اخبار فرهنگی آستان قدس رضوی

به گزارش خبرگزاری رسا در مشهد، کتابخانه تخصصی هنر و موزه‌ داری آستان قدس رضوی در حال حاضر بیش از 13 هزار جلد کتاب تخصصی دارد.

جواد فرهمندنژاد، رییس اداره پژوهش و معرفی آثار معاونت امور موزه‌های سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی اظهار کرد: در کنار موضوع‌های متنوع کتاب‌های موجود در کتابخانه تخصصی، تعداد 26 عنوان نشریه تخصصی به زبان فارسی و انگلیسی در کتابخانه تخصصی هنر و موزه‌داری سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی نگهداری می‌شود.

وی با اشاره به این مطلب که حدود 80 عنوان پایان‌نامه در کتابخانة تخصصی هنر و موزه‌‌داری در دسترس پژوهشگران قرار دارد، گفت: در سال 1393 تعداد 7 پایان‌نامه تحصیلات تکمیلی تحت حمایت اداره پژوهش و معرفی آثار معاونت امور موزه‌های سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی قرار گرفته است.

رییس اداره پژوهش و معرفی آثار معاونت امور موزه‌های سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی تصریح کرد: همچنین در سال 1393 کتابخانة تخصصی مرحوم برادران ابراهیمی داخل کتابخانه تخصصی هنر و موزه‌داری آستان قدس رضوی بازگشایی شده است.

فرهمندنژاد افزود: محققان و دانشجویان رشته‌های مختلف وابسته به هنر و موز‌ه‌داری می‌توانند از کتاب‌هایی با موضوعاتی چون معماری اسلامی، ابزار آلات علمی، آثار تاریخی، اسکناس، چاپ، تمبر، طراحی و گرافیک، صنایع دستی و ... در این کتابخانة تخصصی استفاده کنند.

وی با تأکید بر این نکته که کتابخانة تخصصی هنر و موزه‌داری آستان قدس رضوی در سال 1376 راه‌اندازی شده است، گفت: این کتابخانه تخصصی، در وهلة نخست، برای به روز نگه‌داشتن دانش موزه‌داری کارشناسان، پژوهشگران و سایر دست‌اندرکاران موزه های آستان قدس رضوی و بهره‌مندی آن‌ها از منابع علمی به روز راه‌اندازی شده است.

رییس اداره پژوهش و معرفی آثار معاونت امور موزه‌های سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی ادامه داد: شناسایی و سازمان‌دهی منابع اطلاعاتی و همچنین دسترسی آسان پژوهشگران برون‌سازمانی و مراجعان به منابع علمی در حوزة هنر و موزه‌داری از دیگر اهداف ایجاد این کتابخانة تخصصی است.

وی با اعلام دیجیتال شدن کتاب‌های نفیس کتابخانه تخصصی ابراز کرد: خدمات‌رسانی روزانه به محققان و دانشجویان رشته‌های مختلف وابسته به هنر و موزه‌داری، خدمات‌رسانی به مراجعان از طریق نسخه دیجیتال کتاب‌ها، مشاوره به مراجعان در حوزه‌های تخصصی نقاشی، فرش، معماری و غیره و واگذاری تصویر کتاب‌ها و اشیا به دانشجویان و محققان از جمله خدمات کتابخانه تخصصی هنر و موزه‌داری آستان قدس رضوی است.

فرهمندنژاد اظهار کرد: یکی از برنامه‌های این کتابخانه ارائه خدمات دیجیتالی به محققان و دانشجویانی است که به صورت حضوری نمی‌توانند به کتابخانه مراجعه کنند. مراجعان می‌توانند جهت کسب اطلاعات بیشتر به سایت موزه‌های آستان قدس رضوی به نشانی  ww.aqm.ir مراجعه کنند.

شایان ذکر است؛ کتابخانه تخصصی هنر و موزه‌داری آستان قدس رضوی از شنبه تا پنج‌شنبه (به استثنای روزهای تعطیل رسمی)، از ساعت 8 تا 13 ظهر و روزهای زوج تا ساعت 18 عصر در حرم‌مطهر، صحن کوثر، ادارة پژوهش و معرفی آثار، طبقة 1 آماده خدمت‌رسانی است.

نخستین موزه قرآن جهان با ماهیت دینی و هنری

مسؤول گنجینه قرآن و نفایس معاونت امور موزه‌های سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی اظهار داشت: در گنجینة قرآن و نفایس آستان قدس رضوی، قرآن‌های خطی در قطع‌های مختلف و دوره‌های تاریخی، برگ‌هایی از قرآن بایسنغری، مرقعات، جلدهای متنوع و ابزار کتابت در معرض دید علاقه‌مندان گذاشته شده است.

