حجت الاسلام پناهیان:
دین، بستر حیات و حرکت انسان است
خبرگزاری رسا ـ استاد حوزه و دانشگاه با تشریح مقوله دین و دینداری گفت: مسیر کمالی که دین مقابل انسان باز می‌کند یک مسیر بی‌نهایت و حرکت به سوی کمال است.
به گزارش سرویس پیشخوان خبرگزاری رسا به نقل از برنا، حجت‌الاسلام علیرضا پناهیان یکی از اساتید حوزه و دانشگاه، در مراسم ایام محرم در دانشگاه امام صادق(ع) گفت: یکی از زیبایی های دین ما پیچیدگی آن است؛ اگر دین مقوله ای بود که به سادگی درک می‌شد زیبایی نداشت، کسی هم نباید از دین انتظار داشته باشد که سهولت و سادگی داشته باشد، اگر دین سهل و ساده بود از چشم ما آدم‌های بسیار پیچیده و عمیق می افتاد.
وی ادامه داد: دین متعلق به همه آدم هاست با هر نوع ظرفیتی و برای تمام طول عمرشان. مسیر کمالی که دین مقابل انسان باز می‌کند یک مسیر بی نهایت است. می بینیم امیر المومنین(ع) هم در دین حرکت می کند و به کمال خودش می رسد و ما هم با هزاران فرسنگ فاصله در همان مسیر حرکت می کنیم و چقدر وجوه مشترک است. شما دعای کمیل را که می خوانید خیلی از آنها حرف شماست. بعد تعجب می کنید این حرف ها چگونه می تواند حرف امیر المومنین(ع) باشد. دین طراحی فوق العاده ای دارد. انسان طبیعتاً موجود عجیبی است ولی به تناسب این انسان، این دین هم دین عجیبی است. چون دین بستر حیات و حرکت انسان است.
پناهیان دیندار ماندن را یک مساله فوق‌العاده دانست و گفت: آیا این ترسی که می دهیم بر اساس یک تجربه تاریخی است یا بر اساس درک شخصی؟ یا خداوند متعال هم همین تحذیر را به انسان ها می دهد؟ خداوند متعال در سوره آل عمران می فرماید: یا ایها الذین آمنوا اتقوا الله حق تقاته. ای کسانی که ایمان آورده اید، تقوای خدا را داشته باشید، حق تقوای الهی را. نه به اندازه توان تو، نه به اندازه قدرت خودت، همت خودت، به آن اندازه که خدا شایسته است که تو تقوای او را داشته باشی. همه ما عاجزیم. این امر خدا امر فوق العاده سنگین است. باز قرآن می فرماید: و جاهدوا فی الله حق جهاده . تلاش کنید حق تلاشش را. و این کار سختی است. ما در زیارتنامه ها به ائمه (ع) می گوییم که حق جهاد را شما انجام دادید توجه کنید که همه آیه های قرآن محکم اند و نباید فکر کنیم اگر این آیه را اجرا نکردیم خداوند ناراحت نمی شود.
حجت‌الاسلام پناهیان درباره آثار دینداری در جامعه دینی گفت: این نگرانی را خداوند به مومنین می دهد، دین در جان یک انسان یا در جامعه دینی بعد از اینکه ورود پیدا کرد، تلاطم هایی ایجاد می کند که ممکن است فرد یا جامعه از دین خارج بشود. قصه به این سادگی ها نیست. عضو دین شدن مثل عضویت در یک فامیل نیست که دیگر فامیل شدیم و تمام شد. مثل عضویت در ملیت یک کشور نیست، مثل عضویت در یک گروه سیاسی به حساب نمی آید.
وی تصریح کرد: مومن شدن یک فرایند است. وقتی به سیره خوبان نگاه می کنیم، می بینیم به اندازه ما قرار پیدا نمی کنند. اصلا در روایات اهل بیت عصمت و طهارت کسی را که قرار پیدا کرده، آرامش پیدا کرده مذمت می کنند. می فرمایند خود این قرار پیدا کردن علامت بدبختی فرد است. علامت اینکه یک روز بیچاره می شود.
