گسترش فرهنگ حجاب بدون تبیین عفت فردی و اجتماعی غیرممکن است
به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، فریبا علاسوند، عضو هیأت علمی مرکز تحقیقات زن و خانواده، در دیدار با جمعی از فعالین حجاب و عفاف کشور آذربایجان با بیان اینکه فعالین فرهنگی باید در نظر بگیرند که حجاب و عفاف در جامعه یک موضوع چندوجهی است، اظهار کرد: اگر بخواهیم در خصوص حجاب و عفاف در یک جامعه طرح مساله کنیم؛ اولین موضوعی که باید در نظر گرفت این است که در جامعه اسلامی و از نگاه اسلام بحث حجاب یک موضوع چندوجهی و مستقل از نگاه فردی و تک‌بُعدی است.
وی افزود: تأکید بر حجاب بدون توجه به مسائل مرتبط با آن می‌تواند مواضع مختلفی را در جامعه اسلامی تحت تأثیر این جزءنگری قرار گیرد که در جای خود برای جامعه اسلامی بسیار مضر و خطرناک است.
عضو هیآت علمی مرکز تحقیقات زن و خانواده با اشاره به زیرساخت‌های مساله حجاب در یک جامعه، گفت: یکی از اساسی‌ترین زیرساخت‌های حجاب در جامعه از نگاه اسلام موضوع عفت و پاک‌دامنی است.
وی ادامه داد: هر دو مساله عفاف و حجاب با توجه به جایگاهی که در یک جامعه اسلامی دارند با یکدیگر از زوایای مختلفی متفاوت‌اند چراکه جایگاه عفت مربوط به امور اخلاقی و درونی است؛ این در حالی است که حجاب یک مساله بیرونی و مبتنی بر امر و دستور است.
علاسوند با اشاره به فعالیت‌های زیرساختی که لازم است برای گسترش و توسعه عفت در جامعه صورت پذیرد باید در قالب یک موضوع اخلاقی طراحی و اجرا شود، عنوان کرد: مساله حجاب موضوعی که ترویج و گسترش آن نیاز به الگوی امری و دستوری با تکیه‌بر قدرت اجرایی دارد که این امری است که در کشورهایی که در قوانین ضد بشری خود حجاب ستیزی دارند به‌عنوان یک اهرم وجود ندارد.
وی با بیان اینکه اگر فعالین فرهنگی در ایران و آذربایجان برای درونی سازی و تبدیل عفت به‌عنوان یک ارزش قلبی و باوری آن جامعه کاری نکنند در ترویج حجاب در حقیقت به خطا رفته‌اند، ابراز کرد: عفت یک امر درونی است و اگر برای این امر درونی در تبیین و تشویق آن فعالیتی انجام نشود در باب حجاب هیچ‌گونه فعالیت موفقیت‌آمیزی شکل نخواهد گرفت.
عضو هیأت علمی مرکز تحقیقات زن و خانواده با اشاره به اینکه عفت درواقع یک مساله اخلاقی و یک امر درونی است، عنوان کرد: باید در نظر داشت که عفت با آن‌که یک ملکه اخلاقی است و یک امر درونی است؛ خود عفت یکسری ساختار و تقسیم‌بندی‌هایی درون گفتمانی دارد که بر اساس جنسیت اختصاصی به مردان وزنان و همچنین ابعاد غیر جنسیتی و مشترک میان زن و مرد به یک پروسه حیاتی تبدیل می‌شود.
وی افزود: به‌عنوان‌مثال استفاده از الفاظ زشت یک موضوع غیر جنسیتی در بخش حجاب و عفاف است؛ بنابراین آموزش این بخش غیر جنسیتی نسبت به عفت باید از دوران کودکی به اشخاص یک جامعه آموزش داده شود.
وی با اشاره به قومیت‌ها و فرهنگ‌های متفاوت در دنیا، گفت: معمولاً در بسیاری از فرهنگ‌ها مشاهده می‌شود که خیلی از آموزش‌های ابتدائی مباحث باهم مشترک هستند و ممکن است یک موضوعی ازنظر فرهنگی برای مرد مجاز و برای زن یک امر زشت و غیرقابل‌پذیرش باشد این در حالی است که اسلام چنین قوانین و نظریاتی را نمی‌پذیرد.
وی ادامه داد: در بُعد جنسیتی حجاب و عفاف مباحثی اختصاصی وجود دارد؛ به‌عنوان‌مثال اگر بخواهیم بحث عفت و حجاب به پسربچه‌ای آموزش داده شود محیط و شرایط آموزشی آن با آموزش به یک دختربچه هم سن و سال او متفاوت است.
