سبک زندگی امام کاظم گره گشای مشکلات جامعه است

حجت الاسلام علی اصغر تقوی، رییس مرکز فقهی تبلیغی جوادالائمه و عضو اتاق فکر تبلیغ خراسان در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری رسا در مشهد، پیرامون شهادت امام موسی بن جعفر(ع) در ماه رجب، گفت: ماه رجب المرجب دارای فراز و نشیب ها و تلخ و شیرینی هائی است هر کدام در جای خودش حائز اهمیت است که مورد بررسی قرار می گیرد.

وی افزود: یک نمونه آن 25 رجب المرجب است. 25 رجب شهادت شخصیتی است که تاریخ مملو است از حماسه های خاص و ویژه آن بزرگوار است «وَصِىِّ الْأَبْرارِ، وَاِمامِ الْأَخْیارِ وَعَیْبَةِ الْأَنْوارِ، وَوارِثِ السَّکینَةِ وَالْوَقارِ، وَالْحِکَمِ وَالْأثا».

استاد حوزه علمیه ادامه داد: شخصیتی که در محلی بین مکه و مدینه منوره بنام ابواء در 7 ماه صفر سال 128 یا 129 هجری پا به عرصه حیات گذاشت نائب و وارث و فرزند امام صادق(ع) و امام جامعه بعد از ایشان بود.

حجت الاسلام تقوی گفت: از امتیازات ویژه امام کاظم(ع) افتخار داشتن مادری عالمه، فهیمه و فقیه در مسائل و احکام بود بگونه ای که پدر بزرگوارشان حضرت صادق(ع) با اطمینان و اعتماد مردم را به فراگیری احکام شرعی از این بانوی مکرمه ارجاع می دادند.

وی افزود: دوران کودکی موسی بن جعفر در دامن چنین پدر و مادری سپری شد و آموزه های لازم از این دو شخصیت در زندگی امام استمرار داشت.

زندگی در زمان حکومتی سفاک و ظالم

رییس مرکز فقهی تبلیغی جوادالائمه بیان داشت: شهادت امام کاظم در 25 رجب سال 183 هجری در شرائطی اتفاق افتاد که جامعه آبستن حوادث زیادی بود و شرائط سختی را هم سپری کرده بود دوران حیات امام (ع) همزمان با حکومت هارون الرشید یکی از مخوف ترین و جلاد ترین خلفاء دوران ظهور اسلام بوده است.

وی در تبین شرایط سخت زندگی امام(ع) به شخصیت‌ هارون الرشید پرداخت و گفت: نقل معروفی است که هارون وقتی چشمش به ابر می افتاد می گفت ببار هر جا بباری حکومت من است و تحت سیطره من... این کبر و غرور و این همه خود خواهی شخصی سفاکی از او ساخته بود که از هیچ ظلم و ستم فروگزار نبود زندانی کردن و انتقال از زندانی به زندان دیگر برای شریف ترین مردان روزگار مثل امام موسی کاظم(ع) که در وصف ایشان آمده «الَّذى‏ کانَ یُحْیِى اللَّیْلَ بِالسَّهَرِ اِلَى‏ السَّحَرِ بِمُواصَلَةِ الْأِسْتِغْفارِ، حَلیفِ السَّجْدَةِ الطَّویلَةِ، وَالدُّموُعِ‏ الْغَزیرَةِ وَالْمُناجاتِ الْکَثیرَةِ، وَالضَّراعاتِ الْمُتَّصِلَةِ، وَمَقَرِّ النُّهى» است ‏هم برای او ساده بود.

نویسنده کتاب هزاران از هزاران گفت: در زمانی که ستم گر و مستکبری مثل هارون زمام حکومت را غصب کرده و در اختیار داشت شخصیت علمی و فقهی امام کاظم(ع) در همان دوران خفقان نیز توانسته نشر فقه جعفری را در دستور کار خود قرار دهد و با ایجاد کرسی تدریس و تلمذ و پرورش، شاگردان و شخصیت های بزرگی را برای حراست از دین نبوی و علوی پرورش دهد.

اهتمام به آموزش مسائل علمی و فقهی حتی در زندان

کارشناس مذهبی صداسیما گفت: امام کاظم(ع) کارنامه بی بدیلی در عرصه های مختلف دارند که به عنوان اسوه و الگو پذیری از اقدامات عملی آن حضرت گوشه هایی که در تاریخ به ثبت رسیده  در این گفت‌وگو ذکر می کنیم.

