لزوم تقویت شاخصهای اخلاقی در تحلیل سوء مدیریت

به گزارش خبرنگار سرویس فرهنگی و اجتماعی خبرگزاری رسا، نشست تخصصی بررسی مقاله «سوء مدیریت: علل، ذیربطان و راهکارها» عصر یکشنبه در محل اندیشگاه بیانیه گام دوم انقلاب با حضور جمعی از اساتید، پژوهشگران و کارشناسان حوزه مدیریت و اخلاق برگزار شد. در این نشست، حجتالاسلام محمدحسین صاعد رازی، استاد سطح عالی حوزه علمیه و مسئول میز حکمرانی اخلاقی اندیشگاه بیانیه گام دوم انقلاب به ارائه دیدگاههای خود پیرامون مقاله پرداخت و بر لزوم توجه به ابعاد اخلاقی در تحلیل مسائل مدیریتی تأکید کرد.
حجتالاسلام صاعد رازی ابتدا ضمن قدردانی از نویسنده مقاله و میز عدالت از تلاشها و زحمات برگزارکنندگان جلسه تقدیر کرد و ابراز امیدواری نمود که این نشست بتواند زمینهای برای همکاریهای بیشتر میان میزهای مختلف و ارتقای سطح تعاملات علمی و پژوهشی فراهم آورد.
وی تأکید کرد که بررسی مسائل مدیریتی بدون توجه به ابعاد اخلاقی ناقص خواهد بود و این نگاه باید در تحلیل سوء مدیریت بهطور جدی لحاظ شود.
ضرورت تقویت بخش اخلاق در مقاله
استاد حوزه علمیه با اشاره به محوریت اخلاق در مدیریت، اظهار داشت: خلاصهای از مباحث حوزه اخلاق که با سایر میزها مرتبط است را خدمت حضار عرض میکنم و یک نکته مهم نیز مطرح میکنم. با توجه به اینکه قصد داریم مقاله را از منظر حکمرانی اخلاقی بررسی کنیم به نظر میرسد بخش اخلاق میتواند قویتر و جامعتر باشد.
وی افزود: در شاخصهای مطرحشده در مقاله، تنها چهار یا پنج مورد تحت عنوان اخلاق مطرح شده است در حالی که در چارچوب اخلاق اسلامی ابعاد گستردهتری برای ارزیابی مدیران وجود دارد.
حجت الاسلام صاعد رازی توضیح داد: در اخلاق اسلامی ما به صفات نیک و رذائل مدیران، ملکات و برخی رذائل و همچنین رعایت یا عدم رعایت آداب مدیریتی میپردازیم. بنابراین اگر بخواهیم تحلیل دقیق و جامع داشته باشیم لازم است که علاوه بر ابعاد آدابی به صفات و ویژگیهای اخلاقی مدیران نیز توجه شود.
استاد حوزه علمیه تصریح کرد که در مقاله مورد بررسی تمرکز بیشتر بر جنبههای آدابی مدیریت بوده است و این بخش تا حدودی با ادبیات اخلاق غربی همخوانی دارد.
وی افزود: این مسأله به خودی خود اشکالی ندارد؛ زیرا در هر دو رویکرد بخشهایی از آداب مدیریتی مشترک است. اما نکته اصلی این است که علاوه بر این آداب مقاله باید بر اساس رویکرد اسلامی و چارچوب فکری مورد نظر ما توسعه یابد و به صفات، رذائل و آداب بیشتری که در مدیریت نقش اساسی دارند پرداخته شود تا تحلیل مقاله جامعتر و منطبق با اخلاق اسلامی شود.
حجت الاسلام صاعد رازی با تأکید بر اهمیت اخلاق در جلوگیری از سوء مدیریت، خاطرنشان کرد: غفلت از بررسی کامل ابعاد اخلاقی میتواند سبب ناکارآمدی راهکارهای ارائهشده در مقاله شود.
وی افزود: یک مدیر ممکن است در ظاهر تمامی آداب مدیریتی را رعایت کند اما اگر صفات اخلاقی لازم در او تقویت نشده باشد، خطر سوء مدیریت و تصمیمگیریهای نادرست همچنان وجود دارد.
لزوم ارائه شاخصهای دقیق اخلاقی
استاد حوزه علمیه در ادامه پیشنهاد داد که مقاله باید شاخصهای دقیقتری برای سنجش اخلاق مدیران ارائه کند.
وی گفت: شاخصهای اخلاقی نباید صرفاً به رعایت آداب محدود شود بلکه باید به صفات فردی، روحیه خدمتگزاری، پرهیز از رذائل و توانمندی در اتخاذ تصمیمات درست و عادلانه نیز توجه داشته باشد. این شاخصها میتوانند به روشن شدن علل سوء مدیریت و ارائه راهکارهای موثر کمک کنند.
