معاونت آموزش حوزه‌های علمیه:
حوزه علمیه در حال آماده کردن زیر ساخت‌های آموزش مجازی است
خبرگزاری رسا ـ معاون آموزش حوزه‌های علمیه از طراحی برنامه آموزشی برای آموزش های مجاری در حوزه علمیه خبر داد و اظهار داشت: حوزه علمیه نیز در حال آماده کردن زیرساخت‌های این نوع آموزش است.
به گزارش سرویس پیشخوان خبرگزاری رسا، حجت‌الاسلام علی عباسی، معاون آموزش حوزه‌های در گفت‌وگویی به تشریح برنامه‌های این معاونت در آینده پرداخت و اظهار داشت: آموزش مجازی در کارگروهی در آموزش غیر حضوری در حال بررسی است.
مشروح این گفت‌وگو بدین شرح است:
* مفهوم آموزش در حوزه‌های علمیه و ماموریت‌های آن را تشریح کنید؟
- آموزش حوزه به مفهوم عام، تمامی فعالیت‌های تعلیم و تربیتی حوزوی را شامل می‌شود، یعنی آنچه نتیجه‌اش تربیت طلاب و فضلای حوزوی، با ابعاد علمی، اخلاقی و معنوی باشد، در نظام آموزشی حوزوی در نظر گرفته شده است. البته این روند آموزشی به گذشته حوزه باز می‌گردد و در ساختارهای کنونی تمامی این ابعاد از هم جدا شده است، بنابراین تمامی ماموریت‌ها از معاونت آموزش خواسته نمی‌شود و در کنار این معاونت، مجموعه‌های دیگری تشکیل شده که عهده‌دار ماموریت‌هایی چون تهذیب، پژوهش، مدارج علمی و... هستند.
* معنویت و اخلاق در آموزش حوزه چه جایگاهی دارد؟
- واگذاری این ماموریت‌ها به معاونت‌های دیگر به معنای نفی رسالت معاونت آموزش در این زمینه‌ها نیست، بلکه معاونت آموزش همواره در سیستم و محتوای خود، معنویت و تربیت اخلاقی را در حد توان، لحاظ کرده و تنها به انتقالِ مفاهیم علمی و آموزشِ دانش‌های خنثی و یا غیرتربیتی نمی‌پردازد. معاونت آموزش، مسئولیت بخش تعلیمی حوزه را بر عهده دارد و در 30 سال پس از انقلاب، یکی از بخش‌های قدیمی حوزه علمیه بوده و تجارب خوبی کسب کرده و امروز همه تجربه‌های گذشته را برای بهبود فرآیند آموزش در حوزه به خدمت گرفته تا با بهرهگیری از این تجربیات کارهای موثری در رفع مشکلات و جلوگیری بروز ناهماهنگی‌‌ها، را انجام دهد.
* در راستای مدیریت کلان آموزش حوزویان چه اقداماتی صورت گرفته است؟
- معاونت آموزش شاهد تحولات و تغییراتی در دوره‌های مختلف بوده و تجارب عمیقی را نیز به دست آورده که بهرهگیری از این تجارب، فرصت مغتنمی به حساب می‌آید. حجم کار معاونت آموزش نسبت به معاونت‌ها و بخش‌های دیگر، حجم بالا و سنگینی است، چون این معاونت با تمامی افرادی که وارد حوزه می‌شوند، در ارتباط بوده که بر سنگینی کار این معاونت می‌افزاید. متاسفانه هنوز در مدیریت کلان آموزش حوزویان، تفکیک روشنی میان مسئولیت‌ها و وظایف ستادی و صفی صورت نگرفته و ساختارهای لازم برای انجام برخی امور که باید در صف‌های آموزش صورت گیرد به وجود نیامده است و هنوز برخی از ماموریت‌ها و فعالیت‌های مربوط به صف‌های آموزشی بر دوش ستاد آموزش است.
* لطفاً بیشتر توضیح دهید.
