پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی در یک نگاه
به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، با ظهور انقلاب اسلامی، پژوهش‌های دینی کشور وارد مرحله جدیدی از رشد و شکوفایی شد. در سال 1358 به فرمان امام خمینی (ره) نهادی فرهنگی و تبلیغی در درون حوزه علمیه شکل گرفت که در سال‌های بعد به نام دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم خوانده شد.
این دفتر که وظیفه اصلی‌اش پر کردن خلأهای فرهنگی و تأمین نیازهای دینی برآمده از تأسیس نظام جمهوری اسلامی بود، در کنار فعالیت‌های گوناگون تبلیغی، عرصه‌های آموزشی و پژوهشی را نیز به مجموعه فعالیت‌های خود افزود و به‌تدریج در زمینه‌های گوناگون علمی و تخصصی به تشکیل واحدها و گروه‌های مطالعاتی و تحقیقاتی اقدام کرد.
آنچه در سیر پویایی و شکوفایی فعالیت‌های پژوهشی دفتر قابل تأمل است، شکل‌گیری فعالیت‌های پژوهشی، متناسب با شرایط ویژه و در پاسخ به نیازهای اجتماعی هر دوره از انقلاب اسلامی است.
در سال 1362 ضرورت بازگشت به منابع اصیل و گران‌سنگ اسلامی و بازشناسی و بازسازی فرهنگ دینی متناسب با شرایط و نیازمندی‌های زمان، سبب شد تا نخستین مرکز پژوهشی دفتر با عنوان مرکز مطالعات و تحقیقات اسلامی شکل گیرد.
این مرکز در روند تکاملی خود به‌تدریج توانست با ایجاد چهار پژوهشکده (فلسفه و کلام اسلامی، فقه و حقوق، علوم و اندیشه سیاسی، تاریخ و سیره اهل بیت(ع) )، و سه مرکز پژوهشی (احیای آثار اسلامی، اصطلاحنامه علوم اسلامی و پاسخگویی به سئوالات دینی) فعالیت‌های گسترده‌ای را در دستور کار خود قرار دهد.
خلأ تحقیقات علمی در عرصه قرآن و معارف قرآن، دفتر تبلیغات اسلامی را بر آن داشت که مرکز مستقلی را بدین منظور پایه‌ریزی کند، این مرکز با جذب فضلای قرآن‌پژوه و انجام پروژه‌های بزرگ و متعدد، هم‌اکنون بزرگ‌ترین مرکز قرآن‌پژوهی کشور به شمار می‌آید.
همچنین با توجه به ضرورت انجام مطالعات علمی در موضوع مهدویت، تأسیس نخستین مؤسسه حوزوی در این عرصه به نام پژوهشکده مهدویت و آینده‌پژوهی رقم خورد. این مؤسسه که از سال 1377 با عنوان «انتظار نور» آغاز به کار کرد، تأثیر بسزایی در گسترش مطالعات مهدوی(عج) در حوزه علمیه قم داشته است.
افزون بر این، دفتر تبلیغات اسلامی در خراسان نیز فعالیت‌های متنوع پژوهشی را از سال 1368 آغاز کرد و با استفاده از ظرفیت حوزه علمیه خراسان و دانشگاه‌های استان، گروه‌های علمی متعددی را راه‌اندازی نمود و با بهره‌گیری از محققان توانمند، موفق به اجرای ده‌ها طرح تحقیقاتی گردید. همچنین دفتر اصفهان نیز با توجه به اقتضائات محیطی و شرایط حوزه علمیه اصفهان، در سال‌های اخیر برنامه‌های پژوهشی خود را آغاز کرده است.
در سال 1380 همزمان با برنامه‌ریزی جامعِ دفتر تبلیغات اسلامی و تدوین بیانیه مأموریت، معاونت پژوهشی نیز به بازنگری و اصلاح ساختار، اهداف و خط مشی‌های خود پرداخت و سرانجام، چشم‌انداز و سیاست‌های کلان پژوهشی و همچنین اهداف و برنامه‌های پژوهشکده‌ها و گروه‌های پژوهشی خود را تنظیم و تدوین کرد.
در سال 1384 در ساختار جدیدِ دفتر مقرر گردید همه مراکز پژوهشی در قالب یک پژوهشگاه جامع سازماندهی شوند و پس از پیگیریهای مکرر، سرانجام با تصویب چهار پژوهشکده در شورای عالی گسترش وزارت علوم، مجوز قطعی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی گرفته شد./1330/پ203/ف