امر به معروف و نهی از منکر عامل اصلی جلوگیری از بدعت است

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا در مشهد، حضرت آیت الله جعفر سبحانی، از مراجع تقلید در هشتمین جلسه از سلسله مباحث کلام اسلامی که صبح امروز در سالن اجتماعات مدرسه علمیه عالی نواب برگزار شد، گفت: رسول خدا(ص) پیش بینی می کردند که بعد از وفاتشان بدعت هایی پیدا خواهد شد و در حدیثی می فرمایند «و شر الامور محدثاتها و کل محدثة بدعة و کل بدعة ضلالة و کل ضلالة فی النار» و همچنین آن حضرت خبر از وجود کذاب هایی می دهند.

وی اولین بدعتی که بعد از پیغمبر گذاشته شد، را محرومیت وارث رسول اکرم(ص) از ارث آن حضرت دانست و خاطرنشان کرد: پیغمبر دو نوع مال در اختیارش بود نخست اموالی که مربوط به (ملک) مقام نبوت، امامت و ولایت بود اینگونه اموال هرگز قابل ارث رسیدن نیست و دیگر امولی که شخصی آن حضرت محسوب می‌شد؛ لذا باید بررسی کرد چرا باید اموال شخصی پیغمبر(ص) به وارث ایشان نرسد.

این استاد سطوح عالی حوزه علمیه قم با طرح این پرسش که چرا دیگران از پدرشان ارث ببرند ولی دختر پیغمبر(ص) نبرد، بیان کرد: پیغمبر اکرم(ص) غیر از فدک اموال شخصی دیگری داشتند. برای همین این امر مطرح است که اگر پیغمبر از خود ارث نمی گذارد، باید همه زن های پیغمبر(ص) را از خانه خود بیرون کنند، زیرا آن ها بنا به گفته خودشان صدقه بود. اما همه این امور بهانه ای بود که مدیریت فدک را از دست حضرت صدیقه کبری(س) خارج سازند تا این بانوی بزرگوار نتواند از ولایت علی(ع) پشتیبانی کند.

وی در ادامه با بیان این که نبوت قابل ارث نیست، ابراز داشت: خداوند متعال در قرآن می فرماید «وَ وَرِثَ سُلَیْمانُ داوُدَ وَ قالَ یا أَیُّهَا النَّاسُ عُلِّمْنا مَنْطِقَ الطَّیْرِ وَ أُوتِینا مِنْ کُلِّ شَیْ‏ءٍ إِنَّ هذا لَهُوَ الْفَضْلُ الْمُبِینُ ... » اگر واقعا این ارث، علم بود نباید گفته شود «و قال» بلکه باید «فقال» بگویند.

حضرت آیت الله سبحانی اشاره کرد: اهل سنت حدیث «نحن معاشر الأنبیاء لا نورث ...» را از جانب رسول خدا نقل می کنند، ولی پاسخ ما به آن ها این است که اگر این حدیث وجود دارد چرا پیغمبر(ص) این حدیث را به ابوبکر گفته است و چرا آن را به حضرت صدیقه کبری(س) نگفته است، ولی ما احتمال می دهیم که پیامبر گرامی اسلام این گونه می فرمایند «نحن معاشر الانبیاء لا نورث ما ترکناه صدقة »، بدین معنا که آنچه که به عنوان صدقه از خود ارث گذارده‌ایم قابل ارث نیست.

وی با ذکر این که بدعت های دیگری در صدر اسلام انجام گرفته است، بیان داشت: باید دید چرا بدعت‌گذاران اقدام به این کار می کنند؛ این امر اسباب فراوانی دارد که نخستین آن تقدس جاهلانه است. امروز کسانی هستند که در دوران اول طلبگی خود دارای روح مقدسی هستند و کارهایی انجام می دهند که از نظر دینی توجیهی ندارد.

