عقل و دین از منظر روشن فکران دینی معاصر

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، مؤسسه بوستان کتاب وابسته به دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم کتاب «عقل و دین از منظر روشن فکران دینی معاصر»، اثر محمد جعفری را که به بررسی و نقد نسبت میان عقل و دین از منظر دو تن از شاخص‌ترین چهره‌های نواندیشی دینی معاصر می‌پردازد، وارد بازار نشر کرد.
 
نظری اجمالی به گفتمان اندیشه دینی در چند دهه اخیر، از تاثیرگذاری روشن فکران دینی در دهه‌های اخیر به ویژه دوران پس از انقلاب در برانگیختن برخی مباحث فلسفی - دینی، سهم وافری داشته‌اند؛ مباحثی که غالبا بحث‌های موافق و مخالف دیگری را در پی داشت، و گاه به چالش‌های جدی در صحنه اجتماعی و سیاسی نیز منجر شده است.
 
این نوشتار بر آن است که نسبت عقل و دین را که از بنیادی ‌ترین مباحث فلسفه دین است، از منظر عبدالکریم سروش و محمدمجتهد شبستری به بررسی و نقد بگذارد؛ نگارنده معتقد است تا دیدگاه‌های این دو شخصیت درباره نسبت عقل و دین و مبانی نظری آنان در این‌باره، تبیین و نقادی نشود، تحلیل و نقدِ هر یک از مباحث روبنایی یاد شده از عمق و غنای لازم برخوردار نخواهد بود.
 
اگرچه عوامل جامعه‌شناختی و سیاسی قابل توجهی در تطورات فکری و نظری روشنکران مورد نظر نقش موثر داشته است، و لکن این نوشتار به دنبال پرداختن به آن‌ها نیست، بلکه هدف آن است که با کاوش در آرای کلامی و فلسفی افراد مورد اشاره درباره زوایای گوناگون نسبت عقل و دین از دید عقلی به تحلیل و نقد علمی بپردازد.
 
این کتاب در چهار فصل «کلیات»، «ایمان و عقلانیت»، «نقش عقل در تبیین و تکامل باورهای دینی» و «عقل و توجیه آموزه‌های دینی» به همراه نقد و نظر در پایان هر فصل تنظیم شده است و از میان مباحث آن، بحث مربوط به نظریه تکامل معرفت دینی با توجه به مباحث موافق و مخالف بسیاری که برانگیخت، چندان تازه نیست.
 
هدف نویسنده در بخش «نقد و نظر»، نقد علمی و تحلیلی دیدگاه‌ها و آرای هر یک از اندیشمندان است که با توجه به مطالب کلیدی و اساسی هر بخش صورت می‌گیرد و به هیچ وجه، در یکایک گفته‌ها و نوشته‌ها مقصود نگارنده نیست؛ و در ارزیابی آرا نیز از نقدهای برون دینی و نقدهای درون دینی بهره گرفته‌ است.
 
هدف از دین در فصل کلیات، مجموعه اعتقادات، دستورات اخلاقی و احکام فقهی‌ای است که از طریق وحی و واسطه معصومان در قالب متون دینی در اختیار ما قرار گرفته است و مقصود از عقل نیز تمام یافته‌های بشری است که از راه وحی به دست نیامده‌اند؛ یعنی معارفی که وحی هیچ گونه نقشی در کسب و تنظیم آن‌ها، هر چند به طور غیر مستقیم نداشته است.
 
گفتنی است، کتاب «عقل و دین از منظر روشنفکران دینی معاصر»، در قطع وزیری، 324 صفحه، شمارگان 1000 نسخه و به قیمت پنچ هزار و هفتصد تومان از سوی مرکزچاپ و نشر دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم منتشر و به تازگی وارد بازار نشر شده است./920/ن602/ق