جامعه انسانی هیچ گاه از امر تبلیغ دین خالی نبوده است
به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، حضرت آیت‌الله عبدالله جوادی آملی شنبه در مسجد اعظم در ادامه تفسیر سوره مبارکه غافر گفت: بعد از این که وجود مبارک موسای کلیم(ع) حجت خود را ابلاغ کرد و تعلیم کتاب و حکمت کرد و معجزه آورد، فرعونیان نپذیرفتند و در صدد تهدید برآمدند و مؤمن آل‌فرعون در چند مقطع به تبلیغ و جهاد فرهنگی روی آورد.
وی افزود: گرچه که هنوز دعوت حضرت موسی(ع) در فضای مصر به طور کامل منتشر نشد، اما فضای مصر و فضای خاورمیانه از دعوت انبیا خالی نبود، زیرا مؤمن آل‌فرعون گفت اگر این دعوت را نپذیرفتید من می‌ترسم از این که سرنوشت شما به سرنوشت تکذیب‌کنندگان دیگر پیامبران دچار شود، این طور نیست که هر روز یک پیامبری برای شما نازل شود.
مفسر برجسته قرآن کریم ابراز کرد: قرآن کریم می‌فرماید ما رسولان خود را متواتر و پشت سر هم فرستادیم و هرگز خلائی برای تبلیغ نبود و در آیه دیگر می‌فرماید ما قول خود را پیوسته به جامعه بشری القا می‌کردیم که هیچ وقت جامعه بشری از پیامبر خالی نبود، یا رسول یا جانشین امام یا نائبان آن‌ها تا رسولان بعدی وجود داشت، در جامعه مصر احکام و رهاورد انبیا مشخص بود.
وی با اشاره به این که مؤمن آل‌فرعون به جریان انبیای قبل از حضرت موسی(ع) استدلال می‌کند، افزود: این دین تا پیامبر بعدی می‌ماند، زمان فترت به این معنا نیست که کتاب و پیامبری وجود نداشت و عالمانی نبود، در زمان جاهلیت در مکه هم حنفایی بودند که حافظان شریعت ابراهیمی بود، هیچ وقت کتاب و قول انبیا از جامعه قطع نمی‌شد.
حضرت آیت‌الله جوادی آملی ادامه داد: این طور نبود که هر روز یک پیامبری بیاید، کتاب و شریعت قبلی به وسیله خود پیامبر، اوصیا و جانشینان و عالمان و نائبان این دین تا پیامبر بعدی باقی می‌ماند، اما در هر عصری یک پیامبر مبعوث شود آن شرایط خودش را دارد، خود مؤمن آل‌فرعون می‌گوید ممکن است جریان قوم نوح، جریان قوم عاد و مانند آن دامن‌گیرتان شود، شما نرفتید و تحقیق کنید نه این که این راهنمایی‌ها نبود.
مؤلف کتاب مفاتیح‌الحیات با اشاره به تفاوت نبوت و رسالت، ابراز کرد: نبی آن کسی است که گزارش و خبر را دریافت می‌کند و رسول کسی است که این خبرهای دریافت‌شده را ابلاغ کند، پس هر رسولی نبی هست، اما نمی‌توان گفت که هر نبی رسول است، این که وجود مبارک پیامبر به امام علی(ع) فرمود لانبی بعدی، برای این که کسی نه ادعای رسالت و نه ادعای نبوت کند.
شرک برهان‌پذیر نیست
وی با قرائت آیه «وَیَا قَوْمِ مَا لِی أَدْعُوکُمْ إِلَى النَّجَاةِ وَتَدْعُونَنِی إِلَى النَّارِ ﴿41﴾»، خاطرنشان کرد: این از سنخ تشبیه نیست، کسی که باطن گناه را ببیند می‌بیند که باطن گناه آتش است، در سوره مبارکه نساء می‌فرماید «إنما یأکلون فی بطونهم نارا»، یعنی همانا آنان در دل‌هایشان آتش می‌خورند.
حضرت آیت‌الله جوادی آملی با اشاره به آیه «تَدْعُونَنِی لِأَکْفُرَ بِاللَّهِ وَأُشْرِکَ بِهِ مَا لَیْسَ لِی بِهِ عِلْمٌ وَأَنَا أَدْعُوکُمْ إِلَى الْعَزِیزِ الْغَفَّارِ ﴿42﴾»، ابراز کرد: مؤمن آل‌فرعون در برابر این‌ها چند مقطع و چند دور استدلال کرد و غیر از این هم در نحوه استدلال خودش مراتبی را رعایت کرد، یعنی از از شیب ملایم به شیب تند رفت و استدلال‌هایش قوی شد، اول گفت که من را به شرک می‌خوانید که من نسبت به آن ندارم.
وی ادامه داد: البته اگر این مطلب را از سنخ این بدانیم که یک امر بدیهی و یک چیزی که بین‌الغی است وقتی انسان بگوید من آن را نمی‌دانم، به این معنا است که وجود ندارد به این دلیل که شرک برهان‌پذیر نیست، علم کشف و ظهور است و چیزی که معدوم محض است بروز و ظهور ندارد.
مفسر برجسته قرآن کریم گفت: اگر چیزی معدوم محض باشد ظهور ندارد و مؤمن آل‌فرعون که می‌گوید من نسبت به کفر و شرک علمی ندارم یعنی نیست، حالا این مطلب یا با زبان ملایم شروع کردن است، اما در بدیهی یعنی اگر کسی گفت من نمی‌دانم یعنی نیست و چون توحید بین‌الرشد و شرک بین‌الغی است، وقتی گفت من علم به شرک ندارم یعنی شرک وجود ندارد. مؤمن آل‌فرعون یک قدم پیش می‌گذارد و می‌گوید من شما را به سوی خداوند عزیز و غفار می‌خوانم.
