سینمای دینی منهای عقل و علم تخریب می‌شود
به گزارش خبرگزاری رسا به نقل از خبرنگار پایگاه خبری حوزه هنری؛ حسن رحیم پور ازغدی درباره تکامل تاریخی، هنر، تکنولوژی و پاسخگویی به شبهات در ساختمان آموزشی الف(موزه هنر انقلاب اسلامی) سخنرانی کرد.
وی در ابتدای سخنان خود به مکتب هایدگر اشاره کرد و گفت: در مکتب هایدگر بحث تجربه زدگی و تکنیک در آن مبالغه شده و اختیار را به نوعی از انسان گرفته است که با فرهنگ اسلامی سازگار نیست، البته من از شاخه مذهبی جریان هایدگر باید تجلیل کنم اما گاهی در جایی که با انسان شناسی اسلام مقایسه می‌شود اشکالاتی در آن دیده و زاویه‌ای ایجاد می‌شود؛ به عنوان مثال می‌توان به مفاهیم عقل و خیال اشاره کرد که در این زمینه‌ها تفاوت‌هایی با اسلام دارد.
وی ادامه داد: تعریف ما با آن‌ها از سینمای دینی در جاهایی متفاوت است، برخی از تعاریف برای آن‌ها سینمای دینی محسوب می‌شوند در حالی که برای ما سینمای دینی محسوب نمی‌شوند با این‌که نزدیک ترین جریان مدرن غربی در حوزه سینما با ما هستند.
وی در ادمه سخنانش درباره خیال گفت: خیال از یک طرف مبنای هر کار هنری است و از طرفی معنی مختلفی از خیال شده است، در افکار عمومی به معنی مالیخولیا از تخیل و وهم استفاده شده است، در قرآن کریم مختال فخور آمده که به معنای آدم خیالاتی است که خداوند در قرآن فرموده مختال فخور کسانی هستند که خداوند آن‌ها را دوست ندارد یعنی کسانی که قدرت ادراکشان عیب دارد و چیزی را که حقیقت ندارد حقیقت برداشت می‌کنند.
رحیم پور ازغدی درباره عقل ابزاری گفت: یکی از محورهایی که به سینمای دینی در عصر جدید حمله می شود این است که دین، مدرنیته و هنر تکنولوژیک گره خورده با عقل ابزاری است عقل ابزاری و عقل تدریجی، عقل ذاتی است و امکان ندارد که با عقل ابزاری سکولار، سینمای دینی ساخت، باید دید که عقل ابزاری به چه معنا یک مفهوم انسانی است و به چه معنا نیست.
وی تصریح کرد: عقل معاش، عقل زندگی، عقل محاسبه، عقل تکنیک و ... این‌ها جز توصیه‌های اسلامی هستند اما اشکالی که با فرهنگ مادی فعلی غرب ایجاد می‌شود بر سر این نیست که چرا از عقل معاش استفاده می‌کنیم بلکه بحث بر سر این است که چرا آن‌ها عقل معاد را تحریف می‌کنند، آن چیزی که اسلام با آن مخالف است تفکیک عقل معاش ار عقل معاد نه به کار گیری عقل ابزاری است، ما با عقل ابزاری مشکل نداریم بلکه اکتفا به عقل ابزرای مشکل ایجاد می‌کند.
وی به علوم انسانی در غرب اشاره و اظهار کرد: همه علوم انسانی در غرب نگاه مکتبی دارند لذا در کتاب‌های آن‌ها هم مکتب‌های مختلف دیده می‌شود، یعنی مباحث علوم انسانی همانند ریاضیات دارای برهانی صد در صد ندارند.
وی به سینمای غرب اشاره و تصریح کرد: هرچه به سینمای غرب نگاه کنیم تحریک شهوت و ترویج وحشت است که در آن عالم ماده را برجسته می‌کنند، در حدود 40 سال پیش مفاهیم غیر مادی در سینما مساوی با خرافه بود و فقط در کمدی‌ها از آن استفاده می‌شد و مفهوم وحی را احمقانه و معنا را مادی نشان می‌دادند و نبوت را بشری می‌کردند.
وی ادامه داد: این رویکرد امروزه معکوس شده است و می‌خواهند که ماده را نیز معنا نشان دهند، اما مرز حقیقی بین توهم و واقعیت وجود ندارد و این یک نکته منفی است زیرا همه می‌توانند در فیلم معجزه کنند و روی آب راه بروند لذا مسائل ماورایی کودکانه می‌شود از طرفی هم نشان می‌دهد که مرزهای معرفت شناسی تاثیر خود را گذاشته‌اند.
پور ازغدی اعضای حقیقی شورای عالی انقلاب فرهنگی در ادامه سخنانش گفت: کسانی که اتاق فرمان سینمای جهان را در دست دارند دارای تفکر مادی هستند و هدف آن‌ها سود است اما وجه مثبتی هم در این زمینه وجود دارد که تا صد سال پیش وجود نداشت و آن ذهن جهانی مشترک است، یعنی اگر بتوان خود را به اتاق فرمان نزدیک کرد می‌توان حرف خود را زد و جهانی شدن به معنای امکان جهانی گفتن و جهانی شنیدن است.
