آذربایجان از جسارت به مقدسات عذرخواهی کند / وجود انگیزه الهی در تولیدات هنری

به گزارش خبرنگار سرویس حوزه و روحانیت خبرگزاری رسا، آیت الله علیرضا اعرافی مدیر حوزه های علمیه کشور در اختتامیه هشتمین جشنواره «هنر آسمانی» با اشاره به دو نگاه متفاوت در ارزش‌گذاری هنر گفت: در ارزیابی هنر برخی معتقدند به همان ارزش وجود هنر که برآمده از احساس و تخیل است بسنده کنیم و در این نگاه هنر ذاتا قابل تقدیر است، اما نگاه متفاوت دیگری هم وجود دارد.

وی با اشاره به اینکه هنر وقتی به خط پایان ارزش گذاری راه پیدا می کند که هدف آن در پرتو عقل و وحی سامان پیدا کند، گفت: همه فعالیت های بشر مهم است و تابلوهای مهمی از خلقت عالم است اما همه آین ها در گروه هدف و انگیزه آن است؛ اگر حس خیال و تخیل بشر به پرواز در آید و اهداف عقلانی را دنبال کند آن وقت به داوری پایانی راه پیدا می کند و ارزش گذاری می شود.

عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی با نفی نگاه ارزش ذاتی هنر و ارزشمند بودن هر اثر هنری، گفت: هنر مثل همه اموری که در عالم وجود دارد دارای ارزش است اما هنر به اهدافش تعیین ارزش می شود و با این منطق هنر می تواند شیطانی، پست و در خدمت اهداف اهریمنی باشد؛ نوع دوم هنر نیز بی تفاوت و خنثی است که و برای تفنن و تفرج است.

وی ادامه داد: نوع سوم هنر معطوف به ارزش های آسمانی و الهی است و هدفمند و متعهد است؛ اگر این ابزار شگفت انگیز و لبریز از حس و عاطفه و خیال در سایه سار عقل و وحی سامان پیدا کند به هنر متعالی تبدیل می شود و همچنین این هنر در مراتب مختلفی قرار دارد.

آیت الله اعرافی اظهار داشت: در ارزیابی هنر باید قالب و محتوا را مد نظر قرار داد و با این نگاه هنر، وقتی اسلامی می شود که یک تفاوت هایی با مطلق هنر داشته باشد، از همین رو نظریه های مختلفی در اینجا قابل ارائه است؛ در یک نظریه هنری که مسلمانان خلق کرده باشند هنر دینی است و در نگاه دوم چارچوب فقه و اخلاق، هنر اسلامی را تعیین می کند.

وی در ادامه افزود: در نظریه سوم، هنر اسلامی فراتر از موارد مذکور بوده و محتوای آن از دین گرفته شده و معارف و اندیشه های دین در آن تجلی کرده است؛ برای مثال در اشعار توحید و اندیشه توحیدی ارائه شده است و همچنان در همه قالب های هنری می تواند اندیشه عدل، امامت و توحید، در طیف هنر های گوناگون بازتاب پیدا کند.

آیت الله اعرافی نوع چهارم هنر دینی را به کارگیری هنر در عرصه های مختلف در جهت پیشبرد ارزش های دینی دانست و گفت: وقتی قید حوزوی و انقلابی به هنر اسلامی افزوده شد شرایط مضاعفی خواهد داشت؛ هنر آسمانی هنری است که بر ارزش های الهی تأکید می کند و قواعد فقهی در آن رعایت می شود و اهداف و مقاصد شریعت در هنر هنرمند بازتاب پیدا کرده و اندیشه و دانش الهی در آن نمایان است.

وی اظهار داشت: اگر هنر بخواهد دینی باشد شرایطی دارد که مهم ترین آن، جان سرشار از انگیزه الهی و ذهن مستعد و دریافت کننده معارف اسلامی است؛ در تاریخ ما شیخ بهایی شخصیت بسیار عجیب و قابل تقدیری است که سرشار از اندیشه دینی بود و هنر برآمده از وی در معماری و شهرسازی ماندگار و شکوهمند است؛ این عالم یک دانشمند اسلامی بود که ذهنش لبریز ار معارف الهی بود.