محمدرضا ساقی، مسؤول گنجینه قرآن و نفایس معاونت امور موزه‌های سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی تأکید کرد: اهمیت گنجینة قرآن و نفایس، بیشتر به‌دلیل وجود قرآن‌های نفیس و باارزش منسوب به دست‌خط ائمة اطهار علیهم‌السلام، از جمله حضرت علی(ع)، امام حسن(ع)، امام حسین(ع)، امام سجاد(ع) و امام رضا(ع) است که بر روی پوست آهو و به خط کوفی اولیه کتابت شده است.

وی ابراز کرد: ساختمان این گنجینه، بیست‌ودوم بهمن‌ماه 1364، در دوطبقه به مساحت هر طبقه 400 مترمربع فضای نمایشی افتتاح شد و در سال 1373، طبقة همکف این ساختمان به «گنجینة هدایای مقام معظّم رهبری» و طبقة اول به «گنجینة قرآن و نفایس» اختصاص داده شد.

وی با بیان این مطلب که فضای نمایشی گنجینة قرآن و نفایس در سال 1389 به 800 مترمربع افزایش یافت، گفت: در حال حاضر این موزه سه گنجینه دارد و مجموعه‏ای از قرآن‏های خطی با قدمت تاریخی از قرن سوم تا قرن سیزدهم قمری، همچنین مجموعه‏ای از مرقعات از دوره صفوی تا عصر حاضر، مجموعه‏ای از جلد‏های لاکی و روغنی، نقاشی‏های گل و مرغ، تذهیب و خوشنویسی هنرمندان معاصر در آن به نمایش در آمده است.

ساقی ادامه داد: در 25 سال گذشته تعدادی تابلوی آیات قرآنی و ادعیه، جعبه قرآن و ابزار مرتبط با نگارش مانند: قلمدان‏ها، مرکب‏دان‏ها، قیچی، قط‌زن و قلم خوشنویسی به مجموعه اضافه شده است. اکنون این موزه با دارا بودن 1000 متر فضای نمایشی تعدادی از قرآنها و نفایس ارزشمند خود را در معرض دید عموم قرار داده است.

ساقی تصریح کرد: یکی از منابع به نمایش گذاشته شده در گنجینة قرآن و نفایس، قرآن ابن‌کثیر است که از سوی ابوالقاسم منصور بن‌ محمد بن‌ کثیر، وزیر و صاحب‌ دیوان سلطان محمود و سلطان مسعود غزنوی، در سال 393 قمری وقف آستان قدس رضوی شده است. این قرآن، قدیمی‌ترین تاریخ وقف را در این مجموعه دارد.

مسؤول گنجینه قرآن و نفایس معاونت امور موزه‌های سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی افزود: این امر نشان‌دهندة رواج سنّت حسنة وقف در بیش از هزار سال پیش است و وجود نوعی سیستم اداری و اجرایی مطلوب را در این مکان مقدس به اثبات می‌رساند. قرآن منصور بن‌ محمد بن‌ کثیر به خط کوفی دورة تکامل و بر روی کاغذ دولت‌آبادی نوشته شده است.

گفتنی است؛ گنجینه قرآن و نفایس آستان قدس رضوی واقع در صحن کوثر حرم مطهر، روزهای شنبه تا چهارشنبه از ساعت 8 تا 12:30، پنج‌شنبه‌ها از ساعت 8 تا 11:30و جمعه‌ها از ساعت 8 تا 12 پذیرای عموم شیفتگان آثار قرآنی بی‌بدیل است.

بازدید رهبر ارکستر سمفونی از موزه آستان قدس رضوی

لوریس چکنواریان، رهبر ارکستر سمفونی و آهنگساز بزرگ ایرانی در بازدید از موزه آستان قدس رضوی گفت: فضای این موزه ها و گنجینه ارزشمند آن ها بسیار الهام بخش است.

لوریس چکنواریان خالق سمفونی«رسول عشق و امید» در بازدید چند ساعته از  موزه های آستان قدس رضوی این مجموعه عظیم را بسیار ستودنی و مایه افتخار دانست.

چکنواریان که در اندیشه ساخت اپرای «جهان پهلوان تختی» است، گفت: هدف اصلی از حضور در این مکان، بازدید از گنجینه مدال های جهان پهلوان تختی بود، اما قرار گرفتن در این محیط  من را با دنیایی بی نظیر رو به رو کرد و باعث شد که با یکی از بزرگ ترین موزه های ایران آشنا شوم.

آهنگساز اپرای به یاد ماندنی «رستم و سهراب» در خصوص بخش های مختلف موزه آستان قدس رضوی گفت: بازدید از مجموعه موزه در یک روز امکان پذیر نیست و باید هر بخش را در فرصت یک روزه به نظاره نشست که امید دارم این فرصت در سفرهای بعدی فراهم شود.

