آغاز سال تحصیلی حوزه‌های علمیه و چند نکته؛
آرمان‌های طلبگی در افق تحصیل و تهذیب از دیدگاه عالمان دین
خبرگزاری رسا ـ آغاز سال تحصیلی حوزه‌های علمیه کشور عزیزمان ایران، بهانه‌ای شد تا از میان سخنان حضرت امام خمینی(ره)، مقام معظم رهبری، مراجع عظام تقلید و برخی از عالمان و بزرگان دین، مطالبی را به عنوان نکته‌های علمی و عملی برای توجه دادن و تنبه و راهنمایی طلاب علوم دینی مرور کنیم.
به گزارش سرویس اندیشه خبرگزاری رسا، حوزه‌های شیعه آبشار پر برکت علم و معرفت است که بیش از هزار سال است ندای قرآنی «فلولا نفر من کل فرقة...»(سوره توبه/122) را لبیک می‌گوید و علوم و معارف را از گنجینه‌های علم الهی، یعنی قرآن و اهل بیت(ع) استخراج می‌کند و با اندیشه‌ای زلال، بیابان‌های تشنه فکر بشری را سیراب می‌گرداند.
حوزه‌های علمیه در جامعه دینی ما از جایگاهی بس والا و مهم بر خوردار هستند. حوزه‌ها به مصداق آیه شریفه «الم تر کیف ضرب الله مثلا کلمه طیبه لشجره طیبه اصل‌ها ثابت و فرع‌ها فی السماء تؤتی الک‌ها کل حین به اذن و رب‌ها...»(ابراهیم/24) چونان درختی ثابت و ریشه‌دار، در همیشه تاریخ گذشته، ملجأ جویندگان معارف الهی بوده و ثمراتی شیرین و گوارا عرضه داشته و در ساحت علم و تقوی آثاری پربها ارائه نموده‌اند.
آغاز سال تحصیلی حوزه‌های علمیه کشور عزیزمان ایران، بهانه‌ای شد تا از میان سخنان حضرت امام خمینی(ره)، مقام معظم رهبری، مراجع عظام تقلید و برخی از عالمان و بزرگان دین، مطالبی را به عنوان نکته‌های علمی و عملی برای توجه دادن و تنبه و راهنمایی طلاب علوم دینی مرور کنیم.
خودسازی همراه با پیشرفت علمی
اهتمام جدی طلاب، فضلا و اساتید حوزه‌های علمیه به خودسازی همراه با پیشرفت علمی؛ چرا که خداوند متعال تهجد، شب زنده داری، ترس از قیامت و امید به رحمت خود را از ویژگی‌های علما می‌داند؛ آنجا که می‌فرماید: «أمَّنْ هُوَ قانِتٌ آناءَ اللَّیلِ ساجِداً وَ قائِماً یحْذَرُ الْآخِرَةَ وَ یرْجُوا رَحْمَةَ رَبِّهِ قُلْ هَلْ یسْتَوِی الَّذینَ یعْلَمُونَ وَ الَّذینَ لا یعْلَمُونَ إِنَّما یتَذَکرُ أُولُوا الْألْبابِ.»
عالمان دینی؛ پیشروان اهتمام به امور مسلمین
اهتمام به امور مسلمین آموزه‌ای مهم و راهبردی در اسلام و وظیفهای اساسی برای همه مسلمانان است و در این میان نقش و تکلیف عالمان دینی و فرزانگان امت و نهادهای علمی و دینی برجسته‌تر است. حوزه‌های علمیه، مدارس دینی، طلاب و اساتید در این زمینه مسؤلیت و رسالتی سنگین دارند و باید هوشمندانه و حکیمانه یاری رسان، کمک و راهنمای مسلمانان جهان و شیعیان باشند و به تولید فکر و هدایت معرفتی و معنوی آن بپردازند و برای انسجام و همبستگی امت و دوری از تفرقه، ترور، تکفیر، طرد، تهمت و توهین به مقدسات مسلمانان تلاش کنند و چاره‌ای بیاندیشند.
