معنویت و عدالت در کنار پیشرفت سبب تحقق الگوی اسلامی ایرانی می شود

سید مهدی محدث، مدیرکل دفتر آموزش و پژوهش استانداری قم در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری رسا ضمن تشریح فعالیت های آموزشی و پژوهشی استانداری به بیان مشکلات و ارائه راهکارهای مناسب در این زمینه پرداخته است. وی که بر فعال شدن کارگروه پژوهش در استانداری قم تأکید دارد، نقش حوزه علمیه قم را در فعال شدن این کارگروه بسیار مؤثر دانسته و مجموعه فعالیت های تحقیقاتی به خصوص تحقیقات کاربردی را در صورتی ثمربخش می داند که هماهنگ با نظام حوزه دین حرکت کند. با هم این گفت‌وگو را می خوانیم؛

رسا ـ ابتدا درباره فعالیت های دفتر آموزش و پژوهش استانداری قم بفرمایید.
دفتر آموزش و پژوهش استانداری قم که فعالیت هایش به صورت فرایند ارائه می شود، دارای دو معاونت آموزش و پژوهش است. آموزش های مدیران، کارشناسان و کارکنان دستگاه ها از کانال معاونت پژوهش و کارهای پژوهشی کاربردی نیز از طریق معاونت آموزش دفتر انجام می شود.

مجموع 222 پروژه تحقیقاتی در سال های گذشته با فرایند خاص و در کارگروه های تخصصی استان بررسی و با قرارداد مجتمع دانشگاهی از سوی دفتر آموزش و پژوهش استانداری قم به افراد حقیقی و حقوقی واگذار شد که تا پایان سال 87 به اتمام رسید و در آغاز سال 88 قرارداد 85 پروژه جدید بسته شد. تاکنون هشتاد درصد این پروژه ها محقق شده است و بیست درصد باقیمانده نیز تا پایان فروردین ماه سالجاری به نتیجه نهایی خواهد رسید.

با توجه به این‌که مسؤولیت تحقیقات کاربردی با دفتر آموزش و پژوهش استانداری است یکی از فعالیت هایی که در سال 89 انجام خواهد شد، فعال کردن کارگروه پژوهش در دفتر آموزش و پژوهش است. البته پس از انحلال سازمان مدیریت و برنامه ریزی، فعالیت های کارگروه پژوهش که در سال های گذشته به صورت مستمر دنبال می شد، به صورت تناوبی و در برخی موارد متوقف درآمده است، از این رو در نظر داریم از محل اعتبارات مربوط به تحقیقات کاربردی در سال 89 به صورت ضابطه و قانونمند این کارگروه را فعال کرده و از ظرفیت های مربوط به تحقیقات کاربردی استان استفاده کنیم.

رسا ـ آیا ساختار مشخصی برای کارگروه پژوهش استان تعریف شده است؟
کارگروه پژوهش که سابق در ارتباط با سازمان برنامه و بودجه فعالیت می کرد، اکنون ساختار مشخصی ندارد، یعنی ارتباط آن با معاونت برنامه ریزی یا حوزه معاونت پشتیبانی و توسعه منابع انسانی به درستی مشخص نشده است. البته کارگروه پژوهش در کشور فعال است، اما هنوز ساز و کار اجرایی آن در استان ها ابلاغ نشده است که لازم است دستورالعمل های اجرایی کارگروه پژوهش ابلاغ و عملیاتی شود تا پژوهش های کاربردی در سطح استان فعال گردد.

رسا ـ حوزه علمیه قم چه نقشی در فعال شدن کارگروه پژوهش استان دارد؟
فعال نشدن کارگروه پژوهش استان فعالیت های پژوهشی دفتر آموزش و پژوهش را با کندی مواجه کرده است و حوزه علمیه قم نقش مهمی را در فعال شدن این کارگروه بر عهده دارد، از این رو خواستار همکاری با حوزه های علمیه هستیم و بر این باوریم که مجموعه فعالیت های تحقیقاتی و تحقیقات کاربردی در صورتی ثمربخش است و خروجی مناسبی دارد که هماهنگ با نظام حوزه دین حرکت کند.