- فعالیت‌هایی مانند امتحانات سطوح عالی، نامنویسی امتحانات، اطلاع‌رسانی، برگزاری امتحانات و تصحیح آن، اعلام نتایج و اعتراض، بررسی از وظایف صف‌های آموزش است و نباید بر دوش ستاد آموزش باشد. ستاد آموزش باید با فراغ بال به برنامه‌ریزی، سیاست‌گذاری، طراحی و تفکر در سیستم آموزش حوزه بپردازد ولی انجام این کارها بخش زیادی از نیرو و فرصت را از این معاونت گرفته است.
* ساختار جدید معاونت آموزش دستخوش چه تغییراتی شده و رجحان این تغییرات نسبت به گذشته چه بوده است؟
- تعیین شرح وظایف جدید در معاونت آموزش، تغییراتی را به دنبال داشته که یکی از این تغییرات، واگذاری فعالیت‌های صفی به صف‌ها، برای کم‌تر شدن حجم کاری ستاد است، بنابراین بسیاری از فعالیت‌هایی که به آن اشاره گردید، به صف‌ها واگذار خواهد شد. البته در دوره‌ای، تشکیل صف‌ها و ایجاد فضای مناسب برای فعالیت های آنها و واگذاری فعالیت‌ها به این صف‌ها از کارهایی است که به معاونت آموزش اضافه خواهد شد، ولی به مرور زمان کارها تقسیم شده و حجم فعالیت‌های ستاد آموزش تا حد قابل قبولی کاهش می‌یابد.
* سیاست کلان معاونت آموزش در این راستا چیست؟
- سیاست و جهت‌گیری ستاد آموزش، حرکت به سوی سبک کردن کارهای ستادی، چالاک شدن ستاد برای برنامه‌ریزی و فعالیت‌های تئوریک و سریع‌تر کردن روند فعالیت‌ها و بالا رفتن بازدهی کارها است. بدنه عظیم کاری و تشکیلات وسیع اداری و ساختمان‌های متعدد معاونت آموزش، نشان دهنده این است که بسیاری از فعالیت‌های صفی، هنوز به صف‌ها واگذار نشده و بر عهده ستاد است.
* تشکیل ستاد آموزش برای حوزه‌های کل کشور چه فواید و مشکلاتی را به همراه داشته است؟
- یکی از مشکلاتی که در ساختار جدید آموزش بروز کرده، این است که ستاد آموزش، مسئولیت آموزش حوزویان را در سراسر کشور بر عهده گرفته؛ در حالی که در گذشته حوزه‌های شهرستانی تقریباً از مرکز مدیریت حوزه، معاونت‌های آموزش، پژوهش و ... جدا بود و فعالیت‌های آموزشی مانند پذیرش، امتحانات، ارزیابی و... در حوزه‌های علمیه شهرستانها برنامه‌ریزی و اجرا می‌شد و معاونت آموزش حوزه‌های علمیه حضوری در شهرستانها نداشت. وجود این نهاد‌های شهرستانی که فعالیت‌های آموزشی حوزه‌های شهرستانها را برعهده داشتند و تقریباً سلیقه‌ای بود، بیگانگی و دوگانگی میان حوزه‌های شهرستانها ایجاد کرده بود. البته امروز با پیوستن بخش‌های آموزشی حوزه‌های علمیه شهرستانها به معاونت آموزش حوزه، دوگانگی و بیگانگی حوزه‌های شهرستانها رفع شده، ولی دامنه فعالیت‌ها را بیشتر و کارها را سنگین‌تر نموده است، تا جایی که آموزش شهرستانها بر دوش ستاد آموزش است این در شرایطی است که امروز با 30 مدرسه در قم روبرو نیست، بلکه آموزش حوزویان را در سطح کشور بر عهده دارد.
