خدشه واردشدن به تمامیت ارضی کشورهای منطقه را بر‌نمی‌تابیم

به گزارش سرویس سیاسی خبرگزاری رسا، سید عباس عراقچی، وزیر امور خارجه کشورمان در گفتگویی با اشاره به سفر امروز، دوشنبه، مسعود پزشکیان، رئیس جمهور کشورمان به ارمنستان در خصوص این سفر گفت: روابط ما با ارمنستان یک رابطه بسیار قدیمی و با علقه‌های بسیار نزدیک است؛ هم هموطنان ارمنی ما در ایران یک نقطه اتصال قوی با ارمنستان بودند، هم به هر حال ارتباطات فرهنگی و ارتباطات تاریخی بسیار نزدیکی میان دو کشور وجود دارد، علاوه بر این، منافع مهم هم ژئوپولیتیک و هم منافع اقتصادی، دو کشور را به هم نزدیک کرده است و به همین دلیل رابطه ما در سال‌های اخیر رشدی بسیار قابل‌ملاحظه داشته است، شرکت‌های ایرانی در پروژه‌های سنگین در ارمنستان فعالیت می‌کنند و پروژه‌های دیگری هم در دست انجام است.

 

وی افزود: زبان فارسی در سطح گسترده‌ای در ارمنستان تدریس می‌شود، البته علتش را باید بگویم؛ دولت ارمنستان قانونی گذاشته است که همه دانش‌آموزان موظف‌اند زبان یکی از کشورهای همسایه را به‌عنوان زبان دوم حتماً مسلط باشند. جالب است که براساس آمار سفارت ما در ایروان که به من داده شده است بیش از 300 دانش‌آموز زبان فارسی داریم که بی‌نظیر است؛ در هیچ‌کدام از کشورهای منطقه این تعداد دانش‌آموز زبان فارسی نداریم. میزان ارتباطات و همکاری‌های ما و به‌خصوص دیدگاه مثبتی که هر دو طرف نسبت به همدیگر دارند، گسترده است.

 

عراقچی ادامه داد: در این بین ما با یک موضوع حساس مواجهیم و آن بحث اتصال نخجوان به سرزمین اصلی جمهوری آذربایجان است و این موضوع، بحث بسیار راهبردی و حساسی را در سال‌های گذشته ایجاد کرده که باعث نگرانی‌های زیادی شده است، هم در سمت ما و هم در سمت بقیه کشورهای منطقه چرا که احتمال تغییرات ژئوپولیتیک در منطقه وجود دارد.

 

وی تصریح کرد: آنچه نگرانی اصلی ماست، این است که به‌خاطر این موضوع، تغییرات ژئوپولیتیک در منطقه صورت بگیرد. منظورمان از تغییرات ژئوپولیتیک چیست؟ تغییر مرزهای شناخته‌شده بین‌المللی، جابه‌جایی مرزها، به‌اصطلاح خدشه واردشدن به حاکمیت هر یک از کشورهای منطقه و تمامیت ارضی کشورهای منطقه؛ یعنی مثلاً بخشی از ارمنستان به این منظور به‌گونه‌ای استفاده شود که منجر به اشغالگری، تغییر یا تضعیف حاکمیت‌ها شود.

 

وزیر امور خارجه کشورمان اظهار داشت: ما خیلی روشن از قبل گفته‌ایم که چنین چیزی را برنمی‌تابیم و سیاست ما از قدیم روشن بوده است و اقداماتی هم در این جهت انجام داده‌ایم که جدیت خودمان را نشان دهیم که همه مطلع هستند، الآن هم سیاست ما همین است؛ تغییرات ژئوپولیتیک را در منطقه نمی‌پذیریم. آنچه الآن اتفاق افتاده این است که بین ارمنستان و آذربایجان بیانیه‌ای امضا شد، در این بیانیه به‌صراحت آمده است که دو طرف تغییرناپذیری مرزهای منطقه را قبول دارند، به حاکمیت و تمامیت ارضی همه کشورهای منطقه احترام می‌گزارند و قصدی برای تغییر در این وجود ندارد، از این جهت برای ما نگرانی ژئوپولیتیک در مقطع فعلی ظاهراً رفع شده است.

