احکام پزشکی و بهداشتی در متون مقدس آیین زرتشتی با نگاهی بر طب سنتی

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، پایان نامه «احکام پزشکی و بهداشتی در متون مقدس آیین زرتشتی با نگهی بر طب سنتی» پژوهشی از «رضا دادگر» به بررسی احکام و مسائل پزشکی و بهداشتی در متون مقدس آیین زرتشتی با نگاهی به طب سنتی در سه فصل اهتمام ورزیده است.

بر اساس این گزارش، در چکیده این پایان نامه می‌خوانیم:

چکیده:

مسائل پزشکی در ادیان مختلف مورد توجه بوده و امروزه نیز که دوران گفت و گوهای علم و دین می‌باشد، روشن شدن روابط دین‌های متنوع با علوم گوناگون می‌تواند جهت غنای این گفت و گوها راه گشا باشد. دانش پزشکی از آن جهت که رابطه مستقیم با سلامت و صحت جسم آدمی دارد در طول تاریخ مورد تاکید و عنایت خاص ادیان و مکاتب گوناگون واقع شده و در این عرصه نیز جایگاه منحصر به فردی یافته است. در این میان آیین زرتشتی به عنوان یکی از ادیان بزرگ که سابقه‌ای دیرینه دارد، توجه ویژه‌ای به این مسائل داشته و این مسائل در متون آیین زرتشتی بیان گردیده است. در این پژوهش که به روش کتابخانه‌ای و به صورت توصیفی – تحلیلی به سامان رسیده است به بررسی احکام و مسائل پزشکی و بهداشتی در متون مقدس آیین زرتشتی با نگاهی به طب سنتی در سه فصل پرداخته شده است. این پژوهش نشان می‌دهد که در متون مقدس زرتشتی احکام و مسائل پزشکی و بهداشتی جایگاه ویژه‌ای دارد و حتی در برخی موارد به جزیی ترین مسائل توجه شده است و از سوی دیگر این نگاه به مسائل پزشکی، جهان بینی ویژه‌ای را در پشت پرده خود داشته است در بعضی موارد با طب سنتی تفاوت داشته و در بخش‌هایی نیز متشابه است. از نتایجی که از این پژوهش به دست آمد این که متون زرتشتی و سنتی بر حسب نیازهای مخاطبان و نیز شرایط و گستره آیینی خود به مسائل و احکام پزشکی توجه داشته‌اند و برخی از این مسائل و احکام در متن‌های دیگر دینی نیز در قالب‌هایی دیگر قابل مشاهده است و آگاهی از این مباحث در فهم دینی و تعامل با پیروان ادیان مختلف نقش ویژه‌ای می‌تواند داشته باشد.

فرضیه پژوهش:

متون زرتشتی به مسائل و احکام پزشکی و بهداشتی نگاه ویژه‌ای دارد و به جوانب مادی و ماورای طبیعت آن نیز توجه دارد و این مسائل در جنبه‌های مختلفی آورده شده است؛ البته در این مسائل بین آن متون و طب سنتی در عین حال که مشترکاتی وجود دارد، تفاوت‌هایی نیز دیده می‌شود که بیان­گر تأثیر و تأثرات از یکدیگرند.

در آمدی بر پزشکی در عهد باستان:

قابل توجه است که در کاوش‌های عهد باستان شناسی، قدیمی ترین متن طبی همان لوحه گلی سومری است که در اواخر هزاره سوم قبل از میلاد نگاشته شده و حاوی 12 نسخه داروسازی است و نیز لوحه‌هایی چند که به زبان اکدی نگارش یافته‌اند و موضوع آن‌ها در باره تشخیص‌های طبی است که از نظر زمانی بین دوره مردوک اپلدین حاکم بابل تا دوره اردشیر هخامنشی است.

درآمدی بر پزشکی نزد ایرانیان باستان:

در شاهنامه آمده است که جمشید (شهریار ایرانی) نخستین کسی است که به انسان‌ها پزشکی آموخت و در متن یشت­ها اولین آموزگار طب به نام فریدون معرفی شده است. بخش‌هایی از اوستا، برخی متون فارسی میانه و نوشتارهای بعضی مورخان یونانی مانند «گزنفون» و «هرودوت» دارای مطالبی است که می‌توان آن‌ها را کهن ترین اشاره‌ها به طب ایرانیان قبل از اسلام به شمار آورد.

نگاهی به طب سنتی :

طب سنتی تلفیقی است از طب باستانی ایران با طب باستانی تمدن‌های کهن و طب یونانی و تجربیات و دستاوردهای اطبای بعد از اسلام و به ویژه احادیث و روایات طبی که در سنت اسلامی رواج داشته است. به عبارت دیگر منظور از طب سنتی در این پژوهش، طبی است که در سنت اسلامی ریشه دارد.

سلامتی در آیین زرتشتی:

سلامتی در یک چیز خلاصه می‌شود که پیمان یا همان اعتدال است، بیماری در دو چیز خلاصه می‌شود که افراط و تفریط است. سلامتی دو گونه است یکی عبارت است از سلامتی روان از طریق نظم متعادل و خوب به هم جفت شده نیروهای جان، و یکی دیگر عبارت است از سلامتی تن از طریق به درست سامانی قرار گرفتن مزاج‌های تن.

سلامتی در طب سنتی:

سلامتی یکی از نعمت‌های بزرگ در زندگی است چنان که در منابع طب سنتی به عنوان یکی از دلایل گوارایی زندگانی است و در روایتی از امام علی (ع) آمده است که بخشی از بلا، فقر است و بدتر از آن بیماری بدن است و بدتر از آن بیماری قلب است و بخشی از نعمت‌ها، وسعت مال و دارایی است و بالاتر از آن سلامتی بدن است و بالاتر از آن تقوای قلب هاست.

نتیجه گیری:

این پژوهش به صورت توصیفی و گاه تحلیلی و به روش کتابخانه‌ای انجام گرفت. در فصل اول به بیان مقدماتی در مورد اوضاع پزشکی و بهداشتی در دوران باستان می‌پردازد. در فصل دوم نگاهی به متون آیین زرتشتی دارد و در ادامه فصل سوم را در بررسی تطبیقی مباحث پزشکی و بهداشتی در آیین زرتشتی و طب سنتی بحث می‌کند.

از جمله نتایجی که از این پژوهش به دست آمد این است که متون مقدس بر حسب نیازهای مخاطبان خود و نیز شرایط و گستره آیین خود به مسائل و احکام پزشکی توجه داشته‌اند و برخی از این مسائل و احکام در متن‌های مقدس دیگر نیز قابل مشاهده است. به طور خلاصه می‌توان با بررسی نگاه متون مقدس زرتشتی به مسائل علمی مانند عرصه وسیع دانش‌های مرتبط با پزشکی و بهداشت، ضمن بهره گیری از این رویکردها و عملکرد متدینان این دین به این مطالب، به مطالعات تطبیقی برای تعامل بیشتر پیروان ادیان در راستای همزیستی مسالمت آمیز و تثبیت ثبات و آرامش و فهم بهتر ادیان بهره جست.            

شایان ذکر است، پایان‌نامه «احکام پزشکی و بهداشتی در متون مقدس آیین زرتشتی با نگاهی بر رطب سنتی» پژوهش پایانی «رضا دادگر»، برای اخذ مدرک کارشناسی ارشد دانشگاه ادیان و مذاهب قم است که در سال 1389 دفاع شده است و استاد راهنمای آن «دکتر پرویز اذکایی» و استاد مشاور آن «سید سعید رضا منتظری» است. /9193/ پ201/ن