این مرجع تقلید خاطرنشان کرد: خداوند متعال در اول سوره حجرات می فرماید «یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا لَا تُقَدِّمُوا بَیْنَ یَدَیِ اللَّهِ وَرَسُولِه»، بدین معنا که «ای افراد با ایمان بر خدا و پیغمبر پیشی نگیرید» و منظور از تقدم، تقدم در راه رفتن نیست. تقدس در دوران جوانی مخصوصا در قشر طلبه گاهی ایجاد می شود و فرد زحمت‌هایی برای خود ایجاد می کند که حاصل آن جز رنج نیست.

وی دومین بدعت را تعصب های عالمانه عنوان کرد و با بیان این که فرد با کمال آگاهی قصد دارد که بدعتی را در دین ترویج کند، تصریح کرد: عمربن خطاب در دو مسأله بسیار حساس بود، نخست در «عمره تمتع» و دوم در «متعة النساء»، در متعة النساء هنگامی که به خلافت رسید تعصب جاهلانه را وارد دین کرد و مصلحت پیش خود (نه مصلحت عندالله) را بر دین مقدم کرد.

حضرت آیت الله سبحانی در بخش دیگری از سخنانش با طرح این پرسش که آیا رسول خدا(ص) برای جلوگیری از بدعت برنامه ای در شریعت خود تبیین کرده است یا خیر، پاسخ داد: رسول گرامی اسلام(ص) برنامه ای را در این خصوص تبیین کرده اند و احادیثی نیز در این خصوص از آن حضرت نقل شده است که تا حدودی این احادیث از بدعت‌ها جلوگیری کرد، اما رسول خدا(ص) به آن ها اکتفا نکرد، بلکه اقدام به انجام برخی اعمال نمود؛ نخستین قدم داستان «یوم الخمیس» بود که اگر بعد ایشان ادامه پیدا می کرد هیچگاه بدعت های این چنینی بر پیکر دین وارد نمی شد.

وی اضافه کرد: اگر همه مردم بر اساس مرجعیت امیرمؤمنان علی(ع) حرکت می کردند، این مقدار فرقه ها و بدعت ها شکل نمی گرفت، یکی از برنامه‌های پیغمبر اکرم(ص) همین حدیث بود که متأسفانه ایشان موفق به نگارش این حدیث نشد؛ ولی رسول خدا(ص) در حقیقت آن چیزی که می خواست در آن حدیث نقل کند را به صورت آشکار در میان مردم در مسجد گفتند و فرمودند «إنی تارک فیکم الثقلین کتاب الله و عترتی أهل بیتی» بدین مضمون که کسانی که از این دو عقب نشینی کنند گمراه می شوند و نیز در حدیثی دیگر می فرمایند «مثل اهل بیتی کمثل سفینه النوح من رکبها نجی و من ترکها غرق».

این مرجع تقلید ابراز داشت: یکی دیگر از اقداماتی که رسول خدا(ص)برای جلوگیری از بدعت واجب کرد نظام امر به معروف بود؛ خداوند متعال در 22 بهمن 58 همه آن چیزی را در اختیار متدینان و روحانیان قرار داد که آرزوی چند قرن برای آن ها بود و این مصداق آیه « الَّذِینَ إِن مَّکَّنَّاهُمْ فِی الْأَرْضِ أَقَامُوا الصَّلَاةَ وَآتَوُا الزَّکَاةَ وَأَمَرُوا بِالْمَعْرُوفِ وَنَهَوْا عَنِ الْمُنکَرِ»، و نظام امر به معروف و نهی از منکر برنامه دوم پیغمبر اکرم(ص) بود.

وی با اشاره به عبارت « أَقَامُوا الصَّلَاةَ» ابراز داشت: در مشهد جای تعجب و تأسف است که خطیب و امام جمعه مشهد، آیت الله علم الهدی که از نظر بیان در میان امامان جمعه بالاترین است، نماز جمعه می خواند در حالی که مغازه های اطراف باز هستند و این خیلی دردناک است.

گفتنی است، نهمین جلسه از سلسله مباحث کلام اندیشه اسلامی، با موضوع «شیوه وسیره حکومت اسلامی در زمان غیبت» از ساعت یازده صبح چهارشنبه 29 تیرماه در سالن اجتماعات مدرسه علمیه عالی نواب برگزار می شود./968/پ201/ع