 

وی در ادامه گفت: اما به‌لحاظ اقتصادی، چرا ممکن است برای ما خسارت‌هایی داشته باشد و به‌لحاظ سیاسی مسائلی هم هست که به آن اشاره خواهم کرد. به‌لحاظ اقتصادی ممکن است آن راه ترانزیتی را که از ایران می‌گذرد، کمی کمرنگ‌تر بکند، که البته این بستگی به خودمان دارد که چطور جذابیت‌های این جاده را بالا ببریم که حرکت و حملو‌نقل بیشتری از این مسیر صورت بگیرد، ولی به‌هرحال ممکن است که این راه تحت تأثیر این تحولات قرار بگیرد اما خب، اینجا جاهایی است که ما دیگر نمی‌توانیم یک کشوری را منع کنیم که در کشور خودش حق ندارد جاده‌ای بکشد؛ تا وقتی که این جاده تحت حاکمیت کامل و تحت قوانین و صلاحیت قضایی ارمنستان است، از این جهت به‌لحاظ حقوق بین‌الملل ایرادی به آن نمی‌توانیم وارد کنیم.

 

عراقچی خاطرنشان کرد: یک نگرانی دیگر وجود دارد که این جاده بهانه‌ای شود برای حضور نیروهای آمریکایی در منطقه، که این را هم در تماس‌هایی که در چند روز گذشته مقامات ارمنی با ما داشتند، هم آقای پاشینیان با رئیس‌جمهور تماس گرفت، هم وزیر خارجه با من تماس گرفت، هم معاون وزیر خارجه تماس گرفت، هم به ایران آمد و توضیحات کامل داد. روز شنبه نیز دبیر شورای امنیت ملی آنها با آقای دکتر لاریجانی تماس گرفت و به ما اطمینان داد که خطوط قرمز جمهوری اسلامی را رعایت می‌کنند، با این خطوط آشنا هستند و در آینده هم این خطوط را رعایت می‌کنند و اطمینان دادند که به هیچ وجه نیروی آمریکایی به‌خاطر این جاده در ارمنستان حضور پیدا نخواهد کرد، حتی به ما اطمینان دادند که شرکت‌های امنیتی خصوصی آمریکایی که می‌دانید در بعضی از کشورهای منطقه ما این شرکت‌ها حضور پیدا کرده‌اند به‌بهانه این جاده در ارمنستان حضور نخواهند داشت.

 

وی با تصریح به اینکه "البته ما این را با دقت دنبال می‌کنیم"، گفت: در سفر رئیس‌جمهور که روز دوشنبه 27 مرداد ماه انجام می‌شود، این نکته حتماً مورد بحث قرار خواهد گرفت. ما نگرانی‌های خودمان را که البته دوستان ارمنی در جریان آن هستند، تکرار خواهیم کرد و تلاش می‌کنیم که ضمناً به یک سازوکار اطمینان‌بخش هم در این خصوص برسیم، این موضوع بحث ما خواهد بود.

 

عراقچی اضافه کرد: لذا می‌خواهم عرض کنم که به این قضیه یک نگاه واقعی داشته باشیم؛ نگرانی‌های ما سر جای خود است، این‌که هیچ تغییری در ژئوپولیتیک منطقه صورت نگیرد، این‌که هیچ نیروی خارجی در منطقه حضور پیدا نکند. همان‌طور که ما نگران هستیم که مثلاً فرض کنید رژیم صهیونیستی در بعضی از این کشورها حضور داشته باشد یا تلاش‌هایی که مثلاً اتحادیه اروپا برای حضور در این منطقه داشته باشد.

 

وزیر امور خارجه ادامه داد: سیاست ما در آن چارچوب سه به‌علاوه سه شکل گرفته، یعنی سه کشور منطقه قفقاز به‌شمول ارمنستان، آذربایجان و گرجستان، به‌اضافه سه کشوری که اطراف منطقه هستند و صاحب منافع در منطقه‌اند و به‌هرحال نگرانی‌های مشترک هم دارند؛ ایران، ترکیه و روسیه.