* آیا طرحی برای رفع این مشکل ارائه شده است؟
- در طرحی که برای رفع مشکلات آموزش، به شورای عالی پیشنهاد شده است ستادهای واسط بر اساس تقسیم‌بندی استان‌ها ایجاد می‌شوند تا از ستادی عظیم، سنگین، فربه و کند، به سی ستاد بزرگ، فعال و سریع در کشور تبدیل شده و روند اجرایی فعالیت‌ها و طراحی تئوریک آموزش سرعت بیشتری یابد. البته به نظر می‌رسد، تشکیل ستادهای واسط استانی نه تنها موجب افزایش سرعت در کارها نشده، بلکه سرعت کارها را نیز کم می‌کند. باید توجه داشت که ایجاد چنین ستادهایی سبب قطع ارتباط آموزش شهرستانها با مرکز مدیریت حوزه می‌شود که قطع ارتباط با استان‌ها، کندی کار و بروز نگرانی‌های بیشتری را به همراه خواهد داشت. به نظر می‌رسد، راه حل این مشکلات در تفکیک فعالیت‌های صفی و ستادی است و باید صفی که توانایی تحویل کار اجرایی داشته باشد، ایجاد نمود؛ نه اینکه با تاسیس ستادهای استانی بی‌تجربه، زمان انجام کارها را بالاتر و واگذاری کارها را به صف‌ها دشوارتر نمود و با تشکیل ستادهای استانی، مشکلاتی که در قم متمرکز شده است را به 30 استان دیگر نیز منتقل کرد. بنابراین نیازی به تشکیل فدراتیو حوزوی نیست تا با تشکیل ایالت‌های متعدد، کنترل کارها را از دست داده و انجام امور را دشوارتر کنیم بلکه باید وظایف صفی و ستادی از هم جدا شود.
* چشم‌انداز فضای آموزشی حوزه‌های علمیه را تبیین کنید.
- چشم‌اندازی که معاونت آموزش از فضای آموزشی آینده ترسیم کرده، این است که تا حد ممکن کارهای صفی - ستادی را بازشناسی و تفکیک نماید و زیرساخت‌ها را، برای واگذاری کارهای اجرایی به صف‌ها، فراهم کند.
* نگاه معاونت آموزش به رشته‌های تخصصی چگونه است؟
- هر چند در گذشته نظام آموزشی حوزه به سمت تک رشته‌ای پیش رفته و رشته فقه و اصول در اولویت بوده و برخی رشته‌های معارف اسلامی نیز در حاشیه قرار گرفته است، ولی امروز حوزه نگاه مثبتی به رشته‌های تخصصی دارد، البته هنوز رشته‌های تخصصی جایگاه روشنی در نظام آموزش حوزه پیدا نکرده و بیشتر این مراکز با توجه به نیازها و ضرورت‌های جامعه، به صورت خود جوش، از سوی شخصیت‌های حقیقی و حقوقی راه‌اندازی شده، اما، هنوز ساختار مناسبی رشته‌های تخصصی را به نظام آموزشی حوزه همراه نکرده است. البته جایگاه طراحی رشته‌های تخصصی جدید، در شورای گسترش حوزه علمیه قرار داده شده که مصوبات ویژه‌ای را در این زمینه، از شورای انقلاب فرهنگی، دارد و بر اساس همان مصوبات میتواند مجوز ایجاد رشته‌های جدید را صادر کند. ارزش و قدرت شورای گسترش به جایی رسیده که امروز حوزه علمیه همه رشته‌های مورد نیاز خود و جامعه را میتواند جداگانه تصویب و به چرخه آموزش حوزوی اضافه کند؛ البته ارزیابی رشته‌های تخصصی بر عهده معاونت آموزش است، ولی هنوز مستقیم وارد این عرصه نشده و به نیازسنجی نپرداخته‌ایم. یکی از وظایف کارگروه‌های رشته‌های تخصصی همین رویکرد فعالانه است تا با شناختن خلاء‌های خود و جامعه اقدام به راه‌اندازی رشته‌های تخصصی کنند.