این کارشناس مذهبی با اشاره به اهمیت عاقبت به خیری گفت: این پیچیدگی ها موجب می شود فرد نگران عاقبت به خیری شود و عاقبت به خیری آنقدر مساله مهمی است که در روایت آمده کسی نزد پیامبر گرامی اسلام آمد، اثر خوف معنوی در چهره اش بود. حضرت از احوالات او پرسیدند گفت از خدا می ترسم. دروغ نمی گفت. حضرت فرمود چرا از خدا می ترسی؟ اگر به دلیل گناه است، گناه نکن نترس، اگر از عدل خدا می ترسی، کرم خداوند ترس ندارد، خداوند ظلم هم نمی کند، تنها عدل خداوند باقی می ماند، که اگر از عدلش می ترسی گناه نکن، نترس. کلام بسیار عجیبیست. اهلش بود و این را فرمودند. به من باید بفرماید یک ذره هم به عدل خدا نگاه کن. ما غرک بربک الکریم. یعنی آن ترس را نفی نمی کنند. ترس از عاقبت به خیری برای چیست؟ برای پیچیدگی های دین است.
پناهیان اضافه کرد: در طبیعت دین خطراتی وجود دارد که باید مراقبت کرد. نه اینکه دین خطرخیز است، دین کمال تو را می خواهد. ولی اگه توی دیندار هستی هرچه جلو رفتی، مقررات را برایت سخت تر می کنند، ابلیس تو را بیشتر نشانه می گیرد. ظرفیت های تو تغییر پیدا می کند. امتحانات تغییر پیدا می کند. مساله عاقبت به خیر شدن یا عاقبت به خیر نشدن را مثل تصادف جاده در نظر نگیرید. مسیر دین این پیچیدگی ها را دارد. این یکی از زیبایی های دین است.
وی با اشاره به بحث ریزش ها و رویش ها گفت: اینجا بحث ریزش ها و رویش ها مطرح می شود. رویش در مقابل ریزش یعنی چی؟ ریزش یعنی فرو افتادن کسی که انتظار نداری بیفتد. ریزش یعنی فرو افتادن کسی که در مقطعی که اتفاقا باید رشد خودش را نشان می داد، افتاد و از مسیر خارج شد. ریزش یعنی سقوط کردن کسی که انتظار نداشتی سقوط کند و این ناشی از یک بی توجهی نیست، ناشی از مسایل پیچیده ایست.
پناهیان با اشاره به معنای رویش گفت: رویش یعنی انسان در جایی که انتظار رشد در آنجا نداشته، رشد کند. رشد طبیعی پاسخگو نیست. کفاف قیامت ما را نمی دهد. در آیات کریمه قرآن درباره رویش می‌بینید که در بحران ها رویش رخ می دهد.
این کارشناس مذهبی ترس از نظر مخالف مردم را یکی از پرتگاه ها خواند و گفت: کسانی هستند که وقتی به آنها گفته می شود مردم علیه شما هستند، خیلی می ترسند. بعضی از اینکه یک دولت جبار و رژیم منحوس، مستبد و دیکتاتوری مثل پهلوی علیه شان باشد نترسیدند. بعضی ها وقتی دشمن خون خواری مثل صدام علیه شان باشد، نترسیدند ولی از تصور اینکه مردم علیه شان باشند ترسیدند و منحرف شدند و به همین دلیل دینشان را از دست دادند.
حجت الاسلام پناهیان ادامه داد: خداوند متعال حساب شده حرف می‌زند و البته معلوم است که حساب شده حرف می زند، مهم این است که ما حساب دستمان بیاید. "الذین قال لهم الناس ان الناس قد جمعوا لهم"مردم جمع شدند علیه شما، "فخشوهم": بترسید از اینها! حالا موقع سقوط است، حالا موقع عقب نشینی است، "فزادهم ایمانا". ایمانشان همان لحظه اضافه می شود. محکم می شود. به این مساله می گویند «رویش». "و قالوا حسبنا الله و نعم الوکیل". الان می گویند "حسبنا الله ، خدا برای ما کافیست". شاید 5 دقیقه قبل از این، آنقدر محکم نمی گفتند خدا برای ما کافیست. این رویش است، این همان اتفاقی است که باید برای ما بیفتد. به رشد طبیعی رویش نمی گویند. در عبارت های دیگری هست که ما به چه کسانی رشد ویژه عنایت می کنیم. "اذا تُلیَت علیهم آیاته زادتهم ایماناً و علی ربهم یتوکلون". آیة قرآن برایشان می خوانی، ایمانشان افزایش پیدا می کند.
