عضو هیأت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی:
فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی نمایشگر صبغه و سابقه تمدن اسلامی است
خبرگزاری رسا ـ عضو هیأت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی گفت: فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی شناسنامه علمی فرهیختگان و دانشمندانی است که از صدر اسلام و در حوزه تمدن اسلامی، اثری علمی پدید آورده‌اند.
به گزارش خبرگزاری رسا به نقل از پایگاه اطلاع‌رسانی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، جلد دوم تا چهارم «فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی» در قالب پروژه‌ای که نمایشگر صبغه و سابقه تمدن اسلامی است، در پژوهشکده تاریخ و سیره اهل‌بیت(ع) پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی تدوین شده و با وجود پیگیری‌های انجام شده، همچنان در دست ارزیابی است.
حجت‌الاسلام محمد غفوری، عضو هیأت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، با اشاره به در دست تدوین بودن «فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی» از اوایل دهه هفتاد در پژوهشکده تاریخ و سیره اهل‌بیت(ع) پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، گفت: این فرهنگ‌نامه که شناسنامه علمی فرهیختگان و دانشمندانی است که از صدر اسلام و در حوزه تمدن اسلامی، اثری علمی پدید آورده‌اند، با تلاش ده‌ها محقق و پژوهشگر، تا شرح حال و معرفی مؤلفان قرن ششم و بخشی از قرن هفتم پیش رفته و انجام شده است.
مدیر علمی و اجرایی این فرهنگ‌نامه با اشاره به این‌که با تلاش‌های صورت گرفته تنها یک جلد از این مجموعه به انتشار رسیده است، عنوان کرد: جلد اول به معرفی مؤلفان سه قرن نخست هجری اختصاص داشته، اما مجلدات دوم، سوم و چهارم که به معرفی مؤلفان قرن‌های چهام، پنجم و ششم اختصاص یافته است، با وجود پیگیری‌های انجام شده، از بهمن‌ماه 1390 در دست ارزیابی است.
غفوری در باب اهمیت این فرهنگ‌نامه با اشاره به جایگاه کتاب و نوشته به عنوان یکی از شاخصههاى مهم توسعه و غناى فرهنگى و نقش آن در صبغه و سابقه تمدنى اقوام و ملتها به نسلهاى بعدى، عنوان کرد: مسلمانان که در حوزه علم و دانش، دستاوردهاى عظیم و خیره‌‌کننده داشته و از گذشته‌اى درخشان در خلق آثار علمى برخوردار بودهاند، خدمات گرانبهایى به بشریت ارزانى کرده و همه جهانیان را مجذوب و مدیون خود ساختهاند که در صورت معرفی این دستاوردها و خدمات، بی‌شک بیش از هر ملتى قابل تحسین و تقدیر شناخته می‌شوند.
عضو گروه فرهنگ و تمدن اسلامی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی با اشاره به سابقه شکل‌گیری مکتوبات اسلامی، گفت: پس از کتابت وحى الهى و رونق گرفتن ثبت احادیث و سیره نبوى، پس از اندک زمانى، اولین مکتوبات در حوزه اسلام، بر پایه قرآن و حدیث پدید آمد و با گذشت زمان و ظهور دانشمندانى از صحابه و نسلهاى بعد از یک سو و آشنایى مسلمانان با دیگر اقوام و ملل و راه یافتن نوشتههاى بیگانه به فرهنگ اسلامى از سوی دیگر، زمینههاى شکلگیرى شاخههایی از علوم چون تفسیر، قرائت، تاریخ، حدیث، فلسفه، کلام، طب، نجوم، ادبیات و... فراهم شد و در پى آن، نوشتههایى در آن حوزهها پدید آمد.
غفوری با اشاره به اهداف و ضرورت‌های تدوین «فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی»، عنوان کرد: پژوهشکده تاریخ و سیره اهل بیت(ع) با درک عظمت و اهمیت فعالیتهاى علمى در سرزمینهاى اسلامى و همچنین با توجه به نیاز جامعه اسلامى به داشتن تصویرى از دانشمندان و نویسندگان اسلامى که بی‌تردید تاریخ و هویت علمى آنان به شمار می‌آید و به منظور نمایان ساختن وجهه دانش‌مدارانه اسلام، بر آن شد تا به کشف و معرفى چهرههاى علمى نویسندگانى که در قلمرو اسلامى سربرآوردهاند، بپردازد.
وی با اشاره به این که ضرورت فهرستنگارى و معرفى آثار مؤلفان و حفظ سرمایههاى علمى مسلمانان، از دیرباز دغدغه برخى از دانشمندان بوده است، عنوان کرد: بی‌گمان در این میان، مجموعههایى پدید آمده که هر یک به شیوه و معیار خاص خود، اقدام به معرفی میراث نویسندگان و دانشمندان اسلامی کرده‌اند، اما آن مجموعهها، با همه ارزش و اهمیتى که دارند و بی‌تردید مأخذ عمده مطالعات کنونى ما نیز تلقى می‌شوند، نه فراگیرند و نه زندگی‌نامه عمومى نویسندگان و پدیدآورندگان اثر را در اختیار پژوهنده قرار می‌دهند؛ بهویژه آن‌که هیچ یک از آن‌ها، حتى آثار متأخر که تا حدى جامعاند، به زبان فارسى و قابل بهرهگیرى براى فارسی‌زبانان نیستند.
غفوری ادامه داد: بر این اساس، ضرورت انجام دادن چنین کارى در دستور قرار گرفت تا ضمن معرفى اجمالى مؤلف، اثر یا آثار او در یک جا فهرست شده و زمینه آشنایى پژوهشگران و خوانندگان با آن‌ها و نیز منابع و مآخذى که به گونهاى به آن‌ها پرداختهاند، فراهم شود. با این که در معرفی این نویسندگان، ابعاد مختلف شخصیتی آنان مورد توجه بوده، اما وجهه علمی ـ فرهنگی‌شان نمود بیشتری یافته است.
وی با اشاره به آثار و فرهنگنامههاى پدید آمده در کشورهاى عربى در ادوار اخیر، خاطرنشان کرد: گذشته از بیگانگى زبان فرهنگ‌نامه‌های عربی براى ایرانیان، کاستى دیگرى نیز گریبانگیر این آثار بود که ضرورت فراهم آوردن فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی را دو چندان می‌کند و آن کم‌توجهى به نویسندگان و نوشتههاى شیعى یا معرفى آنان با نگرشهاى غیر شیعى است که با واقعیتهاى تاریخى همخوان نیست و از این رو سامان دادن این کار، فراتر از آنچه تصور می‌شد، ارزش و ضرورت یافته است.
مجری و ناظر طرح تدوین «فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی» درباره محتویات این فرهنگ‌نامه، گفت: این اثر معرفی مؤلفان را بر اساس ترتیب الفبایی در بر دارد و ذیل نام و نسب هر نویسنده، اطلاعات زیست‌نامه آن فرد، همانند خاستگاه، تاریخ ولادت، دوران دانش آموختگی، سفرهای علمی، برخی استادان و شاگردان، فعالیت‌های سیاسی ـ اجتماعی، تاریخ درگذشت و در نهایت کتاب‌ها و آثار علمی او یکجا آمده است. این معرفی‌نامه بر پایه داده‌های موجود در منابع پدید آمده و از این رو در مورد شماری از نویسندگان که گزارش‌های منابع در مورد آنان اندک بوده، تنها اشاره‌ای کوتاه به نام و اثرشان شده است./9191/د101/ن
ارسال نظرات