حفظ اصالت‌های حوزوی و هویت روحانی
صیانت از اصالت حوزه‌ای و هویت روحانی و اهتمام به سبک زندگی طلبگی و گسترش نهاد و نمادهای حوزه و روحانیت اسلام، اصولی است که غفلت از آن زیان‌بار و پرمخاطره است.
احیا و صیانت از مرجعیت فکری حوزه‌های علمیه
جایگاه رفیع علمی و مرتبه والای معرفتی و در یک سخن، مرجعیت فکری حوزه علمیه قم، چشم انداز و افق رویاروی آن است که هنوز با آن فاصله داریم و همه برای نیل به این قله بلند باید تمام سعی و جهد خود را به کار گیریم. در این راستا باید فرهنگ و زیرساخت‌های سخت‌افزاری و نرم‌افزاری گفتمان علمی و تولید فکری گسترش یابد و فضای مدرسه‌ها، مدرس‌ها، حجره‌ها، کلاس‌ها، نوشتارها، پایان نامه‌ها و نشریات به تعمق و تدقیق و تحقیق گرم و روشن شود و طلاب مجاهدت علمی را پیشه خود سازند و سنت‌های آموزشی حوزه را پاس دارند و از تجارب نوین نیز بهره گیرند.
هدف‌گذاری دقیق و برنامه ریزی اصولی
هدف گذاری صحیح و برنامه ریزی برای آینده علمی و معنوی بر اساس رسالت‌ها و تکالیفی که متوجه حوزه‌های علمیه، طلاب و اساتید حوزه‌ها است.
کرسی‌های آزاداندیشی و حضور عالمانه و هوشمندانه طلاب
حضور عالمانه و هوشمندانه طلاب در گفتمان علمی، کرسی‌های آزاد اندیشی و نقش موثر آنان در شبکه‌های فکری، رسانه‌ای، فرهنگی و اجتماعی، مقوله راهبردی دیگری است که باید بدان اهتمام ورزید و زمینه‌ها و زیرساخت‌های آن را فراهم آورد و مهارت‌ها و دانش‌های پایه آن را آموزش و کارورزی لازم را در این زمینه گسترش داد. مهم‌تر آن که طلاب بزرگوار و فضلا و دانشوران ارجمند، خود باید در این زمینه دغدغه‌مند باشند و برای آینده خدمت خود طرح و سند راهبردی تدوین نمایند و آن را دنبال کنند.
تلاش برای رسیدن به عمق معارف ناب اسلامی
فراگیری عمیق معارف اسلام و اندیشه‌های ناب پیامبر(ص) و اهل بیت(ع) و گفتمان انقلاب اسلامی و اندیشه‌های تابناک امام راحل(ره) و رهبری گرانمایه و مراجع و بزرگان دین و در همین راستا عرضه مطالب فراگرفته شده به بشریت امروز. البته گسترش معارف الهی و عرضه اندیشه نجات‌بخش به جهان معاصر اقتضاءات و شرایطی دارد که باید آن را فراهم آورد و در این راه اخلاص، ایثار، شکیبایی و پایداری شرط اول است.
اخلاق و تهذیبع مغز معارف حوزوی
ارزش‌ها، اخلاق، آداب و سنت‌های دیرین و اصیل حوزه، تراث پر بهای سلف صالح و سرچشمه برکات فراوان و تاریخی است. از این رو فعالیت‌های اخلاقی، تربیتی و فرهنگ خودسازی و تهذیب نفس و پرورش نفوس مستعده در سراسر حوزه‌های علمیه، در صدر اولویت‌ها و برنامه‌های طلبه‌ها، استادان و مدیران حوزه‌های علمیه باشد.
