موانع فراروی پژوهش دینی

دکتر سید محسن میرسندسی، مدیر گروه مطالعات اجتماعی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی مشهد در گفت‌و‌گو با خبرنگار خبرگزاری رسا اظهار داشت: پژوهش دینی به آن دسته از پژوهش‌ها اطلاق می‌شود که تمام یا بخشی از داده‌های آن از منابع دینی جمع‌آوری شده باشد.

وی با اشاره به اینکه این داده‌ها ممکن است مرتبط با مبانی، موضوع یا مسائل یک شاخه علمی مورد تجزیه و تحلیل قرار گیرد، گفت: چنانچه این شاخه علمی در دسته بندی علوم زیر شاخه علوم دینی اسلامی مثل الهیات، کلام، فقه و تفسیر باشد پژوهش کاملا دینی خواهد بود و چنانچه شاخه علمی در دسته‌بندی‌های رایج زیر شاخه علوم دینی نباشد در اصطلاح نوعی از پژوهش‌های بین رشته‌ای اطلاق می شود که یکطرف آن داده‌های متخذ از منابع دینی است.
 
این استاد حوزه و دانشگاه در ادامه با اشاره به آسیب های حوزه پژوهش دینی بیان داشت: فقدان آموزشهای روشی و یا ناکافی بودن این آموزش‌ها در میان حوزویان، تعصب‌های بی‌مبنا به برخی از کلیشه‌های رایج پیش داوری و قضاوت‌های غیر علمی و تحمیل و توجیه آنها به نام دین و علم، خلاء یک نظام موضوعی منسجم برای مساله شناسی و اولویت های آن در حوزه علوم انسانی و اسلامی، فقدان و یا کمبود ساختارهای مناسب سازمانی برای سازماندهی مطالعات دینی، عدم احساس نیاز و تلاش برای دستیابی به نوعی هماهنگی و انطباق سازی فعالیت ها در عرصه داخلی با نظام دانشگاهی و در عرصه بین الملل با جریانهای پژوهشی رایج از این دست آفت‌ها است.

وی ادامه داد: عدم تلاش برای ایجاد تعادل در فعالیت های علمی حوزه و طلاب در توجه به موقع به آموزش و پژوهش، بی توجهی به فراگیری زبان های خارجی و تاثیر آن در انجام و معرفی پژوهش ها از دیگر آسیب های رایج در حوزه مطالعات و پژوهش های دینی اسلامی است.
 
وی در بیان تحول در حوزه پژوهش  و آموزش حوزه های علمیه گفت: با برنامه ریزی برای رفع موانع گفته شده و تحقق تنها برخی از پیشنهادهای ذکرشده می توان به آینده ای روشن در این زمینه امیدوار بود.
 
این محقق علوم اسلامی در مورد پایان نامه های حوزوی نیز بیان داشت: به نظر می رسد با توجه به اینکه اکثر قریب به اتفاق طلاب از آموزش های تخصصی روش تحقیق برخوردار نبوده اند این فرآیند حالت کلیشه ای، سطحی و صرفا تسهیل کننده اخذ مدرک در حوزه شده است.
 
عضو هیات علمی گروه مطالعات اجتماعی پژوهشکده دین و اندیشه معاصر خاطرنشان کرد: بهتر است که با آموزش به طلاب، توانائی درک مشکلات و تبدیل آن به مساله را آموزش دهیم زیرا تحقیقات موضوع محور که متاسفانه بیشتر پژوهش‌های حوزوی را در برگرفته است معمولا سطحی و بدون فایده خاصی است.

این محقق علوم اجتماعی گفت: در زمینه پژوهش های دینی در حیطه علوم اجتماعی نیاز مبرمی به تحلیل منابع دینی مثل قرآن و مجموعه های روایی از زاویه علوم اجتماعی داریم تا از این طریق بتوان علاوه بر به چالش کشیدن پاره ای از پیش فرض های این علوم به غناسازی آنها پرداخت.

وی گفت: یکی دیگر از عرصه های کار پژوهشی در علوم اجتماعی با نگرش اسلامی، استفاده از منابع دینی و تجزیه و تحلیل مسائل جاری جامعه از این نگاه خاص است. /909/ت302/ع