‌های مناطق مرکزی رو به پایین شهر نشان می‌دهد؛ هر کیلوگرم سیب زرد و قرمز 69.800 تا 138، پرتقال تامسون 45.800 تا 59.800، پرتقال توسرخ 65.800، پرتقال جنوب 78، نارنگی 168، لیموشیرین 78، توت‌فرنگی 125 تا 175، گریپ‌فروت 49، چغاله‌بادام 260 تا 350، گوجه سبز 250 تا 390، به 48 تا 78، کیوی 129 تا 215 و هر بسته گلابی جنگلی 100 تا 295 هزار تومان است.

در بازار میوه‌های وارداتی قیمت موز در میدان بار همچنان بر اساس عرضه و تقاضا تعیین می‌شود. در زمان حاضر قیمت هر کیلوگرم از این میوه وارداتی در خرده‌فروشی‌های سطح شهر 147 تا 198 و آناناس 198 تا 248 هزار تومان به فروش می‌رسد.

در گزارش‌های میدانی هم قیمت میوه‌های تابستانی از 150 تا 240 هزار تومان برای میوه‌هایی مانند گوجه سبز, زردآلو, هلو, سیب گلاب و شلیل گزارش می‌شود، همچنین گزارش‌های میدانی بیانگر این است که در بازه زمانی یک‌ساله، برنج 100درصد، سبزیجات و حبوبات بیشتر از 100درصد و سایر اقلام هم به همین ترتیب صعود قیمت را تجربه کرده‌اند، که کسبه علت این میزان افزایش را کنار تورم افسارگسیخته افزایش نرخ دلار بیان می‌کنند.

کنار هزینه‌های خوراکی‌ها, مطابق گزارش نمایندگان کارگران حدود 60درصد درآمد کارگران صرف اجاره‌بها می‌شود. مشکلات کارگران تنها به خرید خانه محدود نمی‌شود، بازار اجاره نیز به‌شدت آشفته است که اجاره‌نشینی کابوس همیشگی کارگران شده است.

مسکن با سهم 42.2درصدی بیشترین سهم از هزینه ماهانه خانوار ایرانی را به خود اختصاص می‌دهد. افرادی که صاحبخانه هستند در وضعیت بهتری قرار دارند، اما مستأجران و افرادی که با وام خانه‌دار شده‌اند، در برنامه‌ریزی‌های خود با فشارهای مالی بیشتری روبه‌رو هستند.

خرید خوراکی و هزینه‌های خورد و خوراک از 25 تا 35درصد هزینه‌های ماهیانه خانوار ایرانی را به خود اختصاص می‌دهد. بهداشت و درمان و حمل‌ونقل و ارتباطات به‌ترتیب با سهم 9 درصد و هشت درصد در رتبه‌های بعدی قرار می‌گیرد. سهم لوازم، اثاث و خدمات همراه با هزینه پوشاک و کفش تقریباً معادل سه درصد است.

برخی بررسی‌ها نشان‌دهنده این است که 17درصد خانواده‌های ایرانی پارسال درآمد خود را از محل مشاغل آزاد کسب کرده‌اند، حدود 30درصد کارمند و مزدبگیر بوده‌اند و 53درصد درآمدهای غیرشغلی داشته‌اند، درآمد غیرشغلی شامل چیزهایی مثل حقوق بازنشستگی (30درصد) و اجاره‌بهای مسکن شخصی (42درصد) می‌شود.

با توجه به اینکه سهم خوراکی‌ها از هزینه‌های زندگی خانوارهای کارگری در دهک‌های چهارم و پنجم درآمدی حدود 38.05 درصد است، هزینه کل سبد معیشت این خانوارها حدود 32 میلیون تومان در سال 1404 گزارش می‌شود.

با توجه به اینکه حداقل حقوق کارگران 1404 را با 45درصد افزایش نسبت به سال قبل 103.909.680 ریال  است که در بهترین حالت یک کارگر با دریافت تمام مزایا حدود 15میلیون تومان حقوق دریافت می‌کند، بنابراین، نسبت هزینه معیشت به درآمد کارگران بیش از 100 درصد می‌باشد، این بدان معناست که تنها هزینه‌های خوراک یک خانوار کارگری بیش از کل درآمد ماهانه آن‌هاست.

افزایش هزینه‌های خوراک و فاصله عمیق آن با درآمد کارگران، نشان‌دهنده بحران معیشتی جدی برای این قشر از جامعه است،
این وضعیت نیازمند توجه فوری مسئولان به ترمیم دستمزدها و اتخاذ سیاست‌های حمایتی مؤثر برای بهبود شرایط زندگی کارگران می‌باشد.