ثمربخشی موعظه و نصیحت در گرو پیروی و متابعت است

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، استاد محمدرضا مؤیدی قمی از اساتید درس خارج حوزه علمیه قم، امروز دوشنبه در درس صحیفه سجادیه خود که در مدرس ساحلی مدرسه فیضیه برگزار شد با اشاره به فرازهایی از دعای بیستم صحیفه سجادیه به شرح این دعا پرداخت.

وی با اشاره به فراز «اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلى‏ مُحَمَّدٍ وَالِهِ وَاجْعَلْنى یَداً عَلى‏ مَنْ ظَلَمَنى، وَلِساناً عَلى‏ مَنْ خاصَمَنى، وَظَفَراً بِمَنْ عانَدَنى، وَ هَبْ لى مَکْراً عَلى‏ مَنْ کایَدَنى»، گفت: امام سجاد(ع) هر بند از بندهای دعای مکارم الاخلاق را با صلوات شروع می‌کند، زیرا هر دعایی که ابتدا و انتهایش صلوات باشد، آن دعا مستجاب می‌شود.

استاد درس خارج حوزه علمیه قم افزود: امام سجاد(ع) می‌فرماید «مرا بر کسی که به من ستم می‌کند، چیرگی بده»؛ ظلم دو گونه است، یک ظلم به معنای اعم و یک ظلم به معنای خاص است، ظلم در معنای عام همه قبایح و رذایل عقلی و شرعی مانند شرک را شامل می‌شود.

وی با بیان این‌که انسان قوای زیادی مانند قوه غضبیه و شهویه دارد که از آن طریق می‌تواند ظلم محقق شود، ابراز کرد: ظلم در معنای خاص به معنای زیاده‌روی کردن بر دیگران مانند فحش، شتم و ضرب است، این ظلم به معنای اخص نتیجه قوه شهویه انسان‌ها است.

استاد مؤیدی قمی با بیان این‌که تهمت و غیبت، شتم و ضرب ظلم است، خاطرنشان کرد: انسان گاه مال افراد را می‌گیرد و مال آنان را غصب می‌کند و منشأ این گناهان قوه شهویه انسانی است، یک نوع ظلم به معنای اعم شامل کشتن و شرک نمی‌شود.

وی گفت: بیشتر انسان‌ها به نوعی ظالم محسوب می‌شوند، اذیت و آزار دیگران، خوردن مال آنان، غیبت، تهمت و جز آن ظلم به حساب می‌آید، خداوند هم می‌فرماید گمان نکنید که خداوند از ظالمان غافل است، بلکه مهلت می‌دهد تا روزی که چشم‌ها از کاسه سر بیرون می‌آید و منظور در اینجا ظلم به معنای خاص است.

استاد درس خارج حوزه علمیه قم با اشاره به آیه «إِنَّ رَبَّکَ لَبِالْمِرْصَادِ» یعنی پروردگار تو در کمین‌گاه نشسته است، ادامه داد: خداوند جسم ندارد، این آیه به آن معنا است که اگر کسی درباره دیگری ظلم کرد، در روز قیامت خداوند هنگام عبور از صراط جلوی او را می‌گیرد، تا رضایت آن شخص را بگیرد.

عناد به معنای دشمنی درونی و ناپیدا است

وی تصریح کرد: امام سجاد(ع) در این دعا از خدا درخواست می‌کند، که در برابر افراد ظالم، قدرتی پیدا کنند، افراد بسیاری به امام زین‌العابدین(ع) در کربلا و پس از آن در مسیر شام، ظلم کردند، گفته‌اند امام سجاد(ع) از خدا می‌خواسته که جزای حرمله که به حضرت علی‌اصغر(ع) تیر پرتاپ کرد را بدهد.

استاد مؤیدی قمی ادامه داد: امام سجاد(ع) در ادامه می‌فرماید «وَلِساناً عَلى‏ مَنْ خاصَمَنى»، یعنی خدایا با آن که با من به مجادله برمی‌خیزد، زبان را گویا ساز، مخاصمه یعنی مجادله کردن، مخاصمه یک مرتبه از ظلم پایین‌تر است.

وی گفت: خصومت ممکن است به ظلم نیز کشیده شود، اگر شخصی درباره فردی خصومت کند ممکن است به ظلم بینجامد، امام سجاد(ع) می‌فرماید به من برهان و دلیلی بده که بتوانم بر مجادله‌گران پیروزی و چیرگی بیابم.

استاد درس خارج حوزه علمیه قم با قرائت «وَظَفَراً بِمَنْ عانَدَنى» ابراز کرد: امام چهارم از خداوند می‌خواهد که در برابر کسانی که درباره امام عناد می‌ورزند، پیروزی عطا کند، عناد یک نوع دشمنی خاص است که در درون است و ابراز هم نمی‌شود.