وی ریزش و رویش را اتفاق طبیعی جوامع دانست و گفت: ریزش ها و رویش ها اتفاقی است که در جان یک انسان و در جامعه ایمانی رخ می دهد. گاهی یک جامعه با هم دچار رویش می شوند. گاهی جامعه ای با هم دچار ریزش می شوند. اینها را باید مراقبت کرد. تکلیف ما به طور طبیعی این است که وقتی در مسیر دین قرار می گیریم برای خودمان و جامعه نگران ریزش ها باشیم. نگران رویش ها باشیم. یعنی نگاه کنیم به رویش. تکلیف طبیعی ماست، هرکسی می خواهد دین داشته باشد، دین این است.
این کارشناس مذهبی ریزش و رویش جوامع را یک پدیده زیبا خواند و گفت: من چرا عرض می کنم زیبایی، آیا می خواهم شما را جذب کنم؟ نه، می خواهم این را عرض کنم تا شما از این بستری که دین برایتان پدید آورده لذت ببرید، غرق در هیجانش شوید، بگذارید آنهایی که عافیت طلبانه از چنین دینی که با این پیچیدگی ها انسان را به خوف و هراس می اندازد، فرار می کنند، حسرت زندگی متدینانه شما را بخورند.
پناهیان ادامه داد: دلیل دوم این است که خیلی ها این را نقص دین می دانند، نقیصه جامعه دینی می دانند. تا ریزش رخ می دهد پوزخند می زنند، اما زیبایی دین ما به این است، دین جذابیتش به این است. این قشنگی دین ماست که عقد اخوت با کسی نبسته است. پسر نوح با بدان بنشست، خاندان نبوتش گم شد.
وی تصریح کرد: :ریزش ها و رویش ها نقطه سرگرم کننده و لذت بخش برای یک انسان فهیم، حکیم، عاقل و مومن است که در مسیر دین قرار می گیرد، و دین مردانه به او اطمینان نمی دهد که تو تا آخر در این راه بمانی. "و لا تموتن الا و انتم مسلمون"خودت مواظب باش تا آخر در این راه بمانی و مسلمان بمیری. اصلاً دینی که ریزش نداشته باشد، چه دینی است؟ جامعه دینی ای که در آن ریزش نباشد، چگونه ممکن است؟ تو یا ساختار بشر را متوجه نشدی، یا ساختار دین را متوجه نشدی، مگر می شود نباشد. طبیعی است که هست. ما باید به ریزش ها رویش ها زیبا نگاه کنیم.
این کارشناس مذهبی با اشاره به حادثه کربلا گفت: دلیلی که باید به ریزش ها و رویش ها بپردازیم کربلاست. اصلا شما وقتی وارد خیمه اباعبدالله الحسین علیه السلام می شوید، در واقع دارید در صحنه ریزش ها و رویش ها قرار می گیرید. کربلا اوج ریزش ها و رویش هاست. تصور بفرمایید دو سپاه مقابل همدیگر قرار گرفته اند. کسانی در سپاه حق هستند که اوج مثال زدنی رویش ها هستند و بیشتر سپاه مقابل نه از رومیان و دیلمیان هستند، نه از دشمنان و جانیان بالفطره و کافران و ملحدان و منافقان مسلکی، بلکه آدم هایی هستند که دچار ریزش شده اند. این بخش ماجرای کربلا مهمترین بخش ماجرای کربلا است.
وی تاکید کرد: اگر این حماسه مقابل کافران به وجود می آمد اینقدر این مظلومیت جان آدمی و جهان بشریت را آتش می زد؟ کمی دقت بکنیم، اینها حرف هایی است که زده نمی شود، آن صحنه ای که دستان اباالفضل العباس علیه السلام را قطع کردند، اگر در نبردی مثل نبرد احزاب، یا مثلاً در مسیر تبوک، مثل برخی از غزوه های دیگر رخ داده بود این سوز و شور را داشت؟
پناهیان ادامه داد: کربلا هنوز حرف های مگو دارد. کربلا کمی شبیه فاطمیه است، هنوز ما نمی توانیم خیلی چیزها را بگوییم. یعنی جامعه ای که در آن مومنان به امیر المومنین علی علیه السلام این مقدار هستند، از بین مومنان به امیرالمومنین، قاتلین خارج می شوند؟ کربلا مواجهه حق با تمام وجود، مقابل بدها نیست، بلکه مقابل ریزش هاست. آنانی که حسین علیه السلام را دعوت کردند، او را به شهادت رساندند.
وی تصریح کرد:ریزش ها یک واقعیت است. ما تمام استحکاممان به این است که از ریزش فاصله بگیریم. شجاعانه باید با این موضع برخورد بکنیم. انشاالله گریه های ما برای حسین(ع) ما را نجات بدهد./901/د103/س
ارسال نظرات