وی گفت: امام موسی بن جعفر(ع) در زمینه مسائل علمی و فقهی چه در بغداد و چه در مدینه منوره و چه حتی در زندانهای مختلف اهمیت می داد هیچگاه امام مسائل علمی و آموزشی را چه عملی و جه قولی رها نکردند و بیشتر نقش را در مسائل علمی ایفا کردند چرا که نیاز آن روز جامعه بود.

استاد حوزه علمیه افزود: هارون و اطرافیانش همه تلاش خود را به کار می گرفتند که مردم را در جهل نگه دارند در زمان حکومت هارون به دلیل این که خود هارون بهره ای از علم و دانش نداشت مراکز علمی و گسترش علم و دانش در رکود بسر می برد و هیچ تمایلی از طرف حکومت برای پیشرفت علمی جامعه نشان داده نمی شد.

وی ادامه داد: در همین زمان امام هفتم بیشترین حوزه های علمی را تشکیل و بر رونق مراکز دین پژوهی افزود البته شاگردان پدر بزرگوارشان امام صادق(ع) هم اصحاب علمی خوبی برای اجرای منویات امام هفتم(ع) بودند و بخوبی با امام در راه نشر فقه علوی همیاری و همکاری می کردند نقش کسانی مثل ابوحمزه و هشام ابوبصیر و سایرین قطعا غیر قابل انکار است.

سبک فراگیر زندگی امام/زهد و تقوا

استاد حوزه و دانشگاه خراسان در ادامه تبین سیره و سبک زندگی امام (ع) گفت: در مسائل عبادی و معرفتی و زهد و تقوی به اعتراف اکثر بزرگان و حتی اعتراف دشمنان ائمه حضرت کاظم سر آمد بود.

وی افزود: به فرموده مرحوم مفید اعلی الله مقامه بدیل و مانندی برای امام (ع) در زهد و تقوی و عبادت نمی توان تصور کرد عبادات آن حضرت حتی سخت ترین زندان بانها را تسلیم کرد زهد حضرت شکنجه گران ایشان را وادار به توبه از اعمال زشتشان می کرد.

خدمت رسانی به درماندگان

حجت الاسلام تقوی در ادامه گفت: مردم داری و خدمت رسانی سرلوحه امور روزانه حضرت بود چه در مدینه و چه در عراق عرب طبق مستندات تاریخی شبانه مواد غذائی را شخصا بدوش می کشید و از خانه های نیازمندان سرکشی می کرد و این صحنه ها را بارها دشمنان نظاره گر بودند.

وی افزود: امام موسی ابن جعفر(ع) حتی برای رفع نیاز دشمنان اقدام می فرمودند از اخلاقیات امام(ع)  این بود که در کمک رسانی به نیازمندان تفاوتی بین دوست و دشمن قائل نمی شدند  مگر آنجا که از نظر شارع مورد اشکال بود که امام حتی با بستگان و اقوام نزدیک خود تعارف نداشت.

وی افزود: «الْبِدْعَةَ وَاَهْلَها، وَلَمْ یَلْحَقْهُ فى‏ شَىْ‏ءٍ مِنْ اَوامِرِکَ وَنَواهیکَ لَوْمَةُ لآئِمٍ، صَلِّ عَلَیْهِ صَلوةً نامِیَةً مُنْیفَةً زاکِیَةً، توُجِبُ لَهُ بِها شَفاعَةَ اُمَمٍ‏ مِنْ خَلْقِکَ، وَقُروُنٍ مِنْ بَرایاکَ، وَبَلِّغْهُ عَنَّا تَحِیَّةً وَسَلاماً، وَآتِنا مِنْ‏» همه ملاحظات که شارع مقدس دستور داده بود و پایبندی امام(ع) به احکام شرعی حکومت بنی العباس را کلافه و سر در گم کرده بود آنها نمی توانستند بفهمند که اجرای احکام الهی چطور و چقدر برای امام(ع) مهم است.

سیاست موفق امام

عضو نخبگان تبلیغ خراسان، سیاسی بودن امام(ع) را در ادامه بیان سیره ایشان مطرح کرد و گفت: حضرت موسی ابن جعفر(ع) سیاسی و اهل ورود به عرصه سیاسی بود و بگونه ای قله های سیاست را درنوردید و در اوج قله سیاست نشست و سیاسیون عالم را شگفت زده کرد. سیاستی که همسان و برگرفته از دیانت و شریعت پاک اسلام بود که این درسی بزرگ برای سیاستمداران شیعه است.