خداوند قانون‌گذار در دنیا و محاکمه‌کننده در آخرت است
وی با قرائت آیه «لَا جَرَمَ أَنَّمَا تَدْعُونَنِی إِلَیْهِ لَیْسَ لَهُ دَعْوَةٌ فِی الدُّنْیَا وَلَا فِی الْآخِرَةِ وَأَنَّ مَرَدَّنَا إِلَى اللَّهِ وَأَنَّ الْمُسْرِفِینَ هُمْ أَصْحَابُ النَّارِ ﴿43﴾»، خاطرنشان کرد: بالضروه خداوند کسی است که این دو کار را در دنیا بکند، خداوند کسی است که دو چیز داشته باشد، یکی این که در دنیا قانون داشته باشد و در آخرت محکمه داشته باشد، این‌هایی که شما می‌خوانید در دنیا قانون و در آخرت محکمه ندارند و بنا بر این این‌ها خدا نیستند.
حضرت آیت‌الله جوادی آملی ابراز کرد: این‌ها چه می‌توانند بکنند و نه در دنیا دعوتی به قانون و نه در آخرت دعوتی به پاداش و عذاب دارند، این با قاطعیت سخن گفتن در اول شاید به مذاق مستمعان گوارا نبود، اما ابتدا با زبان ملایم شروع کرد و بعد سخن خود را شدید‌تر کرد و گفت می‌‌دانم آن چه که شما می‌خوانید وجود ندارد و از صنم و وثن هیچ عرضه‌ای ندارند، قدرت و عزت از آن اوست و توبه‌پذیر هم هست.
وی بیان کرد: خدای به کسی است که هم در دنیا پیام دارد و هم در آخرت پیام دارد، شما هم اسراف‌کار هستید، زیرا از مرز رد شدید، ابتدا گفت که شما می‌خواهید من را به آتش دعوت کنید، اما اکنون که زبانش تند شد گفت شما اصحاب نار هستید، قصه انبیا این جا هست اما شما نرفتید تحقیق کنید.
مؤلف کتاب مفاتیح‌الحیات با اشاره به آیه «فَسَتَذْکُرُونَ مَا أَقُولُ لَکُمْ وَأُفَوِّضُ أَمْرِی إِلَى اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ بَصِیرٌ بِالْعِبَادِ ﴿44﴾»، افزود: شما بعد این حرف‌هایی را که می‌زنم متوجه می‌شوید، گرچه خداوند تذکره داد اما همه ما حرف‌های قرآن را قبل از این شنیدیم، قرآن هم خودش را تذکره نامیده چون همه انسان‌ها این سخنان را در جایی دیگر شنیده‌اند و آن گاه یاد انسان می‌آید چون آن را شنیده است.
وی گفت: مؤمن آل‌فرعون فهمید که این حجت‌ها ممکن است در توده مردم اثر داشته باشد اما در فراعنه مصر اثر ندارد، گفت «أفوض أمری إلی الله»، یعنی من کار خودم را به خداوند واگذار می‌کنم، فهمید آن خطر عمومی ممکن است دامن‌گیرش شود و در برابر تهدید فرعون همانند موسی(ع) به خداوند پناه برد.
سرنوشت مؤمن آل‌فرعون
حضرت آیت‌الله جوادی آملی با قرائت آیه «فَوَقَاهُ اللَّهُ سَیِّئَاتِ مَا مَکَرُوا وَحَاقَ بِآلِ فِرْعَوْنَ سُوءُ الْعَذَابِ ﴿45﴾»، اظهار کرد: خداوند سبحان هم او را نجات داد، از زشتی و سیئات او را نجات داد، اگر چه در برخی نقل‌ها است که مؤمن آل‌فرعون شهید شد و آمده است که با این که شهید شد خداوند او را حفظ کرد اما در برخی از روایات آمده است که او از مرگ نیز نجات پیدا کرد.
وی گفت: کل این مکر و نقش و حیله به خود اهل آن می‌رسد، همه نقشه علیه آن کسی است که نقشه کشیده است، آنان مکر می‌کنند و در نزد خداوند مکرشان وجود دارد، همه نقشه دامن‌گیر آن فرد نقشه‌کش می‌شود، پس اگر این چنین است خداوند او را از این نقشه‌ها نجات داد.
مفسر برجسته قرآن کریم با اشاره به آیه «النَّارُ یُعْرَضُونَ عَلَیْهَا غُدُوًّا وَعَشِیًّا وَیَوْمَ تَقُومُ السَّاعَةُ أَدْخِلُوا آلَ فِرْعَوْنَ أَشَدَّ الْعَذَابِ ﴿46﴾»، بیان کرد: بامداد و شامگاه آتش به آل‌فرعون عرضه می‌شود، حالا یا در عرصه قیامت بامداد و شامگاهی وجود دارد یا این مطلب کنایه از استمرار و دوام و اتصال است، کانالی از آتش جهنم به تبه‌کاران عرضه می‌شود.
وی با استدلال به آیه 46 اظهار کرد: قبر یا حفره‌ای حفره آتش است یا روضه‌ای از روضه‌های بهشتی است، آل‌فرعون مرتب بر آتش عرضه می‌شوند نه این که آتش بر آنان عرضه می‌شوند، یک نحوه عذاب کردنی در قبل برای آنان وجود دارد، اما هنگامی که قیامت فرامی‌رسد خداوند می‌فرماید شدیدترین عذاب را به آل‌فرعون وارد کنید./914/پ201/ج