مسخ رسانه برای اسرائیل

رسانه‌ها به‌عنوان یکی از ابزارهای کلیدی در شکل‌دهی به افکار عمومی و پیشبرد سیاست‌های ملی و بین‌المللی، همواره در معرض استفاده از سوی قدرت‌های سیاسی برای ترویج منافع خاص قرار دارند. سند محرمانه‌ای به تاریخ ۱۲ مهر ۱۳۴۶ (۴ اکتبر ۱۹۶۷) که اظهارات مئیر عزری، معاون نمایندگی اسرائیل در تهران، را ثبت کرده، نمونه‌ای برجسته از تلاش اسرائیل برای نفوذ در رسانه‌های ایرانی در دوران رژیم پهلوی است. این سند، که به درخواست داریوش همایون، روزنامه‌نگار و سردبیر وقت، برای سرمایه‌گذاری اسرائیل در روزنامه در شرف تأسیس «آیندگان» اشاره دارد، نشان‌دهنده تلاش برای استفاده از رسانه به‌عنوان ابزاری برای ترویج سیاست‌های ضدعرب و پرواسرائیلی است.

زمینه تاریخی: روابط ایران و اسرائیل در دهه ۱۳۴۰

در دهه ۱۳۴۰ شمسی (۱۹۶۰ میلادی)، روابط ایران و اسرائیل تحت رژیم پهلوی در اوج خود قرار داشت. اسرائیل، پس از بحران سوئز در سال ۱۹۵۶، استراتژی «اتحاد پیرامونی» را دنبال می‌کرد که بر ایجاد پیوند با کشورهای غیرعرب منطقه، از جمله ایران، ترکیه و اتیوپی، برای مقابله با تهدیدات کشورهای عربی و نفوذ شوروی متمرکز بود. ایران، به دلیل موقعیت ژئوپلیتیکی خود در خلیج‌فارس، منابع نفتی عظیم، و روابط نزدیک با ایالات متحده، به‌عنوان یکی از مهم‌ترین متحدان اسرائیل در منطقه شناخته می‌شد. اگرچه ایران و اسرائیل روابط دیپلماتیک رسمی نداشتند، اما نمایندگی‌های تجاری و دیدارهای مخفیانه مقامات دو کشور، بستری برای همکاری‌های اقتصادی، نظامی و سیاسی فراهم کرده بود.

در این زمینه، رسانه‌ها به‌عنوان ابزاری برای شکل‌دهی به افکار عمومی و ترویج سیاست‌های خارجی رژیم پهلوی و متحدانش، از جمله اسرائیل، نقش مهمی ایفا می‌کردند. سند موردنظر، که به اظهارات مئیر عزری، معاون نمایندگی اسرائیل در تهران، اشاره دارد، نشان‌دهنده تلاش اسرائیل برای نفوذ در رسانه‌های ایرانی و استفاده از آن‌ها برای پیشبرد منافع خود، به‌ویژه در ترویج روایت‌های ضدعرب و پرواسرائیلی است.

محتوای سند و شواهد نفوذ اسرائیل در رسانه

سند محرمانه ۱۲ مهر ۱۳۴۶ گزارش می‌دهد که داریوش همایون، روزنامه‌نگار و سیاستمدار فعال در دربار پهلوی، از مئیر عزری درخواست کرده است که اسرائیل تا سقف دو میلیون تومان در روزنامه در شرف تأسیس «آیندگان» سرمایه‌گذاری کند. در ازای این سرمایه‌گذاری، همایون تعهد داده است که مطالب روزنامه را «برای همیشه» علیه اعراب و به نفع اسرائیل تنظیم کند. او همچنین یازده شماره از نشریه «بامشاد» را که حاوی تفسیرهای ضدعرب و پرواسرائیلی بود، به عزری ارائه کرده و از او خواسته است که این مطالب را به وزارت امور خارجه اسرائیل ارسال کند. همایون همچنین ادعا کرده که در سفری به تل‌آویو با مقامات اسرائیلی درباره این موضوع مذاکره کرده و آن‌ها قول حمایت و کمک مالی داده‌اند.

این سند نشان‌دهنده تلاش مستقیم اسرائیل برای نفوذ در رسانه‌های ایرانی و استفاده از آن‌ها به‌عنوان ابزاری برای پیشبرد اهداف سیاسی خود است. سرمایه‌گذاری مالی در یک رسانه نوپا مانند «آیندگان» می‌توانست به اسرائیل امکان دهد تا کنترل غیرمستقیمی بر محتوای آن داشته باشد و روایت‌های مطلوب خود را در افکار عمومی ایران ترویج کند. این اقدام نه تنها به نفع اسرائیل در مقابله با کشورهای عربی بود، بلکه به رژیم پهلوی نیز کمک می‌کرد تا سیاست خارجی خود را در راستای منافع غرب و اسرائیل پیش ببرد.

درخواست سرمایه‌گذاری دو میلیون تومانی از سوی اسرائیل برای تأسیس روزنامه «آیندگان» نشان‌دهنده استفاده از اهرم مالی برای کنترل محتوای رسانه‌ای است. در دهه ۱۳۴۰، که رسانه‌های ایرانی با محدودیت‌های مالی و زیرساختی مواجه بودند، چنین سرمایه‌گذاری‌ای می‌توانست تأثیر قابل‌توجهی بر جهت‌گیری یک روزنامه داشته باشد. این اقدام به اسرائیل امکان می‌داد تا بدون دخالت مستقیم، محتوای رسانه‌ای را به نفع خود شکل دهد و روایت‌های مطلوب خود را در افکار عمومی ایران ترویج کند.

این نوع نفوذ مالی، رسانه را از یک نهاد مستقل به یک ابزار سیاسی وابسته به منافع خارجی تبدیل می‌کرد. در این مورد، اسرائیل با ارائه سرمایه، نه تنها به دنبال تقویت جایگاه خود در ایران بود، بلکه به دنبال ایجاد یک کانال دائمی برای تأثیرگذاری بر افکار عمومی و سیاست‌های منطقه‌ای بود.

در ادامه، متن سند از نظر می‌گذرد:

به : 800 از : 11 8 ب 1 شماره : 3048 ت آقای مئیر عزری معاون نمایندگی اسرائیل در تهران اظهار داشته است که داریوش همایون از او خواسته است که در روزنامه در شرف تأسیس (آیندگان) تا حدود دو ملیون تومان سرمایه گذاری نمایند.
او ضمنا گفته است که در صورتی که این سرمایه گذاری عملی شود تعهد می نماید که برای همیشه مطالب روزنامه را علیه اعراب و به نفع اسرائیل تنظیم نماید.
داریوش همایون یازده شماره نشریه بامشاد را که در آن تفسیرهایی در مورد اعراب و اسرائیل بر له و علیه اعراب نوشته شده بود ارائه داده است و خواهش کرده که آنها را به وزارت امور خارجه اسرائیل بفرستد و اضافه نموده که در سفری که به تل آویو کرده با مقامات وزارت امور خارجه اسرائیل راجع به این موضوع صحبت کرده و در آن وقت آنها از او پشتیبانی کرده و وعده کمک داده اند.
دائره مطبوعات موضوع جالب و قابل توجه است در این زمینه بیشتر تحقیق شود 19 /7 /46 324 ـ بایگانی شود