رهبر معظم انقلاب دهه چهارم را دهه پیشرفت و عدالت نام نهاده اند، برای تحقق این شعار، ایجاد تعامل تنگاتنگ با حوزه دین و تطبیق آن با شعار همت مضاعف و کار مضاعف ضروری است. معنویت و عدالت در کنار پیشرفت سبب تحقق الگوی اسلامی ایرانی می شود و حوزویان می توانند همراه و هماهنگ با کارگروه های استان، یافته های علمی حوزه دین را با حوزه نظام اجرا تطبیق دهند. اکنون ظرفیت های بسیار مناسبی در استان قم وجود دارد که اگر خود را با شعار سال تطبیق دهیم و از این ظرفیت ها به بهترین شکل استفاده کنیم، می توانیم نظام اجرا را در راستای علمی کردن ظرفیت های موجود از حیث منابع انسانی و طبیعی به پیشرفت برسانیم.

اسلام دینی است که بشر را به سعادت می رساند و لازمه رسیدن به این هدف، عملیاتی کردن فرایندهای حوزه دین یعنی عدالت و معنویت با نظام اجرایی کشور است و مدیریت در این حوزه، جامعه را به صلاح، رفاه و آرامش می رساند. بر این نکته تأکید دارم که با تعامل و همکاری دستگاه ها و نهادهای مختلف با حوزه علمیه، سند چشم انداز بیست ساله جمهوری اسلامی ایران، سند چشم انداز استان و سند چشم انداز سازمانی هر یک از ادارات محقق خواهد شد.

رسا ـ آیا جلساتی با مسؤولان حوزه علمیه قم برای تحقق این هدف برگزار شده است؟
جلساتی به شکل نظام مند که بتواند نظام اجرا را با نظام حوزه پیوند بزند تاکنون برگزار نشده است، زیرا هنوز زیرساخت های لازم به درستی فراهم نشده است. سال گذشته حجت‌الاسلام عماد، معاونت پژوهش حوزه های علمیه در ستاد پژوهش که با حضور حجت‌الاسلام موسی پور، ‌استاندار قم تشکیل شده بود شرکت کردند و تنها به مسائل مربوط به هفته پژوهش پرداختند.

رسا ـ هدف از فراهم شدن زیرساخت های لازم چیست؟
لازمه ایجاد هماهنگی بین ایده های حوزه دین و ایده های علوم انسانی با سایر علوم ایجاد شهرک های علم و فناوری و لازمه شهرک های علم و فناوری، پارک های علم و فناوری و لازمه پارک های علم و فناوری، اندیشگاه های فکر و اجرا در استان است. اندیشگاه هایی که نخبگان فکر و اجرا در آنجا با برگزاری جلسات مختلف، کارگروه های اجرایی تشکیل داده و سبب کارآفرینی در مراکزی با عنوان مراکز رشد شوند. از این رو لازمه داشتن اندیشگاه های علم و فناوری نیز داشتن مراکز رشد است که متأسفانه در استان قم تنها مرکز رشد دانشگاه قم وجود دارد که هرچند فعالیت های خود را به خوبی آغاز کرده اما با ساختار اداری هماهنگ نیست. زمانی می توانیم یافته های حوزه دین و حوزه نظام اجرا را با هم تلفیق کنیم و نظام کارآمدی داشته باشیم که زیرساخت های مورد نظر فراهم شود.

رسا ـ پیشنهاد حضرت عالی برای ارتباط هرچه بیشتر و بهتر حوزه های علمیه و دفتر آموزش و پژوهش استانداری چیست؟
دفتر آموزش و پژوهش استانداری آمادگی کامل دارد تا ظرفیت های پژوهشگران مرتبط و ظرفیت هایی که نظام اجرا برای پیشرفت و توسعه استان در نظر گرفته است را در اختیار حوزه علمیه قرار دهد و اگر حوزه علمیه هم یافته های علمی خود را در اختیار نظام اجرایی استان قرار دهد، می توانیم با این تعامل به سمت توسعه، پیشرفت و عدالت حرکت کنیم.

دومین پیشنهاد دفتر آموزش و پژوهش استانداری با توجه به ظرفیت های بسیار بالا و فعالیت های گسترده علمی پژوهشی حوزه های علمیه و توانایی های بالقوه استان قم، ارائه متن علمی مدون و قابل قبولی برای نظام آموزشی کشور از سوی حوزه های علمیه است. در این زمینه لازم است متن آموزشی به صورت نظام مند استخراج و متناسب با نیاز جامعه ساماندهی شود. البته پیشنهادهای دیگری مانند تجاری کردن ایده های حوزه علوم دین در این زمینه ارائه می شود.