وی افزود: اگر بتوانیم چند فیلم خوب و قوی بسازیم که دارای مفاهیم دینی باشند می‌توانیم به سرعت حرف جهانی بزنیم، البته ورود بسیار سخت است همانطور که در همه زمینه‌ها سیاست، اقتصاد و ... سخت است که نیازمند جهاد است.
وی گفت: فیلم‌هایی که جایزه جهانی می‌گیرند هدف سیاسی و نه جهانی پشت آن‌ها ست و به اندازه این‌ها هیچ کس هنر را سیاسی و ایدوئولوژیک نکردند، خطوط قرمز در هالیوود زیاد است که خطوط قرمز هنری نیست بلکه خطوط قرمز صهیونیست است.
ازغدی در بخش دیگری از سخنانش تصریح کرد: هنرمند کسی است که نسبتی بین فرم و ابزار و تکنیک با مفاهیم الهی برقرار کند. تکنیک و ابزار را می‌توان در گسترش مفهوم الهی یا غیر الهی استفاده کرد و کسی که وارد سینما می‌شود باید ابزار و تکنیک را بشناسد.
وی گفت: ممکن است مشرک چیزی بسازد و با اسلام مخالف نباشد، مگر هر کسی که مسلمان نیست باید ضد او بگوییم، ملاک ما وحی و عقل است و هر ابزاری که به تحقق اسلام کند اسلامی است همانطور که پیامبر اسلام در جنگ از خندقی استفاده کردند که غیر مسلمانان ساخته بودند.
وی با بیان این‌که هنر دینی هنری نیست که به شهوت و وحشت دامن بزند، افزود: هنر دینی باید وحشت و خشونت را تعدیل کند، دین در تعریف اسلام اهل بیت(ع) شامل معرفت‌هایی راجع به خدا شناسی، هستی شناسی، دنیا شناسی و آخرت شناسی است. مجموعه ارزش‌های اخلاقی شامل ایثار، گذشت، لبخند، خدمت به خلق و ... و احکام عبادی شامل نماز و روزه و ... و احکام فردی و اجتماعی اسلام را تشکیل می‌دهند. هنر سینمایی که به گسترش و تبیین و تحکیم این عقاید و احکام کمک کند سینمای دینی است.
وی افزود: برخی سینمای دینی می‌سازند بدون این‌که سواد دینی داشته باشند، معارف اسلامی همچون اقیانوس نا تمام است اگر کسی مسلمان دینی است دلیل نمی‌شود هنر دینی بسازد، اگر نه سینما را می شناسید و نه اسلام را چرا می خواهید فیلم دینی بسازید، هیچ سینمایی وجود ندارد که همه ارزش‌های اسلامی را بیان کند اگر سینمایی بتواند هنرمندانه یک موضوع را آسیب شناسی کند و مخاطب را به فکر ببرد یک سینمای دینی است.
ازغدی در بخش دیگری از سخنانش به ادراکات حسی اشاره و اظهار کرد: ادراکات حسی پنجره‌های روح ما هستند، قرآن می‌فرماید غذایی که شما می‌خورید باید نگاه کنید که چه چیزی را می‌خورید. طعام روحانی عقلایی ما فیلم‌هایی که می بینیم کتاب‌هایی که می‌خوانیم و موسیقی که گوش می‌دهیم و ... است، چیزی که در روح خود می‌ریزیم باید کنترل شود، روح که سطل زباله نیست بلکه امانتی الهی است و باید مراقب این عرش بود.
وی در سخنانش به محصولات سینمایی غربی اشاره و تصریح کرد: تمام محصولات غربی اومانیستی نیستند در برخی از فیلم‌های آن‌ها برخی مسائل مطرح می‌شود که خیلی به مفاهیم اسلامی نزدیک است، ممکن است در بسیاری از فیلم‌های آن‌ها خصلت اخلاقی اسلامی مثل مروت، فداکاری و آزادگی نشان داده شود و از این نظر این فیلم به اسلام نزدیک تر است.
ازغدی گفت: اما در همین فیلم‌ها خصلت‌های خوب را به خودشان نسبت و آسیایی‌ها و عرب‌ها را تروریست نشان می‌دهند، درسینمای غربی درست است که گاهی ارزش‌های انسانی و اخلاقی مطرح می‌شود اما باید دید در بستر کدام جهان بینی قرار گرفته است.
این نظزیه پرداز گفت: برخی فکر می‌کنند سینمای مذهبی یعنی این‌که شخصی در فیلم به مسجد یا حسینیه برود در حالی‌که فیلم دینی باید ارزش‌ها و معارف اسلامی را ترویج کند اما برای خدا یعنی مذهبی بودن تنها به این نیست که دین را فقط در فیلم‌ها در مسجد نشان دهید بلکه در بازار و جاهای دیگر هم نشان دهید.
وی گفت: پیامبر اکرم(ص) فرمودند حق ندارید بدون علم و عقلانیت وارد هیچ عملی شوید، اگر سینمای دینی منهای عقل و علم می‌خواهید تنها سینمای دینی را خراب تر می‌کنید./966/د102/ی