رییس اداره فرهنگی تبلیغات اسلامی خراسان:
ائمه جماعات مساجد باید جوان گرا باشند
خبرگزاری رسا ـ رییس اداره فرهنگی اداره کل تبلیغات اسلامی خراسان رضوی، عدم وجود تعریفی خاص در شاکله نظام نسبت به تصدی گری خانه خدا، نبود ردیف بودجه و نقشه جامع برای مساجد، پیوست فرهنگی در سیاستگزاری های کلان اقتصادی و عمرانی و مدیریت جامع برای مسجد را مهمترین موانع توسعه همه جانبه مساجد دانست.
به مناسبت روز جهانی مسجد در گفت و گو با حجت الاسلام اسدالله اسدی، رییس اداره فرهنگی اداره کل تبلیغات اسلامی خراسان رضوی و استاد حوزه و دانشگاه به بررسی کارکردها و موانع توسعه مساجد می پردازیم؛
رسا ـ چرا پس از گذشت سه دهه از پیروزی انقلاب اسلامی، مساجد هنوز متولی خاصی نداشته و آنچنان که باید فعال نیستند؟
کارکردهای مسجد متفاوت است و نباید از یک جنبه خاص بدان نگاه و قضاوت کرد. از سوی دیگر تعریف فعال بودن هم مشخص نیست.
کارکردهای مسجد صرفا اقامه نماز در سه وعده نیست؛ انچه در تاریخ اسلام می بینیم این است که مساجد کارکردهای اجتماعی سیاسی داشتند، پیامبر اکرم(ص) و امیرالمومنین(ع) مسجد را برای امورات مختلف اجتماعی، سیاسی و قضایی پایگاه قرار می دادند.
در این زمینه بایستی به چند نکته توجه داشت؛ نخست آنکه فعالیت دینی که از مساجد قابل انتظار است به نقطه مطلوب نرسیده و تا به دلیل موانع در عرصه های مختلف همچون موقعیت جغرافیایی و مکانی، امکانات رفاهی و فرهنگی،سازه های فنی مهندسی، مدیریت فرهنگی و امام جماعت، خادم و هیئت امنای مسجد، تا رسیدن بدان فاصله زیادی داریم.
رسا ـ اساسی ترین موانع موجود در مسیر توسعه همه جانبه مساجد را چه می دانید؟
* عدم وجود تعریفی خاص در شاکله نظام نسبت به تصدی گری خانه خدا
مسجد در نظام ما دارای متولی و تولیت مشخصی نیست و به لحاظ شاکله نظام مدیریتی تعریف خاصی ندارد. به عبارت دیگر در جامعه ما مسجد چندین دایه دارد ولی یک مادر واقعی ندارد؛ دستگاه های فراوانی همچون اوقاف و امور خیریه و اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی در مسجد فعالیت فرهنگی دارند ولی هیچ یک مسوولیت مدیریت همه جانبه آن را نمی پذیرند و پاسخگو نیستند.
بنابراین مساجد به صورت مردمی مدیریت می شوند و به تناسب وضعیت اقتصادی و دیدگاه های فرهنگی مردم هر منطقه شرایط متفاوتی دارند.
* نبود ردیف بودجه و نقشه جامع برای مساجد
بایستی برای مسجد به عنوان اصلی ترین پایگاه و معبد مسلمانان، ردیف بودجه ای در نظر گرفته شود در حالی که هم اکنون اینگونه نیست و مساجد سلیقه ای ساخته و یا توسعه می یابند و از یک نقشه جامع واحد برخوردار نیستند.
* نبود پیوست فرهنگی در سیاستگزاری های کلان اقتصادی و عمرانی
اصولا هر دستگاهی در کنار فعالیت رسمی خود باید پیوست فرهنگی داشته باشد به عنوان مثال، وزارت راه و ترابری هنگام ساخت راه ها و جاده ها به تأمین نیازهای فرهنگی و دینی مردم در قالب مساجد بین راهی توجه داشته باشد البته این امر در حال حاضر به صورت پراکنده وجود دارد اما به صورت تقنینی و ریشه ای باید پایه گذاری شود.
همچنین بیمارستان ها حتی الامکان باید طوری ساخته شوند که در اتاق های استراحت بیماران، تخت ها رو به قبله باشد که از نظر اسلام هم سفارش شده و هم در روحیه و درمان سریع تر بیماران موثر است.