وی افزود: در اخلاق اسلامی علاوه بر صفات فردی، رعایت عدالت، دوری از فساد و تبعیض و حفظ امانتداری و مسئولیتپذیری نیز از شاخصهای مهم محسوب میشوند.
حجت الاسلام صاعد رازی تأکید کرد: اگر این شاخصها در تحلیل مقاله لحاظ شود نه تنها نگاه تحلیلی جامعتر خواهد شد بلکه امکان ارائه راهکارهای عملی و متناسب با ارزشهای دینی نیز فراهم خواهد آمد.
ارتباط اخلاق با حکمرانی و راهکارهای مدیریت
استاد حوزه علمیه همچنین به ارتباط مستقیم اخلاق با حکمرانی و سیاستگذاریهای مدیریتی اشاره کرد و گفت: حکمرانی بدون اخلاق ناپایدار و آسیبپذیر خواهد بود. هرگونه تحلیل مدیریتی که اخلاق را در نظر نگیرد نمیتواند به اصلاح ساختاری و ارتقای کیفیت مدیریت منجر شود. بنابراین در تحلیل مقاله نیز باید به نحوه تأثیرگذاری صفات اخلاقی مدیران بر تصمیمگیریها و عملکرد سازمانی توجه ویژه شود.
وی افزود: سوء مدیریت معمولاً ناشی از ضعف اخلاقی در کنار ناکارآمدی ساختاری است. بنابراین بررسی دقیق صفات و رذائل مدیران و تطبیق آنها با آداب و شاخصهای اخلاقی میتواند زمینه اصلاح عملکرد مدیریتی و پیشگیری از خطاهای تصمیمگیری را فراهم کند.
پیوند اخلاق اسلامی با راهکارهای مقابله با سوء مدیریت
حجتالاسلام صاعد رازی در بخش دیگری از سخنان خود تأکید کرد که مقاله باید علاوه بر تحلیل اخلاقی، راهکارهایی عملی و مبتنی بر اخلاق اسلامی ارائه دهد.
وی گفت: راهکارهایی که صرفاً مبتنی بر تجارب مدیریتی یا ادبیات غربی باشند ممکن است در بستر فرهنگی و اجتماعی ما کاربرد محدودی داشته باشند. اما اگر این راهکارها با اخلاق اسلامی پیوند داده شوند اثرگذاری بیشتری خواهند داشت و قابلیت اجرا در سطوح مختلف مدیریت را خواهند داشت.
وی اضافه کرد: مثلاً در رویکرد اسلامی، آموزش صفات نیک و پرهیز از رذائل، تقویت تقوا، رعایت عدالت و امانتداری و ایجاد روحیه خدمتگزاری در مدیران از راهکارهای مهم برای پیشگیری از سوء مدیریت است. این موارد باید در مقاله برجسته شود تا پژوهش به تحلیل و پیشنهادهای عملی تبدیل گردد.
جمعبندی و تأکید بر توسعه مقاله
حجتالاسلام صاعد رازی در پایان سخنان خود، تأکید کرد: بررسی مقاله از منظر حکمرانی اخلاقی نیازمند نگاه جامع و دقیق است.
وی اظهار داشت: مقاله میتواند با تقویت بخش اخلاق و افزودن شاخصهای مرتبط با صفات و رذائل مدیران به یک اثر علمی ارزشمند تبدیل شود که نه تنها مشکلات سوء مدیریت را تبیین میکند بلکه راهکارهای عملی و منطبق با ارزشهای اسلامی ارائه میدهد.
وی ضمن تشکر مجدد از نویسنده مقاله و میز عدالت ابراز امیدواری کرد که این نشست بتواند آغازگر همکاریهای گستردهتر میان میزهای مختلف باشد و سطح تعاملات علمی را ارتقا دهد.
حجت الاسلام صاعد رازی در پایان گفت: توسعه مقاله در چارچوب اخلاق اسلامی و توجه به تمامی ابعاد مدیریتی، میتواند گامی مؤثر در جهت ارتقای کیفیت پژوهشهای مدیریتی کشور باشد و به تولید دانش بومی و کاربردی در حوزه حکمرانی کمک کند.
نشست تخصصی بررسی مقاله «سوء مدیریت: علل، ذیربطان و راهکارها» با ارائه دیدگاههای کارشناسان و اساتید مختلف ادامه یافت و در آن به نقاط قوت و ضعف مقاله، اهمیت شاخصهای اخلاقی و ضرورت ارائه راهکارهای عملی مبتنی بر اخلاق اسلامی پرداخته شد. شرکتکنندگان همچنین بر لزوم تعامل بیشتر بین میزهای تخصصی و بهرهگیری از دیدگاههای متعدد برای تقویت تحلیلها و ارتقای سطح پژوهشهای مدیریتی تأکید کردند.