رفع نیازهای جامعه و درک درست سیاسی و اجتماعی طلاب
احساس مسؤلیت طلاب درباره مسائل سیاسی و اجتماعی و همچنین سوق دادن دروس خود به سمت رفع نیازهای جامعه که مهم‌ترین عامل موفقیت در این کار، تزکیه نفس و تقوا است؛ زیرا موفقیت ما در امور زندگی، مدیون معنویت می‌باشد و اگر حضرت امام خمینی(ره) توانستند محبوب دل‌های مردم شوند و امروز نیز رهبر معظم انقلاب حضرت امام خامنه‌ای عظمت و محبوبیت دارند، مرهون اخلاق و معنویت است.
پاسخگویی به شبهات، وظیفهای خطیر برای طلاب
اهتمام جدی طلاب به فراگیری علوم برای پاسخ گویی به شبهات؛ چرا که امروزه شبهات عظیمی در تمام زمینه‌های کلامی وجود دارد. از اصل توحید و لزوم دین بگیرید تا به وجود صانع و نبوت عامه و نبوت خاصه و بعد مسأله ولایت و مسائل گوناگونی که در زمینه‌های دینی و اسلامی وجود دارد.
ورزش، راهی مطمئن برای رسیدن به اعتماد به نفس
ورزش اطمینان و اعتماد به نفس در انسان ایجاد می‌کند و جوان را از حالت خمود و رکود خارج می‌سازد؛ بنا بر این طلبه‌ها را باید وادار به ورزش کرد تا به این ترتیب آنان بتوانند از نشاط جوانی خود در محیط‌های ورزشی استفاده کنند.
پرهیز از تجملگرایی و آراستگی به علم و حلم
اهمیت دادن طلاب به ساده زیستی، پرهیز از تجمل گرایی، آراستگی به علم و حلم، تحصیل فضایل و رفع و دفع رذایل اخلاقی، همچنین همواره در متن مردم و همراه مردم بودن و ارائه الگویی مناسب از شخصیتی ایده آل و اسلامی برای مسلمانان و شیعیان و دوست داران اهل بیت عصمت و طهارت علیهم الاسلام.
جهاد اکبرع میدانی برای گام نهادن الی الله
اهمیت فراگیری علوم معنوی اسلامی توسط طلاب؛ چرا که از بالاترین و والاتـریـن حوزه‌هایی که لازم است به طور همگانی مورد تعلیم و تعلم قرار گیرد. علوم مـعـنـوی اسـلامـی از قـبـیل علم اخلاق و تهذیب نفس و سیر و سلوک الی الله(رزقناالله و ایاکم) است که جهاد اکبرش می‌نامند.
برخی از منابع مورد استفاده:
_ قرآن کریم
_ سخنرانی مقام معظم رهبری در جمع طلاب در مدرسه فیضیه قم، 11/9/1366، 14/7/1379، رهنمودهای مقام معظم رهبری در بالنده سازی حوزه، در مجله حوزه، بهمن و اسفند 1374، شماره 72، به نقل از حوزه نت، تاریخ دسترسی 13 شهریور 1393.
_ صحیفه رهـبـر کـبیر انقلاب اسلامی و بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران حضرت امام خمینی (ره) جلدهای 2، 17 و 21 و همچنین وصـــیـــت نـامـه سـیـاسـی اللهـی ایشان.
_ سخنرانی حضرت آیت‌الله مکارم شیرازی در آیین افتتاحیه سال تحصیلی 94ـ93 طلاب استان تهران.
_ آیه الله مصباح یزدی، مباحثی درباره حوزه، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره)، 1376.
_ پیام مدیر حوزه‌های علمیه کشور به مناسبت آغاز سال تحصیلی 93-92 حوزه‌های علمیه.
_ پیام رئیس جامعه المصطفی العالمیه (ص) به مناسبت آغاز سال تحصیلی 93-92.
_ منصور علم الهدی، درآمدی بر شناخت حوزه و روحانیت، انتشارات نصایح، قم، 1379.
_ حضرت آیت الله صافی گلپایگانی، سیر حوزه‌های علمی شیعه، جامعه مدرسین قم 1379.
_ دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «حوزه علمیه» ، شماره6633.
علی رفیعی
/1327/703/ر
ارسال نظرات