* معاونت آموزش برای حل مشکلات آموزش حوزویان چه کارهایی انجام داده است؟
- یکی از گام‌های بلند نظام آموزش حوزه، بهسازی، روان سازی و حل مشکلات نظام فعلی، به ویژه نظام سطح یک است که در این راستا طرحی برای تفکیک آموزش دانشجویان ورودی و دیپلمه‌ها در سطح یک و دو در دست بررسی است. یکی از طرح‌های بنیادین در معاونت آموزش، پروژه نظام جامع آموزش است که مقطع‌بندی‌ها و رتبه‌بندی‌ها در این طرح در حال بررسی است و در دو یا سه سال، نظام بنیادی‌تری ارائه و به صورت آزمایشی اجرا خواهد شد؛ البته این نظام جدید در کنار نظام موجود از پایه اول شروع می‌شود.
* با توجه به فرمایشات مقام معظم رهبری درباره تحول، معاونت آموزش در این راستا چه کرده است؟
- تحول در حوزه علمیه، واژه‌ای است که ابعاد بسیار گسترده‌ای دارد و نمی‌توان با اقدامات جزئی نامش را تحول گذاشت، بنابراین، تغییرات باید همه جانبه باشد. آنچه در معاونت آموزش در حال شکل‌گیری است، بهسازی و روان‌سازی امور است، بنابراین، بهرهگیری از کلمه بهسازی، بهتر و عادلانه‌تر از عبارت تحول در معاونت آموزش است، که این بهسازی در راستای تحول در حوزه علمیه خواهد بود و تلاش‌هایی که در این مدت صورت گرفته، بیشتر در قالب بهسازی و روان‌سازی نظام آموزش حوزه است. در راستای بهسازی آموزش، امکانات زیادی در طول بیش از یک سال برای طلاب و فضلای حوزه ایجاد شده که از جمله آنها توانایی ارتباط و رصد بیش از 300 مدرسه علمیه توسط معاونت آموزش است. امروز با توجه به تجهیزات و امکانات موجود دنیا، ارتباط با سایر مراکز و مجموعه‌های حوزوی ممکن شده و بهرهگیری از این تجهیزات، در تعامل بیشتر با مدارس علمیه، راه گشا است. هر مدیری با استفاده از این سیستم جامع میتواند ارزیابی آموزشی مدرسه را در اختیار داشته و نمرات و ارزیابی علمی طلاب مدرسه خود را بازدید یا رصد کند. گفتنی است، برای ارتباط با مدیران مدارس علمیه، سیستم ارتباط آن لاین به صورت دو طرفه فراهم شده است.
نامنویسی طلاب برای امتحانات حوزه که دو ماه طول می‌کشید، امروز با سیستم اینترنتی انجام و بر اساس شرایطی خاص، انتخاب دروس بدون مراجعه به معاونت و تشکیل صفوف طولانی و خسته کننده انجام می‌گیرد، تصحیح و اعلام نتایج نیز پس از سه روز انجام می‌شود که این اقدامات در راستای روان‌سازی و خدمت‌رسانی عملی به طلاب و حفظ شأن آنها است. امروز، ارزیابی آموزشی و گواهی تحصیلی طلاب به راحتی ارائه می‌شود، درحالی که چندی پیش با انبوهی از تقاضا، از سوی طلاب برای دریافت برگه ارزیابی روبه‌رو بودیم. امروز بسیاری از سفرهای طلاب شهرستانی که تنها برای دریافت این خدمات صورت می‌گرفت لغو شده و نیازی برای حضور در قم نیست.
همچنین نامنویسی حضوری برای امتحانات شفاهی و مشکلاتی که برای طلاب به وجود می‌آمد رفع شده و تمامی کارها اینترنتی شده است. مدارج علمی نیز در آینده‌ای نزدیک اینترنتی خواهد شد و بسیاری از خدمت‌رسانی‌ها نیز به روز می‌شود تا مراجعاتی که سبب ناراحتی و کسر شأن طلاب، فضلا و اساتید حوزه می‌شد برطرف گردد بنابراین، زمانی که این خدمات کنار هم قرار می‌گیرند، سبب راحتی و روانی کار می‌شود.
* طرح کافی‌نت‌های طلبگی را تشریح کنید.