رسا ـ در زمینه تجاری کردن ایده های حوزه علوم دین بیشتر توضیح دهید؟
اگر یافته های پژوهشی حوزه علوم انسانی و حوزه دین را تجاری کنیم، نه تنها هزاران شغل ایجاد می شود، بلکه به اقشار فرهیخته حوزه علوم دین و حوزه علوم انسانی توجه شده و ظرفیت های بسیاری برای کرسی های آزاد اندیشی و کرسی های نظریه پردازی فراهم می گردد. تبدیل یافته ها و ایده های علمی به کالا و خدمات سبب رفاه و سعادت مورد نظر می شود و لازمه رسیدن به این امر ائتلاف با حوزه دین است.

رسا ـ‌ در بخشی از سخنان خود به 222 پروژه تحقیقاتی انجام شده از سوی دفتر آموزش و پژوهش استانداری قم اشاره کردید، بفرمایید این پروژه ها در چه زمینه هایی ارائه شده و در کجا نگهداری می شود؟
این پروژه ها بیشتر مربوط به بخش های دستگاه های اجرایی در صنعت، بهداشت، کشاورزی و مسائل اجتماعی، فرهنگی، سیاسی است که در حال حاضر در کتابخانه معاونت برنامه ریزی استانداری، سایت استانداری و دفتر آموزش و پژوهش موجود است. البته هنوز به صورت عمومی و در قالب پژوهش نامه و یافته های تحقیقاتی به صورت انبوه تکثیر و ارائه نشده است تا در اختیار آحاد مردم و پژوهشگران قرار گیرد. البته محققان می توانند با مراجعه به سایت در صورتی که تحقیقشان منطبق با پژوهش موجود در دفتر آموزش و پژوهش بود با ارائه معرفی نامه معتبر از مراکز پژوهشی از این ظرفیت ها به صورت انفرادی استفاده کنند.

رسا ـ‌ آیا پروژه های تحقیقاتی نیز در حوزه دین انجام شده است؟
تعدادی از این تحقیقات مانند بررسی و طراحی سیستم تدوین و انتشار تجارب تبلیغی مبلغان مذهبی با تأکید بر حوزه علمیه قم؛ بررسی و طبقه بندی نیازهای زائران مسجد مقدس جمکران؛ بررسی تناسب حوزه نشر کتاب های دینی با انتظارات جامعه؛ بررسی و طبقه بندی های زائران حرم مطهر حضرت معصومه(س)؛ بررسی نقش سازمان ها و نهادهای دینی در هویت بخشی جوانان استان قم و بررسی مشکلات تولید و صادرات محصولات صادراتی نرم افزارهای علوم انسانی و ارائه راهکارهای عملی در ارتباط با حوزه دین و مسائل دینی طرح شده است که محققان علوم اسلامی و طلاب علوم دینی می توانند با مراجعه به کتابخانه استانداری و یا دفتر آموزش و پژوهش، از یافته ها و داده های این طرح ها استفاده کنند.

رسا ـ در حوزه علمیه پژوهش های فراوانی انجام می شود که بیشتر آنها نظری است، آیا تاکنون جلسه ای با مسؤولان حوزه برای سوق دادن پژوهش های حوزوی به سوی پژوهش های کاربردی در زمینه های مختلف داشته اید؟
فعالیت نظام مند و ساختارمندی که نظام اجرا را با نظام حوزه پیوند بزند، انجام نشده است. البته جلسات با عنوان شورای فرهنگ عمومی تشکیل می شود که برخی شخصیت های دینی از جمله امام جمعه قم در آن جلسات حضور دارند. البته حجت‌الاسلام موسی پور، استاندار قم بر استفاده از ظرفیت های حوزه در مسائل مربوط به علوم انسانی و ملحق کردن آن به نظام اجرا تأکید کرده اند و به زودی جلسات مداومی در این زمینه تشکیل خواهد شد. تشکیل حلقه های علم و تجربه با حضور متولیان امر حوزه و ایجاد بانک اطلاعات پژوهشگران استان و توجه به پارک های علم و فناوری در دستور کار قرار گرفته است، حرکت های اولیه آن شروع شده و با تشکیل جلسات هماهنگی از ظرفیت های طرفین استفاده خواهد شد.