موسیقی دان بزرگ ایرانی ادامه داد: در بازدید از غرفه آثار استاد فرشچیان بسیار لذت بردم، چرا که اعتقاد دارم هر کدام از تابلوهای این هنرمند بزرگ یک سمفونی است که قصه ها و حرف های خودش را دارد.

در ادامه این بازدید لوریس چکنواریان از صحن های مختلف حرم مطهر بازدید و با معماری دوره های مختلف آن از نزدیک آشنا شد.

گفتنی است؛ این هنرمند در سال 86 سمفونی «رسول عشق و امید» را با هدف منقبت پیامبران و ادیان الهی بر اساس کلام سید مهدی شجاعی در تلار وحدت به روی صحنه برد.

نمایش تمبرهای ایران در عصر قاجار

مجموعه‌‌ای مشتمل بر تمبرها و تاریخچه پستی ایران در دوران قاجار، در گنجینه تمبر و تاریخچه پستی موزه مرکزی آستان قدس رضوی در معرض دید عموم قرار گرفته است.

محمد رضا شاهرودی‌زاده، کارشناس تمبر اداره پژوهش معاونت امور موزه‌های سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی اظهار کرد: تک تک آثار این مجموعه منحصربه ‌فرد گوشه‌ای از تاریخ پرفراز و نشیب ارتباطات مردم ایران عصر قاجار را از سال 1247 (تقریباً اواسط سلطنت ناصرالدین‌شاه قاجار) تا 1304 خورشیدی (اواخر سلطنت احمدشاه قاجار) بازگو می‌‌کند.

وی با اشاره به نامه به عنوان یگانه روش ارتباطی گذشتگان ما با دیگر نقاط کشور در اوایل دوره قاجار گفت: در این نمایشگاه افزون بر ده‌ها سری تمبر پستی تاریخی متعلق به دوران چهار تن از شاهان قاجار، مجموعه نامه‌های دست‌نوشته، پاکت‌‌های پستی با نقش تمبر، پاکت‌نامه تمبردار، ورقه پستی و کارت پستال مصور‌ به نمایش گذاشته شده است.

شاهرودی‌زاده، اظهار کرد: افزون بر تمبرها و نامه‌ها که یادآور گوشه‌ای از تاریخ پست کشور است، دستگاه تلگراف ساخت روسیه و دستگاه تلفن هندلی (مولد برق) ساخت لهستان نیز همراه با تاریخچه تلگراف در ایران در معرض دید علاقه‌مندان قرار گرفته است.

وی تصریح کرد: در این تاریخچه مکتوب به نخستین ارتباط تلگرافی در ایران در 1271 خورشیدی و شناخته شدن تلگراف در کشور از سال 1272، در پی انتشار اخبار و اطلاعات مربوط به آن در روزنامة وقایع التفاقیّه اشاره شده است.

وی با معرفی میرزا محمدتقی‌خان فراهانی (1230-1186 ش) مشهور به امیرکبیر به عنوان بانی پست عمومی در ایران گفت: عکس‌هایی از حمل محموله‌های پستی، ماشین پستی زمان قاجار(1296- 1300ش) و چاپار‌سوار دوره قاجار در کنار مجموعه تلگراف‌های دوران مظفرالدین‌شاه قاجار به نمایش گذاشته شده است.

کارشناس تمبر اداره پژوهش معاونت امور موزه‌های سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی افزود: مجموعه تمبرها و تاریخچه پستی این مجموعه از سوی ارادتمندان به ساحت مقدس حضرت علی بن موسی الرضا(ع) از جمله دکتر علی شرقی، عبدالحسین زعفرانی، مهران اشراقی، مرحوم یوسف بهبود چایچی، دکتر جواد ملک، بهروز نصر اصفهانی، دکتر بهروز ندیمی، محمّد عبد علی ابراهیم (رئیس انجمن تمبر و اسکناس عراق) و ... به گنجینه تمبر و اقلام پستی موزه مرکزی آستان قدس رضوی اهدا شده‌ است.

شاهرودی‌زاده گفت: گنجینه تمبر و اقلام پستی موزه مرکزی آستان قدس رضوی با دارا بودن صدها هزار تمبر و دیگر اقلام پستی، تنها موزه تمبر در کشور است که در سال‌های اخیر به جمع‌آوری تاریخچه پستی ایران، به عنوان یکی از شاخه‌های تخصصی مجموعه‌داری در علم تمبرشناسی، اهتمام ورزیده است.

وی خاطرنشان کرد: این مجموعه‌ نفیس در گنجینه تمبر، اسکناس و سکه به نشانی حرم مطهر، صحن کوثر، موزه مرکزی آستان قدس رضوی به نمایش درآمده است. علاقه‌مندان به فرهنگ و تاریخ می‌توانند همه روزه از ساعت 8 تا 17:45 و در روزهای تعطیل از ساعت 8 تا 12 از این نمایشگاه بازدید کنند./1308/پ203/ب4