- در سیستم جامع معاونت آموزش، انتخاب دروس در مدارس بزرگ، مانند مدرسه علمیه معصومیه، به صورت اینترنتی انجام می‌گیرد تا از ازدحام در اتاق آموزش جلوگیری شده و طلاب این مدارس با مراجعه به گیشه‌های اینترنتی ویژه حوزه‌های علمیه، دروس و اساتید خود را انتخاب کنند. کافی‌نت‌های طلبگی برای خدمت‌رسانی و سهولت کار ایجاد شده است، که فعلاً 10 مدرسه تحت پوشش این طرح قرار دارد که کافی نت و گیشه‌های اینترنتی در برخی از آنها هنوز نصب نشده است.
* آیا فعالیت‌های بخش‌های گوناگون معاونت آموزش، مورد بررسی و ارزیابی قرار می‌گیرد؟
- حدود 12 نقطه کلیدی در معاونت آموزش وجود دارد که باید نسبت به آنها طرحی نو و کارشناسانه تدوین گردد. امروز از ورودی تا خروجی حوزه و حتی مدارج علمی، مورد تحلیل و بررسی کارشناسان قرار گرفته که در آن 12 محور مهم و کلیدی به دست آورده و کارگروه‌های ویژه‌ای برای آنها تشکیل داده‌ایم: برای نمونه نامنویسی، مصاحبه، نظام برنامه‌های درسی در دو سطح، ارزشیابی، امتحانات، نظارت بر مدارس، ارزشیابی نظام آموزش،گزارش عملکرد مدارس، مدارک و مدارج علمی و ... به کارگروه‌ها و کارشناسان ویژه برای ارزیابی و نقد و بررسی ارائه می‌شود تا با اصلاح و طراحی برنامه‌های جدید و حتی تغییر متون آموزشی و ایجاد رشته‌های آموزشی و پژوهشی نو، گامی بلند به سوی نظام جامع آموزش برداریم.
* چه تغییراتی در پذیرش و نامنویسی طلاب جدید الورود صورت می‌گیرد؟
- برای طلاب جدیدالورد، روان‌سازی‌ها در بخش نامنویسی اینترنتی صورت گرفته و از حدود 28 هزار پذیرش در سال جاری، شاید بیش از 8 هزار نفر به صورت اینترنتی نامنویسی و اعلام نتایج و ارائه کارت امتحان نیز اینترنتی بود که در سال آتی همه کارها قرار است مکانیزه شود، از دیگر تغییراتی که برای طلاب جدیدالورد انجام شده این است که در گذشته آزمون ورودی در تیر ماه بود و اعلام نتایج و مصاحبه درگرمای تابستان انجام می‌شد که با برگزاری امتحان تثبیتی، ورود به دروس حوزه تاخیر بود و طلاب جدید‌الورود نمی‌توانستند هم زمان با دیگر طلاب دروس خود را آغاز کنند از همین رو، آزمون حوزه از تیرماه به اردیبهشت ماه تغییر خواهد کرد و اعلام نتایج و مصاحبه زودتر انجام می شود و طلاب جدید الورود، مرداد ماه به مدارس معرفی و شهریور ماه امتحان تثبیتی برگزار شده و طلاب می‌توانند با سایر طلبه‌ها در اول مهرماه، سال تحصیلی را به صورت رسمی آغاز کنند.
* جایگاه آموزش پژوهش محور در فعالیت‌های معاونت آموزش را بیان کنید.
- آموزشِ پژوهش محور اهمیت بسیاری دارد که باید تربیت‌مدار، پژوهش محور و تبلیغ بخش باشد؛ به این معنی که خروجی حوزه باید با تربیتی صحیح، توان تبلیغ داشته باشد. البته در نظام آموزشِ پژوهش محور، نوع آموزش باید با نگاه پژوهشی پیش رود تا پژوهشگری تقویت شده و نظامی خلاق و تولید کننده علم به وجود آید. پژوهش بخشی از آموزش است، البته این ارتباط به معنی تجزیه نظام آموزش نیست، بلکه می‌توان با ارائه طرحی، تعامل میان آموزش و پژوهش را بیشتر نمود برای نمونه باید در پایان مقاطع تحصیلی پژوهش پایانی صورت گیرد و ضریب پایان‌نامه‌ها و پژوهش‌ها در مقاطع بالاتر افزایش یابد تا جایی که مقطع چهار حوزه بر محور پایان‌نامه و پژوهش بنا شود. البته این موارد در اصلاحاتی که ذکر شد، مد نظر قرار گرفته و از صاحب‌نظران و کارشناسان در معاونت‌های مختلف استفاده شده است.