در ایجاد و توسعه شهرک ها نیز به فکر فضای معنوی آن نیستند و پس از تکمیل شهرک هر زمین افتاده و فرسوده ای را به مسجد اختصاص می دهند.
* نبود مدیریت جامع برای مسجد به عنوان پایگاه معنوی مسلمین
در بعد نرم افزاری هم باید سه ضلع مدیریت فرهنگی مسجد شامل امام جماعت، هیئت امنا و خادم شناسایی و دارای شناسنامه شوند، از طریق دوره های آموزشی مدون،مسوولیت پذیری آنان تقویت شود.
باید دستگاهی برای سازماندهی این سه ضلع موثر مسجد وجود داشته باشد که در این صورت مساجد با استقبال بیشتر جوانان هم روبه رو خواهند شد.
گرچه هم اکنون هم مساجد فعال داریم اما به صورت موردی است نه تشکیلاتی.
رسا ـ چه عواملی در جذب جوانان به مساجد نقش دارند؟
امام جماعت به عنوان محور فعالیت های فرهنگی مسجد نقش بسیار مهمی در این زمینه دارد؛ هرجا که امام جماعت جوان،تحصیلکرده، علاقمند و دارای انگیزه وجود داشته باشد توفیقات مسجد در جذب جوانان و برگزاری حلقه های معرفت، اعتکاف و گفتمان های دینی بیشتر است و هرجا انگیزه و امادگی نباشد این حضور کاهش می یابد.
ائمه جماعات مساجد باید جوان گرا باشند چرا که بزرگ ترها مسجد را به عنوان محل عبادت پذیرفته اند و خودبه خود می آیند اما این جوانان هستند که در معرض خطر تهاجم فرهنگی بوده و باید مورد توجه قرار گیرند.
رفاقت از بهترین و موثرترین راهکارهای جذب جوان است، رفاقت به معنای صمیمی، دوست و یکی شدن به گونه ای که دیگر تشریفات ظاهری میان جوان و امام جماعت در میان نباشد .
رسا ـ مدیریت دولتی مساجد موجب کمرنگ شدن حضور مردم نخواهد شد؟
مردمی بودن مساجد با داشتن برنامه ای مدون از سوی دولت برای مساجد منافاتی ندارد؛ سیاستگزاری دولت به معنای کوتاه کردن دست مردم از مساجد نیست بلکه منظور این است که سیاستگزاری کلان و مرامنامه مدیریتی مسجد از سوی دستگاه متولی آن ارائه شود اما مجریان این برنامه، مردم باشند.
رسا ـ آیا اهداف و برنامه های مساجد در حال حاضر مانند ابتدای انقلاب است؟
با توجه به اینکه هم اکنون در دهه چهارم انقلاب به سر می بریم طبعا نیاز سی سال پیش مساجد با نیاز امروز متفاوت است.
در ابتدای انقلاب اسلامی، مسجد پایگاه اصلی اجتماع مردم برای حضور و مشارکت در عرصه های مختلف بود.
امروز به تناسب شرایط، پایگاه های بسیج فعال در مساجد فعال هستند که سنگرهای مبارزه با جنگ نرم به شمار می روند و باید نسبت به افزایش درک و فهم جوانان برای مقابله با جنگ نرم فعالیت داشته باشند لذا اصل حضور وجود دارد منتها به تناسب نیاز روز متفاوت شده است.
در عین حال باید تلاش کنیم با ایجاد برنامه های متنوع جذبه مساجد و شور و شعف جوانان برای رفت و آمد بدان را افزایش دهیم.
رسا ـ به نظر شما آیا فرهنگسراها می توانند جایگزین مساجد باشند و یا در جذب جوانان به مسجد اخلال ایجاد کنند؟
ماهیت این دو مرکز متفاوت است و بین این دو تضادی نیست؛ مسجد ماهیت عبادی دارد و محل آرامش معنوی انسان و جذب انرژی و الفت با خداست اما فرهنگسرا مرکزی برای فعالیت های فرهنگی عمومی همچون آموزش آداب اجتماعی و شهروندی است که اعم از بعد عبادی هستند.
از این رو گرچه ماهیت راه اندازی فرهنگسرا با مسجد متفاوت است اما اگر درست برنامه ریزی شود می تواند مکمل مسجد باشد و مسجد به طور خاص محل امور عبادی باشد که تنها به نماز منحصر نیست و بسیاری از امورات همچون رفع نیازها و مشکلات مردم و مواعظ و سخنرانی ها را در بر می گیرد./930/گ403/ص
ارسال نظرات