وی ادامه داد: عناد یک مرتبه پایین‌تر از مخاصمه است و مخاصمه هم یک مرتبه پایین‌تر از دشمنی است، عناد امکان کشیده شدن به مخاصمه و به ظلم را دارا است، برخی افراد دشمن هستند اما آن را ابراز و اظهار نمی‌کنند و امام در این بخش می‌خواهد که بر آنان پیروزی بیابد.

مکر به معنای چاره‌جویی است

استاد مؤیدی قمی بیان کرد: «وَ هَبْ لى مَکْراً عَلى‏ مَنْ کایَدَنى»، امام علی‌بن‌الحسین(ع) در ادامه می‌خواهد که بر کسی که قصد فریب امام را دارد، چاره‌سازی عنایت کند، مکر همیشه به معنای حیله‌گر نیست و اصطلاح است که روباه بسیار مکار است.

وی با بیان این‌که مکر به معنای نقشه و چاره‌جویی است، ابراز کرد: خداوند در قرآن مکر را به خود نسبت داده است، خداوند که حیله‌گر نیست، بلکه خداوند مکار به معنای چاره‌اندیش است، اگر دشمنان علیه نظام اسلامی نقشه ریختند، خداوند برای آنان چاره می‌اندیشد.

استاد درس خارج حوزه علمیه قم با اشاره به واقعه طبس خاطرنشان کرد: در واقعه طبس می‌خواستند نظام اسلامی را غافل‌گیر کنند، آمریکا می‌خواست از نقطه کور وارد کشور شود، اما خدای متعال مکر و حیله کسانی که قصد نابود کردن حکومت اسلامی را داشتند، برای آنان چاره‌اندیشی می‌کند و طوفان عظیم شن را به مقابله با آنان برمی‌انگیزد.

وی گفت: «کایدنی» از ماده کید است و امام زین‌العابدین(ع) می‌فرماید برخی افراد می‌خواهند حیله‌گری کنند، اما امام از خداوند می‌خواهد که چاره و نقشه‌ای برای مقابله با آنان به امام ببخشد، از این رو گفته می‌شود امام سجاد(ع) بسیار با هیبت بوده است.

استاد مؤیدی قمی با اشاره به جمله «وَ قُدْرَةً عَلى‏ مَنِ اضْطَهَدَنى» خاطرنشان کرد: «اضطهد» به معنای «قهر» است و در باب افتعال آمده است، امام می‌فرماید کسی که به من غلبه پیدا می‌کند، قدرت بده تا بر آنان غالب بشوم.

هدایت تنها ویژه‌ عده‌ای خاص نیست

وی گفت: «وَ تَکْذیباً لِمَنْ قَصَبَنى»، در ادامه حضرت علی‌بن‌الحسین(ع) از خدا خواستار می‌شود که بر آن‌که عیب مرا می‌گوید توانایی آشکار کردن آن را بده، می‌فرماید اگر کسی خواست من را جزء جزء کند، و تکه تکه کند، قدرت تکذیب کردن و دفاع کردن از آن را به من بده.

استاد درس خارج حوزه علمیه قم با اشاره به جمله «وَ سَلامَةً مِمَّنْ تَوَعَّدَنى» خاطرنشان کرد: امام چهارم در ادامه از خدا می‌خواهد که سلامت به او عطا کند درباره کسی که او را بیمناک می‌کند، «توّعد» در برابر وعده است، وعده، قول دادن درباره امور خیری است و وعید «توّعد» و «توعید» به معنای تهدید کردن درباره عذاب و کیفر است است که امام در این‌جا از خداوند سلامتی می‌خواهد.

وی بیان کرد: امام سجاد(ع) در ادامه بیان می‌کند «وَ وَفِّقْنى لِطاعَةِ مَنْ سَدَّدَنى» یعنی این‌که از آن که من را به راه راست هدایت می‌کند و استقامت می‌آموزد، توفیق فرمان‌برداری بده، سداد به معنای هدایت کردن و محبت کردن برای راهنمایی فرد است و در هدایت کردن نیاز به اطاعت است.

استاد مؤیدی قمی اظهار کرد: اگر کسی به انسان پندی بدهد یا درباره مسائل پزشکی به انسان توصیه‌ای بکند، نیازمند آن است که اطاعت شود، تا آن توصیه و پند ثمربخش باشد، از این جمله امام سجاد(ع) معلوم می‌شود که هدایت کردن تنها ویژه عده‌ای خاص نیست و در روایات است که پیامبر(ص) از حضرت جبرییل(ع) درخواست موعظه کرده است.

وی با اشاره به جمله «وَمُتابَعَةِ مَنْ اَرْشَدَنى» ابراز کرد: امام سجاد(ع) از خدا می‌خواهد که پیروی کند از کسی که قصد ارشاد و هدایت را دارند، امام سجاد(ع) از خدا می‌خواهد که توفیق متابعت از ارشادکنندگان وی را بیابد./914/پ201/ی