رسا ـ درباره تشکیل حلقه های علم و تجربه، ایجاد بانک اطلاعات پژوهشگران استان و پارک های علم و فناوری بیشتر توضیح دهید؟
نخبگان نمی دانند به چه شیوه هایی می توانند به نظام اجرا کمک کنند و این دانش با تشکیل حلقه های علم و تجربه یا اتاق های فکر فراهم می شود. اگرچه از ظرفیت رسمی خود دستگاه ها در کارگروه ها استفاده می شود، اما باید از ظرفیت های نخبگان استفاده کرد و لازمه آن ایجاد تعامل بین جامعه هدف یعنی دانشگاه ها با پژوهشگرانی است که با استانداری مرتبطند و کسانی که برای فعالیت در عرصه های اجتماعی آمادگی دارند. اگر بتوانیم نظام فکر یعنی دانشگاه ها و پژوهشگران را در کنار مدیران قرار دهیم و نیازهای دستگاه های اجرایی را به آنان منتقل کنیم به طوری که پژوهشگران یافته های علمی خود را به مدیران اجرا ارائه دهند، اسباب پویایی در امر پژوهش فراهم می شود. تشکیل اتاق فکر با حضور نیروهای اجرایی و فکری به پویایی استفاده از ظرفیت های منابع انسانی و منابع طبیعی در استان و سطح کشور کمک شایانی می کند. نخستین جلسه این حلقه ها سال گذشته برگزار شد و دومین جلسه آن نیز اردیبهشت ماه سالجاری با حضور استاندار قم تشکیل می شود.

بانک اطلاعات پژوهش ها و پژوهشگران نیاز ضروری برای استان و کشور است. انجام تحقیقات همزمان از سوی حوزه، دانشگاه، پژوهشگر مستقل و حتی نهادهای دیگر که هیچ کدام هم ارتباطی به یکدیگر ندارند سبب اتلاف انرژی و اسراف در منابع اعتباری شده است. با ایجاد بانک اطلاعاتی جامع پژوهش ها و پژوهشگران نیازهای اساسی محققان فراهم شده، پژوهشگران به سمت پژوهش های غیر تکراری سوق داده می شوند و می توانیم پژوهش ها را به افراد توانمند واگذار کرده و از ظرفیت های آنان به درستی استفاده کنیم.

در زمینه پارک های علم و فناوری نیز می توان گفت که لازمه توسعه، عدالت و پیشرفت داشتن زیرساخت است. برخی از هم گسیختگی هایی که اکنون در نظام پژوهش و آموزش استان مشهود است به علت عدم تعریف زیرساخت های لازم است. هزینه های هنگفتی که برای پژوهش و آموزش می شود، رضایت کاملی به دنبال ندارد. با فراهم شدن زیرساخت های لازم، آموزش و پژوهش های ارائه شده سبب رفع نیاز از استان و رضایتمندی ارباب رجوع و دستگاه های اجرایی می شوند. پارک های علم و فناوری زمینه فعالیت نخبگان جامعه را فراهم کرده و از فرار مغزها پیشگیری می کند. پارک علم و فناوری که زیرساختی نظام مند است کلیه لوازم مورد نیاز آزمایش ها و تحقیقات برای عملیاتی کردن و تجاری کردن ایده ها را فراهم می کند.

رسا ـ با توجه به بحث اسلامی شدن و بومی شدن علوم انسانی، اگر پیشنهادی در زمینه ارائه پژوهش های کاربردی حوزه های علمیه به جامعه علمی کشور دارید، بفرمایید.
یافته های پژوهشی بسیار زیادی در حوزه های علمیه وجود دارد. برای تحول در علوم انسانی تبدیل یافته های پژوهشی و ایده های فکری به متن آموزشی، عملیاتی کردن آن در حوزه علوم انسانی و ارائه به جامعه علمی کشور ضروری است. با توجه به ظرفیت های موجود، آنالیز متن های آماده شده و تبدیل آن به متون آموزشی از سوی حوزه های علمیه سبب تحول در علوم انسانی مدنظر رهبر معظم انقلاب است و تبدیل توان بالقوه به بالفعل نیز با شعار همت مضاعف و کار مضاعف محقق می شود.

رسا ـ از این‌که وقت گرانبهای خود را در اختیار خبرگزاری رسا گذاشتید، تشکر می کنم. /920/ گ402/ع