همایش ملی «حفظ انسجام امت اسلامی» برگزار شد

به گزارش خبرنگار سرویس سیاسی خبرگزاری رسا، صبح امروز همایش ملی «حفظ انسجام امت اسلامی در سیره و سنت پیامبر اکرم(ص)، امام حسن(ع) و امام رضا(ع)» با حضور جمعی از اساتید، پژوهشگران و علاقه‌مندان در سازمان علمی و فرهنگی آستان قدس رضوی ـ دفتر قم برگزار شد. این همایش با هدف بررسی شیوه‌های علمی، اخلاقی و اجتماعی اهل‌بیت علیهم‌السلام و ارائه راهکارهایی برای ارتقای وحدت و انسجام جامعه اسلامی زمینه‌ای مناسب برای تحلیل آموزه‌ها و روش‌های رهبری و تمدن‌سازی اسلامی فراهم کرد.

در این نشست علمی، حجت‌الاسلام والمسلمین حمید پارسانیا عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی به بررسی موضوع «هویت امت اسلامی در عصر حضور و غیبت امام» پرداخت.

وی با تأکید بر اینکه شناخت هویت امت اسلامی بدون بازخوانی میراث نبوی و علوی امکان‌پذیر نیست، گفت: امامان معصوم(ع) با وجود غصب امامت، همچنان چراغ راه امت اسلامی باقی ماندند.

حجت‌الاسلام والمسلمین پارسانیا در ابتدای سخنان خود با اشاره به شرایط تاریخی ظهور اسلام گفت: تحولی که پیامبر اکرم(ص) ایجاد کردند بدون در نظر گرفتن پیشینه فرهنگی و اجتماعی عرب جاهلی قابل تحلیل نیست.

وی افزود که پیامبر(ص) علاوه بر علم ولایی که هم‌سنگ علم الهی است در سطح فرهنگ عمومی جامعه نیز کنش داشتند و این دو سطح معرفتی در کنار هم مسیر تمدنی اسلام را شکل داد.

وی دو میراث بزرگ پیامبر اکرم(ص) را یادآور شد: یکی معرفت مرتبط با ولایت و دیگری معرفت مربوط به رسالت.

حجت‌الاسلام والمسلمین پارسانیا تصریح کرد: در عصر ظهور حقیقت باطنی نبوت آشکار می‌شود و ارتباط انسان با عالم به‌گونه‌ای دیگر رقم می‌خورد.

حجت‌الاسلام والمسلمین پارسانیا با اشاره به میراث فلسفی مسلمانان، فارابی را مثال زد و گفت: فارابی در سنت فلسفه اسلامی طرح «مدینه فاضله» را به‌عنوان جامعه‌ای آرمانی ترسیم کرد و نشان داد که ساختار اجتماعی باید بر پایه معرفت وحیانی و ولایت سامان یابد.

وی همچنین به آراء علامه طباطبایی پرداخت و اظهار داشت: سکولاریسم به معنای جدایی دین از حیات اجتماعی و سیاسی است و نخستین بار در حوزه کلام اسلامی توسط علامه طباطبایی مطرح شد.

نقش امامان معصوم و امامت در غیبت

حجت الاسلام والمسلمین پارسانیا با تحلیل وضعیت پس از رحلت پیامبر(ص) گفت: با روی کار آمدن بنی‌امیه، حکومت‌هایی ظاهر دینی داشتند اما قادر به ایجاد فرهنگ اصیل اسلامی نبودند. امامان معصوم در این شرایط دشوار به کنشگری پرداختند؛ نمونه آن عملکرد امام حسن مجتبی(ع) در مواجهه با صلح تحمیلی و مواضع امام رضا(ع) در برابر خلافت عباسی است.

وی در بخش دیگری از سخنان خود به مسئله غیبت کبری اشاره کرد و گفت: غیبت به معنای تعطیلی امامت نیست بلکه استمرار حضور امام در سطحی دیگر است و جامعه باید وظایف خود را بر اساس این مبنا سامان دهد.

وی افزود: با ظهور حضرت ولی‌عصر(عج) باطن نبوت آشکار شده و تحول بنیادینی در ساختار سیاسی و معرفتی جهان بشری رخ خواهد داد.

جامعه نبوی؛ الگویی برای تمدن انسانی

در ادامه همایش، دکتر سیدعلیرضا واسعی عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی به بررسی «جامعه نبوی در تراز تمدن عیار» پرداخت.

وی تأکید کرد: پیامبر اسلام(ص) تمدنی نو بنا نهاد که بر کرامت، آزادی، محبت و قانون استوار بود و الگویی ماندگار برای همه دوران‌ها به شمار می‌آید.

واسعی با بیان اینکه تمدن سازوکاری برای همزیستی انسان‌هاست، جامعه عرب پیش از بعثت را فاقد تمدن واقعی معرفی کرد و ویژگی‌های آن را زیست قبیله‌ای، قانون خون، غنیمت‌خواهی و محدود بودن مردم‌گرایی دانست.

