نیازمندی پویایی علوم انسانی اسلامی به انسان‌شناسی اسلامی
به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، حجت‌الاسلام علی فضلی، محقق و پژوهشگر دانشگاه ادیان و مذاهب اسلامی پیش از ظهر امروز در نشست جشنواره ملی ملکوت با عنوان ساحت‌های وجودی آدمی در قرآن با رویکرد عرفانی که در سالن امام موسی صدر دانشگاه ادیان و مذاهب قم برگزار شد، گفت: انسان‌شناسی یکی از مهم‌ترین مسائل فلسفه علوم اسلامی است.
وی افزود: انسان‌شناسی در مکاتب مختلف فکری با نگرش‌ها و رویکردهای متفاوت به تقریر نشسته که هر یک از آن نگرش ها و رویکردها به نوعی خاص مثمر تبیین‌های خاص از مسائل هر یک از علوم انسانی شده‌اند.
محقق و پژوهشگر دانشگاه ادیان و مذاهب اسلامی با اشاره به اهمیت انسان‌شناسی اسلامی، اظهار داشت: برای طرح‌ریزی و پویایی علوم انسانی اسلامی در سازه الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت که یکی از برجسته‌ترین مؤلفه ساختار مهندسی فرهنگی جامعه است، به انسان‌شناسی اسلامی نیاز است.
حجت‌الاسلام فضلی با بیان این‌که انسان‌شناسی اسلامی بر پایه اندیشه‌های کلامی، فلسفی، عرفانی و قرآنی تفاسیر مختلفی بر‌می‌تابد، خاطرنشان کرد: آیت‌الله جوادی آملی از یک نگاه به انسان‌شناسی قرآنی پرداخته و آن را در آثاری چون تفسیر انسان به انسان، فطرت در قرآن، حیات حقیقی انسان و صورت و سیرت انسان در قرآن منعکس ساخته است.
وی تصریح کرد: انسان‌شناسی قرآنی مجموعه وسایلی دارد که یکی از آن مسائل، مسأله هویت قرآنی انسان است و این مسأله بر چهار موضوع تکیه دارد که یکی وابستگی وجودی انسان، دیگری مراتب چهارگانه انسان و سومی ماهیت فطرت و طبیعت در انسان و چهارمی ساختارهای وجودی انسان است.
محقق و پژوهشگر دانشگاه ادیان و مذاهب اسلامی با اشاره به این‌که روی سخن ما تنها وابستگی وجودی انسان است که بر اصل اطلاق صمدی و احاطی حق سبحانه و فقر و تعین اجوفی ممکنات تکیه دارد، گفت: آیت‌الله جوادی آملی این موضوع را با توجه به سه محور فقر وجودی انسان، تهی بودنش و وجود ربطی او تشریح کرده است.
وی ابراز داشت: انسان همچون دیگر ممکنات از حیث امکانی چون حباب میان تهی و درون تهی(اجوف) است و این نشان از فقر ذاتی او دارد و در عین حال درون او پر است و این از حیث وجودی و وجوبی است، چرا که انسان از این حیث خود انسان نیست بلکه موجود دیگری است که از باب لابالممازجه درون آن را پر کرده و همه شؤون او را در بر گرفته است.
حجت‌الاسلام فضلی در پاسخ به این پرسش که چگونه می‌توان صمدیت و اجوفیت را در انسان به صورت جمعی دید، افزود: خدای سبحان از آن رو که مطلق به اطلاق مقسمی و احاطی است در سراسر هستی حضور وجودی دارد و در دل همه موجودات حاضر است و از باب لابالمباینه از آن منفک نیست و از باب لابالممازجه با آنان ممزوج نیست.
وی ادامه داد: این اصل اولا نشان از هویت ربطی و حرفی آنان است که معرفت به آن انانیت را از انسان دور می‌کند و ثانیا نشان از حائل بودن خدا میان انسان و قوای او دارد که معرفت به آن وابستگی کامل انسان در اراده و قدرت به اراده و قدرت خدا را می‌فهماند، «واعلموا ان الله یحول بین المرء و قلبه» و «و أمن یملک السمع و الابصار»./907/پ202/ن