وی با قرائت «وَالْمُضْطَهَدِ بِالظُّلْمِ، وَالْمَقْبوُرِ بِالْجَوْرِ، وَالْمُعَذَّبِ فى‏ قَعْرِ السُّجوُنِ،وَظُلَمِ الْمَطامیرِ، ذِى‏السَّاقِ الْمَرْضُوضِ بِحَلَقِ الْقُیوُدِ، وَالْجَنازَةِ الْمُنادى‏ عَلَیْها بِذُلِّ الْأِسْتِخْفافِ، وَالْوارِدِ عَلى‏ جَدِّهِ الْمُصْطَفى‏» گفت: نزدیک به 14 سال زندان را تحمل کردن و ذره ای در برابر ظلم و جور کوتاه نیامدن و از اصول مسلم الهی عدول نکردن، شخصیت منحصر به فردی را از امام به جهان شناساند.

استاد حوزه علمیه افزود: این اصل سیاست است امام در تمام عمر پربار خود اجرای قوانین الهی را بر هر چیز و هر کسی و هر سخنی مقدم داشتن و یک تنه در برابر تمام استکبار هارونی بپا خاستن و از زندان پیام دادن به هارون به این مضمون که، این زندان تمام می شود و آن حکومت به پایان می رسد اما پایان راه آنچه می ماند خداست.

وی ادامه داد: امام(ع)  سیاست شیطانی هارونی را درهم پیچید امام کاظم سیاست را عملا برای امت اسلامی معنی کرد و دوران زندان برای امام(ع) شکوفاترین دوران تبلیغ معارف الهی و اسلامی بود. همانگونه که پس از قرنها یکی از شاگردان مکتب حقه علوی و جعفری و کاظمی یعنی حضرت امام روح الله موسوی خمینی(ره) در دوران تبعید بهترین کتب فقهی دینی را به رشته تحریر در آورد.

تربیت فرزندان/تحصیل علم در کنار تهذیب

رییس مرکز فقهی تبلیغی جوادالائمه در ادامه تبیین سیره حضرت به فرزندان امام کاظم(ع) اشاره کرد و گفت:  ایشان با توجه به مشکلات عدیده زمانشان و این که بخش اعظمی از عمر شریفشان در زندان گذاشته است اما در تربیت فرزندانشان در تاریخ نظیر ندارند. فرزندان امام چه پسر و چه دختر همه از کسانی هستند که هم در تقوی و عبادت بی  نظیر هستند  و هم دارای درجات علمی و دانش بودند.

وی افزود: امروزه ادعا می شود که تحصیل مانع دیانت و عبادت است و یا عبادت و دیانت مانع تحصیل و رشد علمی می شود حال آنکه امام کاظم(ع) در هر دو در سبک زندگی خود علمی و عملی به جهانیان نشان داد و به اثبات رساند که می شود سبک زندگی را بگونه ای پیاده کرد که دیانت به علم لطمه نزند و علم به دیانت، بلکه مکمل و مشوق و تأثیر گذار در یکدیگر باشند.

وی ادامه داد: دانش وقتی با تقوی و زهد توام شد جامعه را می سازد امروز بزرگترین مشکلات محیط های علمی و دانشگاهی ما به خاطر عدم تقوا است که در مسیر انحراف، لغزنده می شوند اگر تقوی بر مراکز علمی حاکم شود از لغزش ها کاسته می شود. تحصیل در کنار تهذیب است که نتیجه مطلوب می دهد.

حجت الاسلام تقوی گفت: فرزندان موسی بن جعفر(ع) همه در علم و دانش و تقوا هر دو زبان زد خاص و عام بودند امام خودشان در مسائل دینی زنان جامعه را به فرزندشان حضرت معصومه ارجاع می دادند نمونه آن جریان کاروانی که آمدند درب منزل امام(ع) و مسائلی را نوشته بودند که از امام جواب بگیرند حضرت در منزل نبودند و حضرت فاطمه معصومه(س) پاسخ دادند و وقتی امام پاسخها را ملاحظه فرمودند مهر تایید زدند که این هم گواه مطلب است و هم مشهور و معروف است.

وی افزود: زهد و عبادت، علم و فقاهت، سیاست. و مردم داری، سبک زندگی اسلامی، دفاع از مکتب توحید، نشر علم و فقه علوی، حضور در زندان، امداد رسانی مردمی، خدمات عمومی هیچ کدام در امام (ع) نعوذبالله غرور کاذب ایجاد نکرد «وَاَخْلَصَ الطَّاعَةَ لَکَ، وَمَحَضَ الْخُشوُعَ، وَاسْتَشْعَرَ الْخُضوُعَ».

