فمینیسم، آتشی بر دامان زنان

 

به گزارش سرویس اندیشه خبرگزاری رسا، فرانسه به عنوان مهد مکتب های نوظهور و گاه ناقض و مخالف با فطرت انسانی، اندیشه برابری زن و مرد را به نام حقوق طبیعی زنان در قرن هفده مورد توجه قرار داد.

با شدت گرفتن نظرات اشخاصی چون مونتسکیو(یکی از بنیان گذاران انقلاب کبیر فرانسه) که زنان را موجوداتی پست و کوچک می شمردند و آنها را متکبر و خودخواه معرفی می کردند سبب شد تا مقاومت هایی در برابر این طرز فکر به وجود بیاید.به نحوی که در قرن 19 میلادی، نهضت زنان با نام فرانسوی فمینیسم شکل گرفت.(1)

 

 

 

فمینیست ها که جنسیت فرد را تعیین کننده حقوق او نمی دانند و معتقدند هر دو جنس، صرف نظر از توان به دوش کشیدن مسؤولیت ها، انسان هستند و باید به یک اندازه از حقوق و تکالیف جامعه برخوردار باشند.

آنها برای آنکه بتوانند حقوق یک اندازه با مردها را با عنوان برابری زن و مرد داشته باشند، فعالیت زنان در معادن، جنگ ها، حفاری های نفتی، کارخانه های تراشکاری و در مجموع فعالیت های دشوار را برای این قشر یک وظیفه  می شمردند.(3)

فمینیست ها به لزوم برابری ویژگی های مردانه با زنانه نیز اصرار می ورزند و اعتقادی به تفاوت سبک زندگی هر یک از دو جنس ندارند. آنها معتقدند مادرسالاری از ابتدای حیات بشر رایج بوده است اما مردان به دلیل توان و زور بازوی خود به تدریج مردسالاری را در جوامع بشری تحمیل کردند.

این نظریه که نوعی همزیستی مشترک میان زن و مرد را شکل می دهد هیچ مسوؤلیت حقوقی را دربر نگرفته و طرفین هیچ تعهدی نسبت به هم ندارند. تنها هدف این نوع رابطه، برطرف کردن نیازهای جنسی طرفین، بدون در نظر گرفتن عواطف انسانی است. تحفه نظریات ننگین فمنیست، در پایان همجنس گرایی خواهد بود.

 

مبانی اساسی فمینیسم عبارتند از نفی کلیسا و مسیحیت، دشمنی با مذهب و دوری دین از خانواده، نفی اصالت های اخلاقی همچون حجاب، عفت، پارسایی، وفاداری و حیا، شکستن تعهدات خانواده و مبارزه با چارچوب های خانوادگی.(5)

 

در مقابل این نظرات افراطی، گروهی دیگر با تکیه بر علوم روانشناسی به حفظ ویژگی های زنانگی تاکید ورزیده و نظرات فمنیست های افراطی را نوعی از ستم برشمردند. آن ها معتقدند که زن، با نیم نگاهی به موضوع استقلالش، نیازمند حمایت همسر و وجود خانواده و فرزند است.

 

 

 

جنبش زن گرایی در ایران نیز هم زمان با نسخه اروپایی و با برداشتی از آن شکل گرفت. در اواخر سلطنت سلسله قاجاریه، جنبش فمینیسم از سوی زنانی که فرزندان یا همسران تحصیل کرده های دنیای غرب بودند شکل گرفت.

برخی از زنان روشنفکر در روزنامه های ایرانی که پیش از مشروطه در خارج از کشور به چاپ می رسید و در داخل پخش می شد از دیدگاه های زن گرایی غرب می نوشتند.

 

حق و عدالت در اسلام، وقایعی هستند که باید با تعقل و تفکر کشف و شناخته شده و با تلاش و کوشش مورد استفاده قرار گیرند. در مقابل فمینیسم عدالت را متغییری از رفتار مردم دانسته و معتقد است تنها به شکل قراردادی می توان به آن دست یافت.

آن ها عدالت را مفهومی بشری دانسته و آن را به تعداد بشر، متفاوت تعبیر می کنند. عدالت نسبی زمانی معنا پیدا می کند که فیمینیسم عدالت از جانب مردان را مغایر با عدالت برای زنان می دانند و معتقدند که عدالت مردانه خشونت علیه زنان را بوجود خواهد آورد.

اسلام، تساوی مرد و زن را در پیشگاه خداوند باری تعالی از لحاظ ارزش وجودی یکی می داند و کسی را بر دیگری برتری نداده است. تفاوت این دو، تنها در ساختار حقوقی آن ها است. حال اگر طبق نظر فیمنیسم این تفاوت حقوقی بی ارزش تلقی شود؛ طبیعت وجودی آن ها دیده نخواهد شد. بی تردید این نوع نگاه ستم بزرگی به مقام زن خواهد بود.