عضو شورای نگهبان با اشاره به معماری مدرسه صدر اصفهان گفت: همه اجزای این مدرسه دارای مضمون و مفهوم هستند و این نشان می دهد که ذهن شیخ بهایی خشت و خاک را معنا داده است. افزون بر این، انگیزه الهی در تولید اثر هنری که در هنرمندان عصر انقلاب موج می زند؛ هنرمندان حوزوی باید پیشگامان خلق و راهبری هنری باشند که در آن انگیزه های وافر موج بزند و معارف اسلامی را به تصویر بکشد.

وی خلق آثار هنری الهی بر اساس امکانات و تلاش برای راهبری هنر در ایران و جهان را از جمله رسالت های حوزه در زمینه هنر دینی خواند و ابراز کرد: خیل عظیم جریانان حوزوی و دینی باید هر دو را دنبال کنند و هنر را اصلاح و ارتقا ببخشند؛ پیام جشنواره هنر آسمانی به حوزویان، ضرورت ورود به میدان های هنر و در مرحله دوم راهبری هنر معاصر به سمت مقاصد عالی انسانی و الهی است.

آیت الله اعرافی با تأکید بر ایفای نقش راهبری هنری توسط حوزه های علمیه گفت: این راهبری رشته، پژوهش و تقدیر می خواهد که اثربخش در ایران و جهان باشد؛ تدوین منشور راهنما برای هنر دینی ضرورت دارد که باید حاوی فلسفه ضوابط شاخص ها و راهکار های هنر در حوزه باشد و این مهم را باید هرچه سریع تر در دستور کار قرار داد و همه بخش های برای دستیابی به آن تلاش کنند.

وی افزود: هنرمندان نخبه و برگزیدگان هنری باید در طرح های جدید حوزه از جمله هدفمندی دیده شوند و همچنین رشته های هنری در درختواره که تنظیم شده در مقام عمل پیش بروند؛ پژوهش های مورد نیاز در حوزه هنر اسلامی و دینی و حوزوی باید مد نظر قرار گیرد و از دوستان تقاضا می کنم پیشنهاد های خود را ارائه کنند.

آیت الله با ذکر خاطره ای از حضور خود در مالزی گفت: متون و منابع هنر در حوزه باید در دستور کار قرار گیرد و در حوزه های علمیه دیده شوند؛ در مراسمی در مالزی به من گفتند که قوی ترین آثار دینی در ایران ساخته شده است؛ متأسفانه این آثار در سال های اخیر کم شده، اما باید بدانیم جهان بزرگی خواستار و مخاطب آثار تولیدی در ایران هستند.

وی با اشاره به سفر خود به واتیکان گفت: 10 موضوع پیش روی بشر معاصر وجود دارد که ادیان باید نقش مؤثر را ایفا کنند و اگر هنر بتواند موضوعات معاصر را دنبال کند بار بزرگی برداشته است؛ از تزلزل در فکر، مسأله قدس و رفتن به سمت نفی ارزش های الهی تا فروپاشی نظام خانواده باید دنبال شود و هنر متعهد باید به این مسائل اساسی بپردازد.

آیت الله اعرافی عنوان کرد: از دستگاه های مسؤول انتظار می رود حمایت از هنر دینی را افزایش دهند و کم شدن آثار دینی در سال های اخیر را جبران کنند و در برنامه هفتم توسعه به مقوله دینی توجه بیشتری کنند، زیرا مقوله هنر سالم و انسان ساز نیازمند حمایت های افزون تر است و جشنواره های هنری باید حمایت و تقویت شود.

وی با بیان اینکه باید به مقوله هنر بنگریم و به ارتقای آن توجه کنیم، گفت: چند تن از علمای جمهوری آذربایجان در اعتراض به توهین به مقدسات به زندان افتادند که از دولت جمهوری آذربایجان انتظار می رود به عواطف دینی توجه کند؛ این اعزه متعلق به همه امت اسلام هستند و از دولت آذربایجان انتظار داریم اشکالات خودشان را برطرف کرده و از جسارت به مقدسات عذرخواهی کنند.