* برای ارتقای علمی طلاب شاغل چه کرده‌اید؟
- این کار در راستای توانمند کردن علمی و آموزشی طلاب شاغل است و در زمینه حل مشکلات قانونی طلاب شاغل اقدامات، خوبی انجام شده است و با تصویب مصوبه 313 شورای گسترش حوزه علمیه، مدارک علمی گذشته منسوخ شده و اعتبار علمی ندارد. در طرح جدید شورای عالی حوزه‌های علمیه، در سطح یک و دو، بر اساس آزمون‌های جامع‌ای که برگزار خواهد شد، ارزیابی علمی صورت می‌گیرد و مدارک علمی ارائه می شود. افرادی که دارای مدارک استخدامی هستند، نمی‌توانند ادامه تحصیل و برای سطح 3 اقدام کنند، مگر آنکه سطح دو را دوباره امتحان داده یا براساس مقررات تکمیل سطح 2 احراز شوند آموزش غیر حضوری سطح دو برای شاغلین در راستای ایجاد توانمندی برای ارتقای علمی آنها است که با شرکت در دو نوبت امتحانی و قبولی در آن می‌توانند برای مدرک بالاتر نامنویسی کنند.
* آیا حوزویان نیز فارغ‌التحصیل می‌شوند؟
- طرح خروج از سیکل آموزشی حوزه، بدون خروج از نهاد روحانیت تدوین شده که دانش‌آموختگی در حوزه به وجود می‌آید برای هر مقطع حوزوی فارغ‌التحصیلی تعریف شده و برای ورود به مقاطع بالاتر شرایط ویژه‌ای در نظر گرفته می‌شود.
* طرح تقویم آموزش حوزه در چه مقطعی است؟
- یکی از برنامه‌های معاونت آموزش، اصلاح تقویم آموزشی حوزه است و در این راستا یکی از بزرگ‌ترین مشکلات پیش رو، تفاوت‌های اقلیمی برای تدوین تقویم آموزشی واحد است. گر چه در حال حاضر تقویم واحدی اجرا می‌شود و شروع سال تحصیلی، زمان بندی دروس، امتحانات، تعطیلات آموزشی و... به یک شکل است، اما این مسئله در برخی نقاط که از نظر جغرافیایی، شرایط متفاوتی دارند، مشکلاتی را به وجود آورده است که باید با برخی انعطاف‌ها در تقویم آموزشی برطرف شود بنابراین، برای تقویم آموزشی حوزه، کمیته‌ای فرعی تشکیل شده تا تقویم آموزشی را مورد بحث و بررسی قرار داده و در ادامه با کارهای علمی جنبه‌های مختلف بسنجند و حتی دو نوع تقویم آموزشی ارائه دهند.
در پایان این گفت وگو معاون آموزش حوزه‌های علمیه به مرکز خبر حوزه گفت:
- آموزش مجازی در کارگروهی در آموزش غیر حضوری در حال بررسی است.آموزش مجازی گام بعدی آموزش غیر حضوری است که با تعامل میان این بخش و بخش امور رایانه‌ای حوزه، اقدامات خوبی صورت گرفته که در این راستا دروس خارج به صورت آن‌لاین ارائه می‌شود. البته برخی سازمان‌های غیرحوزوی این کار را شروع کرده و به صورت خود جوش اقداماتی در راستای آموزش مجازی انجام می‌دهند و حوزه علمیه نیز در حال آماده کردن زیرساخت‌های این نوع آموزش است./917/د103/ص
ارسال نظرات