 

 

بی تردید ستم به زنان، در تمدن بشری دارای سابقه بوده و تاکنون نیز ادامه دارد. ظلم به زنان چه در گذشته که او را در مقام انسان ندانسته و جز اموال می پنداشتند؛ چه اکنون که با نام آزادی و تساوی حقوق بین زن و مرد، جاذبه های جنسی اش را برجسته می کنند و او را از جایگاه طبیعی و فطری اش دور می سازند.

در حالی که زن تا قبل از قرن بیستم در غرب فاقد هر گونه حقوق منطقی و هویت انسانی بود و او را ناقص الخلقه ای که از سوی مرد اهلی شده است می پنداشتند اما اسلام، از ابتدای حیاتش به زن کرامت بخشیده و او را بزرگ معرفی می کند.

در نظر اسلام، زن و مرد در هویت و شرافت انسانی برابرند. اسلام برخلاف دیگر مکاتب به جنس خاصی تعلق ندارد و نه جنس دیگر ظلم نمی کند.اسلام برخلاف غرب که جذابیت ظاهری را به عنوان راهی برای اعطای حقوق انسانی در نظر می گیرد؛ زن و مرد را بر اساس ساختار وجودی آن ها در آفرینش مورد توجه قرار می دهد.(7)

فمینیسم که درپی سایر نهضت های اجتماعی غرب با ادعای رسیدن به استقلال و آزادی اجتماعی بسیاری از خطوط قرمز انسانی را بی اهمیت پنداشت،  دو محور اصلی داشت: آزادی و تساوی. نظریه پردازان این جنبش معتقد بودند که زن و مرد همانگونه که هر دو در انسانیت برابرند، می بایست در حقوق نیز برابر باشند.

زمانی که زن، صفات انسانی و شخصی خود را کنار بگذارد و تلاش کند که حقوقی همچون مردان داشته باشد، بیش از آنکه انسانی در پی آزادی باشد، حیوانی برای امیال و آرای دیگران خواهد بود. ظلم به زنان در تاریخ بشر، دقیقا از جایی آغاز می گردد که انسان بودن او زیر سوال رفته و رسالت او برای زندگی فراموش می شود.

استاد شهید مطهری در این باره می گوید:« قرآن کریم، احیاء کننده حقوق زن است. مخالفان تا این اندازه اعتراف دارند که قرآن در عصر نزولش گام های بلندی به سود زن و حقوق انسانی او برداشت. ولی هرگز قرآن بدین منظور، زن بودن زن و مرد بودن مرد را به فراموشی نسپرده است؛ بلکه با برقرار ارتباط بین تکوین و تشریع، زن و مرد را همانگونه که در طبیعت هست تربیت کرده است.

 اسلام به زن شخصیت، استقلال فکر و عمل داد و حقوق طبیعی او را به رسمیت شناخت. اما نهضت اسلامی زن، با جریانات فمینیستی غرب دو تفاوت اساسی دارد. نخست آنکه در ناحیه روان شناسی زن و مرد و توجه به اختلافات روحی و روانی آنان اعجاز کرده است؛ دوم آنکه ضمن آشنا کردن زنان به حقوق انسانی شان و حمایت از آن، هرگز آنان را به تمرد و عصیان و طغیان و بدبینی نسبت به جنس مرد وادار نکرد.(8)

احترام به پدران را نزد دختران و احترام شوهران را نزد زنان از میان نبرد، اساس خانواده ها را متزلزل نکرد، زنان را به شوهر داری و مادری و تربیت فرزندان بدبین نکرد و زنان را وسیله ای برای استفاده سیاسی یا اقتصادی و شهوت رانی مردان قرار نداد.»

شهید مطهری در ادامه می افزاید:« من هرگز ادعا نمی کنم حقوقى که عملاً در اجتماع به ظاهر اسلامى ما نصیب زن مى شود مساوى با حقوق مردان است. بارها گفته ام که لازم است به وضع زن امروز رسیدگى کامل شود و حقوق فراوانى که اسلام به زن اعطا کرده و در طول تاریخ متروک شده به او باز پس داده شود، اما نه با تقلید کورکورانه از روش نادرست مردم و فرهنگ غرب که هزاران بدبختى براى آنان به وجود آورده است»

 

لازم به ذکر است  بر خلاف غرب که سعی می کند زن و مرد را در همه وجوه انسانی شبیه به هم نمایش دهد گویی که هیچ تفاوتی میان آن ها نیست؛ اسلام، مرد و زن را کامل کننده یکدیگر معرفی کرده و با توجه به تفاوت های ظاهری، تکالیفی به اندازه توان هر یک بر عهده آن ها گذاشته و بر اساس این تکالیف، حقوقی را برای آن ها در نظر می گیرد.

