نقش وقف در بورس بررسی شد

 به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا در مشهد، دومین دوره آموزشی معاونان و مدیران کل روحانی سازمان اوقاف و امور خیریه کشور در مشهد در حال برگزاری است، «اهتمام در افزایش بهره‌وری اقتصادی موقوفات» عنوان یکی از کلاس‌های این دوره بود که شب گذشته برگزار شد.
 
استاد این کلاس، دکتر علی سعیدی، عضو هیئت مدیره و کارشناس بورس بود که در ابتدا با توجه به اقتصادی بودن مدیران اوقاف، بحث‌هایی پیرامون قیمت سکه، ارز و زمین مطرح کرد و سپس به بحث اصلی پرداخت.
 
وی گفت: امام صادق(ع) همیشه به چندین نفر مضاربه می‌دادند که یکی از نزدیکان به ایشان می‌گوید که مضاربه دادن به چند نفر کارتان را سخت می‌کند، حضرت توصیه می‌کند که حتما مال خود را بین چند نفر توزیع کن که اگر کسی ضربه خورد، بقیه باشند؛ در ادبیات امروز نیز این بحث صادق است.
 
وی افزود: در قرآن دارد که خداوند زمین را برای شما آفریده است و باید از آن استفاده کنید، امام صادق(ع) می‌فرمایند: «سرمایه گذاری یا بهره‌گیری از مال تمام جوانمردی است»، رسول اکرم(ص) می‌فرمایند: «اصلاح مال از جوانمردی است» و نیز امام صادق(ع) بقای مسلمانان را در این می‌دانند که اموالشان نزد کسی باشد که حق آن را می‌داند و می‌تواند به روش صحیح از آن استفاده کنند که همان شایسته‌سالاری است.
 
سعیدی تصریح کرد: از سال 86 کمیته‌ای با عنوان کمیته فقهی سازمان بورس تشکیل شد که روی تمامی فعالیت‌های بورس اظهار نظر کند، رییس کمیته حجت‌الاسلام والمسلمین مصباحی مقدم علاوه بر داشتن دانش فقه، دانشیار اقصاد نیز بوده و تدریس می‌کنند که برای خارجی‌ها خیلی مهم است و تمایل دارند بحث‌های این کمیته برای مفتی‌های آنها نیز توضیح داده شود.
 
وی این کمیته را دارای 5 فقه‌شناس دانست و گفت: سیدعباس موسویان دبیر هیئت، آیت‌الله تسخیری، حجت‌الاسلام والمسلمین آقانظری امام جمعه سابق شاهرود و حجت‌الاسلام والمسلین هادوی تهرانی در کنار رییس کمیته هستند و در کنار آنها تیم مشورتی از حقوق‌دانان و اقتصاددانان وجود دارد که در تمامی جلسات دو هفته یک بار این کمیته، شرکت دارند.
 
وی اهداف تشکیل این کمیته را ارزیابی ابزارهای مالی جدید، بررسی شبهات فقهی در مورد ابزارهای مالی، ارزیابی ابزارهای مالی در مقام علم، طراحی ابزارهای مالی اسلامی، همکاری با کمیته‌ها و شوراهای مشابه در سایر سازمان‌ها، همکاری در توسعه و گسترش برنامه‌های آموزشی، همکاری در برگزاری نشست‌های علمی و بررسی ابعاد فقهی مسائل بازار سرمایه، دانست.
 
این کارشناس بورس خاطرنشان کرد: در عمده کشورهای اسلامی کمیته شریعت فعال است که کمیته فقهی ایران نیز با آنان در ارتباط است و هدف از این کار این است که بتوان فعالیت‌های بازار سرمایه را از حیث شرعی، مقبول ارائه کرد، همچنین مصوبات این کمیته نیز در حال ترجمه به عربی و انگلیسی است تا بتوان آنها را صادر کرد.
 
وی افزود: در کنار این، کمیته مطالعاتی فقهی نیز در قم فعال است که ترکیبی بزرگتر دارد و به دلیل ارتباط این کمیته با دفاتر مراجع، گرفتن استفتاء در مسائل مختلف نیز راحت‌تر است و همیشه نظر کمیته فقهی بر اساس نظر مشهور فقها است.
 
وی به بحث وقف پرداخت و گفت: برخی سهام بورس، موقوفه است و باید حکم شرعی آن دانسته شود، بنابراین در مورد وقف سهام و پول استفتاء شد که تقریبا همه فقها وقف سهام را جایز دانسته ولی وقف پول را اجازه ندادند.
 
سعیدی ادامه داد: مالک عین یا دین بودن در مالکیت سهام، بحثی قدیمی بین فقها و حقوق دانان است که حقوق‌دان معتقد است که سهام دار مالک شرکت است و شرکت مالک عین است، ولی فقها مخالف هستند که واقعیت نیز نظر فقها است، البته در زمان تسویه حساب، به صورت پول پرداخته می‌شود و دقیقا مثل ملک است که مالکیت مشاع در همه اجزاء وجود دارد.
 
وی در خصوص اوراق وقفی نیز گفت: اوراق وقفی برای استفاده از وقف جمعی و مشترک است زیرا در طول سال‌های گذشته توزیع ثروت بیشتر اتفاق افتاده است، مثل قانون اصلاح مالکیت عرضی یا دیگر قوانین اصلاح شده، از طرفی مردم نیز تمایل به وقف دارند ولی ابزاری نیاز دارند که مثل گذشته فراهم نیست.
 
وی توضیح داد: این اوراق با این هدف طراحی شده که یک نفر با دارای کم نیز بتواند وقف کند زیرا نیازهای جامعه بزرگ شده است و مثلا برای ساخت یک بیمارستان مبلغ بسیار زیادی لازم است
 
این کارشناس بورس تصریح کرد: طرح پیشنهادی به این صورت است که «بانی» از سازمان اوقاف به عنوان نهاد ناظر بر فعالیت‌های وقفی، درخواست مجوز می‌کند و مدارک، اجازه‌ها، مبالغ و طرح‌ها را داده و پس از تأیید اوقاف، اوراقی را منتشر می‌کند و از مردم پول گرفته و رسید می‌دهد که در اینجا از عقد صلح استفاده می‌شود، به این ترتیب که خریداران برای ساخت بیمارستان صلح می‌کنند.
 
وی افزود: بانی سازنده نیست و از طریق مدیر پروژه با ساختار پیمانکاری، کار ساخت را برون‌سپاری می‌کند و پس از اتمام ساخت، بانی عقد وقف را برای واقفین جاری می‌کند و اسم همه در وقف‌نامه می‌آید.
 
گفتنی است این طرح در پایان جلسه به صورت کارگاهی بین مدیران اوقاف کشور بررسی شد و عقود جعاله و صلح برای این کار پیشنهاد شد، همچنین تأکید شد که به دلیل نوسان قیمت، تا پایان ساخت هیچ وقفی صورت نگیرد./932/پ201/ع