وی افزود: پیامبر اسلام(ص) با محور قرار دادن توحید، ساختاری انسانی و متمدن ایجاد کرد و در دوران مدینه با تدوین «قانون اساسی» کرامت انسانی، آزادی و عدالت اجتماعی را تضمین نمود.

وی فتح مکه و خطبه حجت‌الوداع پیامبر را از نقاط عطف تمدنی جامعه اسلامی دانست و اظهار داشت: رفتار پیامبر(ص) با مردم همواره بر پایه محبت و رحمت بود و همین ویژگی عامل موفقیت تمدن نبوی به شمار می‌رود.

مهندسی فرهنگی پیامبر(ص) و انسجام امت اسلامی

دکتر اصغر منتظرالقائم عضو هیئت علمی دانشگاه اصفهان، محور سخنان خود را «مهندسی فرهنگی رسول الله» قرار داد و گفت: پیامبر اسلام با بهره‌گیری از مسجد، خانواده و نظام‌های سیاسی و فرهنگی پایه وحدت و توسعه تمدن اسلامی را ایجاد کردند.

وی توضیح داد: مسجد نه تنها مرکز عبادت بلکه محور زندگی شهری و اجتماعی بود و مراسم عقد اخوت میان مهاجران و انصار موجب تقویت همبستگی و پایه‌های روابط تمدنی شد.

منتظرالقائم نظام‌های سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی پیامبر(ص) را ابزارهای اصلی تمدن‌سازی معرفی کرد و افزود: پیامبر(ص) با ارزش‌گذاری برای انسان‌ها و فراهم کردن زمینه رشد فردی توانستند جامعه‌ای پایدار و منسجم ایجاد کنند.

امام رضا(ع)؛ الگوی گفت‌وگو و کاهش تنش

حجت‌الاسلام حمیدرضا مطهری عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی نقش امام رضا(ع) در ترویج فرهنگ گفت‌وگو و کاهش تنش‌های اجتماعی را برجسته کرد.

وی با اشاره به شرایط تاریخی دوران امامت امام رضا(ع) گفت: گفت‌وگوهای ایشان با گروه‌های مختلف نه تنها هدف آموزشی داشت بلکه به کاهش تنش‌ها و حل اختلافات نیز کمک می‌کرد.

حجت الاسلام مطهری تأکید کرد: رعایت اخلاق، مدارا و خردورزی در گفت‌وگوها از ویژگی‌های برجسته امام رضا(ع) بود و این رویکرد نه تنها در حوزه دینی بلکه در عرصه سیاست و فرهنگ نیز قابل الگوگیری است.

امت‌گرایی و نگاه امام حسن(ع) در سیاست اسلامی

در پایان همایش، حجت‌الاسلام محسن الویری، عضو هیئت علمی دانشگاه باقرالعلوم(ع) به تحلیل نگاه امت‌گرایانه امام حسن(ع) در کنش‌های سیاسی ایشان پرداخت.

وی با اشاره به واگذاری حکومت توسط امام علیه السلام، گفت: تصمیم امام با اولویت‌بخشی به منافع جمعی نمونه‌ای برجسته از سیاست مبتنی بر اخلاق، عقلانیت و حفظ وحدت اجتماعی است.

حجت الاسلام الویری چهار نکته اصلی درباره تأثیر مصالح عمومی بر تصمیمات امام حسن(ع) بیان کرد: معیار رشد و کمال امت اسلامی، تطبیق حاکمیت با عینیت امامت، تأثیر رفتار مردم و رعایت سابقه تاریخی و سنت پیامبر(ص) و امیرالمؤمنین(ع).

حجت الاسلام الویری تأکید کرد: نگاه امت‌گرایانه امام حسن(ع) فراتر از تصمیم واگذاری حکومت بود و الگویی روشن برای مدیریت مبتنی بر اخلاق و عقلانیت ارائه می‌دهد.

جمع‌بندی و پیام همایش

همایش ملی «حفظ انسجام امت اسلامی» با ارائه تحلیل‌های عمیق علمی، تاریخی و اخلاقی، توانست تصویر روشنی از نقش پیامبر اکرم(ص) و امامان معصوم(ع) در ایجاد وحدت و انسجام جامعه اسلامی ارائه دهد. سخنرانی‌ها نشان داد که انسجام امت اسلامی نه تنها به رهبری سیاسی و دینی نیاز دارد بلکه با تکیه بر اخلاق، گفت‌وگو، خردورزی و بازخوانی میراث نبوی و علوی می‌تواند در مواجهه با چالش‌های عصر حاضر حفظ شود.

این همایش با سخنرانی‌ها توسط اساتید برجسته حوزه و دانشگاه محورهای مختلفی از جمله مهندسی فرهنگی، تمدن‌سازی، رهبری اخلاق‌مدار، گفت‌وگو و کاهش تنش‌های اجتماعی را پوشش داد و تحلیل‌ها و یافته‌های علمی این نشست می‌تواند الهام‌بخش پژوهشگران، نخبگان و مدیران جامعه اسلامی در برنامه‌ریزی‌های فرهنگی، اجتماعی و سیاسی باشد.