 ازدواج در حالی در غرب و فمینیسم به بهانه سلطه گری مرد بر زن نهی می شود که در اسلام، ازدواج معنای تکامل هر یک از دو طرف می شود. عواطف زن و حمایت مرد مواردی است که انسان می تواند در نهاد ازدواج پیدا کند.

 

با وجود آنکه وظیفه حیاتی و اصلی زن، نقش مادری او است اما در برخی موارد، مشکلات اقتصادی زن را نیز وادار می سازد در محیطی جز خانه به کار مشغول شود. اسلام این عمل زن را ایثار قلمداد کرده و آن را می ستاید. بی شک زن نه از روی خودخواهی بلکه از خیرخواهی اش است که شانه به شانه مرد، برای آسایش خانواده اش بیش از وظیفه اش مشغول به کار می شود.

 

جنبش به ظاهر آزادی طلب فمینیسم، کاستی های فراوانی نیز داشته است. این جنبش نه تنها موجب منزلت بخشیدن به زنان نشد، بلکه اثرات سویی نیز به همراه داشت. پیامدهای منفی جنبش فمینیسم را می توان  اینگونه خلاصه کرد:

1. برخلاف اعتراض مدعیان نهضت زن گرایی که همگی خواهان برابری زن و مرد در همه ابعاد هستند؛ اما هیچگاه تفسیری مشخص و واحد از این موضوع ارائه نشده و به تعداد هر شخص، تفسیر و توصیف متفاوت از فمینیسم وجود دارد. وجود تبعیض ها و بی عدالتی های جنسی در غرب، جنبش های گوناگونی برای مبارزه با این بی عدالتی ها از سوی زنان شکل می گیرد.

 برخی از زنان در جوامع شرقی نیز با تقلیدی کورکورانه این نوع تظاهرات را در جهت دست یابی به بی بندو باری اخلاقی را ترتیب می دهند.

3. فمینیسم هسته و دلیل اصلی فروپاشی خانواده شناخته می شود. این جنبش که استقلال و آزادی زن را در عدم تعهد شخص معرفی می کند ازدواج را عاملی برای اسارت زن دانسته و می کوشد تا این اجتماع حیاتی را نابود سازد. بنیان های متزلزل خانواده ، ازدواج های غیر رسمی، روابط بدون تعهد و فرزندان نامشروع از پیامدهای ناگوار توجه به نهضت زن گرایی است.

 4. اگر چه این جنبش در تاریخ خود همواره برای دفاع از تحقیر زن فعالیت می کند، اما دانسته و ندانسته کمالات و افتخارات زن را که در ارائه انسان مفید به جامعه خلاصه می شود را هیچ شمرده و فرزند آوری را کاری عبث و زشت قلمداد می کند.

با وجود آنکه فمینیسم با شعار منزلت بخشیدن به زنان آغاز به فعالیت کرد اما امروزه خود، نقش بی ارزش کردن زنان را به عهده گرفته است.

هر چند که کار برای زنان می تواند استقلال اقتصادی را برای آن ها به ارمغان بیاورد اما فساد و فحشا در محل های کار در جوامع غربی سرنوشت ناگواری برای آن ها به همراه دارد. طبق آمار از هر 7 زن آمریکایی یک زن در محیط کار مورد تعرض و تجاوز قرار گرفته است.

 

 

/704/9466/م

منابع

1. آلیس، سوزان، فمینیسم، قدم اول، ترجمۀ زیبا جلالی نیا(تهران، شیرازه، 1380)

2. آنتونی آربلاستر، لیبرالیسم غرب، ظهور و سقوط، ترجمه عباس مخبر چ 3، تهران، مرکز، 1377.

3. انگلس، فردریش، منشأ خانواده، دولت و مالکیت خصوصی، ترجمه خسرو پارسا، تهران، جامی، 1380.

4. آنتونی گیدنز، نتایج مدرنیته، به نقل از: بابک احمدی، معمای مدرنیته.

5.دفتر نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه فردوسی مشهد، دفتر نشر معارف، چاپ اول، زمستان 81.

6.اندره میشل، پیکار با تبعیض جنسی، ترجمه محمد جعفر پوینده، تهران، نگاه، 1376.

7.صادقی، محسن، اصول حقوقی و جایگاه آن در حقوق موضوعه، چاپ اول، نشر میزان، تهران، 84.

8.بهشتی، محمد حسین، بررسی و تحلیلی از: جهاد، عدالت، لیبرالیسم، امامت (تهران، حطب جمهوری اسلامی.

9.تانگ، رزماری، اخلاق فمینیستی، ترجمه عباس یزدانی، در دانش های فمینیستی، قم، دفتر مطالعات و تحقیقات زنان، 1382.