کظم غیض/خشم و امراض روحی روانی

عضو نخبگان تبلیغ بیان داشت: آنقدر تواضع و فروتنی و صبر در برابر خشم و گذشت داشت که به کاظم معروف شد یعنی کسی که خشم دارد اما آنرا فرو می برد عضبناک می شود اما آن را کنترل می کند. 

وی افزود: بهترین نمونه و اسوه و الگو برای یک زندگی ایده آل و سالم و اسلامی کنترل عصبانیت و فروبردن خشم و غضب است در رأس امراض موجود، امراض عصبی و روانی است واضح است که  کنترل خشم پادزهر امراض روحی وروانی است.

توکل بر خدا/دعا و انتظار فرج

استاد حوزه و دانشگاه خراسان بیان داشت: احادیث مفصلی از امام کاظم(ع) در دست است که همه کاربردی و نیاز امروز جامعه است. توصیه های مفصل امام کاظم(ع) در بحث توکل بر خدا و واگذاری امور به خدا مثل «مَنْ اَرادَ أنْ یَکُونَ أقْوىَ النّاسِ فَلْیَتَوَکَّلْ علَى اللّهِ» در زندگی امروز کارگشاست.

وی در ادامه داد: از غیر خدا دل بریدن و در همه حال و همه کار خدا را قادر و ناظر و امداد رسان شناختن که خود در بردارنده مسائل عمده سیاسی اجتماعی و فکری عقیدتی است « صَبَرَ عَلى‏ غَلیظِ الِمحَنِ، وَتَجَرَّعَ غُصَصَ الْکُرَبِ، وَاسْتَسْلَمَ لِرِضاکَ».

حجت الاسلام تقوی گفت: در احادیث دیگری امام (ع) به بحث دعا و انتظار فرج و مطرح کردن مباحث مهدویت و ظهور منجی می پردارند و مستند و مستدل پیرامون قیام امام زمان(عج) و نوع حکومت حضرت و یاران ایشان و اقداماتی که توسط حضرت انجام می شود و مباحث مربوط به رجعت ارشادگری می فرمایند.

مدیریت زبان و محاسبه نفس

عضو نخبگان تبلیغ خراسان افزود: روایاتی از امام(ع) پیرامون اخلاق اسلامی محاسبه نفس و این که انسان در چه زمان و چه مکانی سخن بگوید و در چه زمان و مکانی سکوت کند و این که سخن و اعمال مورد محاسبه دقیق قرار گیرد تا نسنجیده کلامی از دهان خارج نشود و یا اینکه زبان مرکزی برای انسان سازی و رشد تعالی باشد در سیره عملی و گفتاری حضرت آمده است.

استاد حوزه و دانشگاه خراسان در پایان توصیه به علم  را با بیان «رَحِمَ اللهُ عَبْداً تَفَقَّهَ، عَرَفَ النّاسَ وَلایَعْرِفُونَه» جزو سیره حضرت دانست و ادامه داد: تقوی و توصیه به حلم وصبر و مراعات حال زیردستان و توجه به اهل و عیال و احترام بزرگان و اساتید و مراقبت بر واجبات و ترک محرمات. هم بسیار در سبک زندگی حضرت موج می زند.

مدیریت رهبری برگرفته از دانش مکتبی

حجت الاسلام تقوی گفت: با الهام از همین نگرش و آموزه هاست که امروز مقام معظم رهبری که خود از همین سلاله پاکان و دانش آموختگان مکتب امام صادق و کاظم(ع) هستند زیربار هیچ ظلم و تحدیدی نمی روند و در برابر هر آنچه با اسلام و روحیه و تفکر نبوی مغایر است مقاومت کرده و سر سختانه از اسلام دفاع می کنند.

وی ادامه داد: آنچه در شرائط فعلی در جهان اسلام می گذرد ساده نیست اگر مدیریت عالمانه و خدائی نباشد خطر بیخ گوش اسلام و مسلمین است و این مدیریت به فضل خدا به خوبی از سوی شخص ایشان انجام می شود و اینها همه از برکات آموزه های اهل بیت (ع) و به ویژه روحیه صبر و مقاومت موسی ابن جعفر(ع) می باشد./933/ت300/ب4