 

عراقچی در خصوص فرمت 3+3 و کارکرد آن گفت: این ترکیب تا الآن دو بار یا سه بار تشکیل جلسه داده است؛ البته به‌خاطر اختلافاتی که گرجستان با روسیه دارد در این نشست‌ها شرکت نمی‌کند، ولی آن‌قدر این چارچوب برای کشورهای منطقه اهمیت داشته است که حتی با عدم شرکت گرجستان، تصمیم گرفته‌اند که این جلسات را تشکیل بدهند و همچنان عنوان آن را هم «سه به‌علاوه سه» نگاه دارند.

 

وی تأکید کرد: این چارچوب هنوز به نقطه‌ای نرسیده است که بتواند مشکلات منطقه را حل کند، ولی سیاست ما این است و سیاست روسیه هم همین است و فکر می‌کنم سیاست ترکیه و دوستان دیگر هم همین است؛ همه معتقدند که مشکلات منطقه باید در منطقه توسط کشورهای منطقه حل شود.

 

عراقچی افزود: مشکل بین آذربایجان و ارمنستان البته یک مشکل دیرینه است؛ تا مدت‌ها یعنی از ابتدا گروه «مینسک» تشکیل شد که یک مقدار زیادی اروپامحور است. این گروه الآن سال‌هاست که نتوانسته است اختلاف بین دو طرف را حل کند و الآن تصمیم گرفته‌اند که درخواست انحلال آن را مطرح کنند، یعنی سازمان امنیت و همکاری اروپا این گروه را منحل کند که به‌نظر من نشان‌دهنده کمرنگ شدن نقش اروپا در منطقه قفقاز است.

 

وی تصریح کرد: سیاست ما روشن است؛ باید سازوکارهای منطقه‌ای تقویت شود، ما در این جهت حرکت می‌کنیم، صلح بین ارمنستان و آذربایجان همیشه مورد حمایت ما و همه کشورهای منطقه است.

 

این دیپلمات ایرانی در پاسخ به این سؤال که در جریان سفر پزشکیان به ارمنستان آیا به‌دنبال سازوکاری برای رفع نگرانی‌های خود خواهد بود یا خیر، گفت: امیدواریم که این کار صورت بگیرد، بحث‌هایی در این خصوص در ایروان خواهیم داشت. ارمنستان با خطوط قرمز ما آشنایی دارد و در این چند روزه نیز مواضع خود را بارها تکرار کرده‌ایم. یکی از نگرانی‌ها، حضور بلندمدت آمریکا در منطقه است که این را هیچ‌کدام از کشورهای منطقه نمی‌پذیرند. نماینده ویژه وزارت خارجه روسیه در امور قفقاز هم همین چند روز به تهران آمد و ملاقات با من داشت. ما و روسیه در این خصوص مواضع مشابه داریم، این‌که این مسیر بهانه‌ای شود برای حضور نیروهای خارجی مورد پذیرش هیچ‌کس نیست.

 

وی خاطرنشان کرد: جالب است بدانید که ارمنی‌ها اصرار دارند که به‌هیچ‌وجه از کلمه «کریدور» برای تعریف این خط، که اسمش را در توافق مسیر گذاشته‌اند، حالا road است، البته احتمالاً خط راه‌آهن هم در آن تعریف شده است، استفاده نشود. در متن بیانیه توافق هم از کلمه «کریدور» استفاده نشده است، چون «کریدور» وقتی مطرح می‌شود، یک مشخصات خاص خودش را دارد که به‌نوعی با حاکمیت کشورها سروکار دارد، یعنی ممکن است حاکمیت را تضعیف کند، اسم کریدور به‌کار نرفته است و اصرار دارند که به‌هیچ‌وجه به کار نرود، یک جاده‌ای هست که یک کنسرسیوم آمریکایی ـ ارمنی بانی آن شده است که در ارمنستان احداث کند.