علاسوند با بیان اینکه اسلام این تفکیک را با توجه به تفاوت‌های ذاتی در بین مرد و زن وجود دارد را موردبررسی و تعیین قانون قرار داده است، عنوان کرد: جنسیت زن و مرد هم ازنظر آستانه تحریک‌پذیری، شکل تحریک‌پذیری و زمان تحریک‌پذیری با یکدیگر متفاوت هستند.
وی با اشاره به اینکه همه مباحث نشان از تفاوت آموزش عفاف و حجاب بین و زن و مرد است، تصریح کرد: برای مثال با توجه به استراتژیک اسلام تفاوت آموزش زن و مرد در پروسه آموزش عفت از چه زمانی شروع می‌شود و چگونه می‌توانیم آن را به یک امر درونی تبدیل کنیم مباحث جدی و مهی مطرح است.
وی ادامه داد: در تفکر اسلامی مراحل رشد را تقسیم‌بندی می‌کنند به‌نحوی‌که یک از این مراحل را سبابت می‌نامند؛ سبابت یک دوره‌ای است که کودک سنش به دو یا سه سال می‌رسد و هیچ‌گونه زمینه فکری برای غریزه‌های جنسی و شهوانی در او وجود ندارد.
عضو هیآت علمی مرکز تحقیقات زن و خانواده با بیان اینکه مرحله بعد از سن سبابت مرحله تمیز است، عنوان کرد: در این بازه سنی کودک به مرحله‌ای وارد می‌شود که قرآن کریم نسبت به آن می‌فرماید که از رفتارتان در مقابل فرزندانتان مراقبت کنید چراکه کودک وارد مرحله تشخیص مسائل جنسی می‌شود که در فقه اسلامی به آن سن تمیز گفته می‌شود.
وی افزود: این بدان معناست که در این مرحله فرزند ما در سن ممیزی است و تقریباً کودک در سنین 7 تا 8 سالگی به سر می‌برد که در بیان قوانین اسلامی این سن کودک را سن ممیزی می‌نامند.
این کارشناس مسائل حجاب با بیان اینکه سن مراقبه سن حساسی در تربیت از نگاه اسلام به شمار می‌آید، تصریح کرد: سن مراقبه از دیدگاه شرع اسلام یعنی اینکه فرزند ما در این مرحله اشراف به مسائل مربوط به سن بلوغ خود را پیدا می‌کند.
وی ادامه داد: مرحله بلوغ بعد از مرحله مراقبه به وجود می‌آید و اسلام این مرحله از زندگی فرزند ما را سن تصمیم می‌داند چراکه دیگر فرزند ما بچه نیست و در حقیقت به سن تشخیص و تصمیم می‌رسد؛ چراکه در این مرحله برای وی در کارنامه عملش خیر و شر نوشته می‌شود و برای وی در احکام اسلامی ثواب و عقاب در نظر می‌گیرند.
علاسوند با اشاره به اینکه در این مراحل کودک به‌طور طبیعی رشد پیدا می‌کند، عنوان کرد: این تقسیم‌بندی که بیان شد برای این است که والدین در هر مرحله برای او یک برنامه‌ریزی خاص تربیتی برای آن دوره را باید در نظر بگیرند.
وی با تأکید بر اینکه پایه اساسی حجاب؛ عفت است، عنوان کرد: بنابراین بیشتر برنامه‌های گروه‌های فرهنگی ما در بحث حجاب اشتباه است؛ چراکه معمولاً در این برنامه‌ها فقط به بانوان بالای 18 سال پرداخته می‌شود.
عضو هیآت علمی مرکز تحقیقات زن و خانواده با بیان اینکه در برنامه‌ها گروهای فرهنگی معمولاً برای آقایان هیچ برنامه‌ای وجود ندارد، گفت: همین مساله باعث شده است که برنامه‌های فرهنگی ما در خصوص حجاب و عفاف پاسخ مناسبی به جامعه هدف نمی‌دهد.
وی افزود: بنابراین با روش‌های خاص جنس پسر و دختر بر اساس روانشناسی جنسی باید وارد کار فرهنگی شد و بدون روانشناسی جنسیتی کار فرهنگی برای ترویج حجاب و عفاف هیچ‌گونه موفقیتی نخواهد داشت.
عضو هیأت علمی مرکز تحقیقات زن و خانواده با بیان اینکه کار فرهنگی کردن برای سنین مهدکودک که می‌تواند بیشترین تأثیر را در بحث حجاب بگذارد، عنوان کرد: تحقیقات نشان داده است که در ایران سازمان‌هایی که برای این سنین فعالیت داشته‌اند موفق‌تر از سازمان‌هایی هستند که متمرکز بر دبیرستان‌ها و دانشگاه‌ها بوده‌اند.
وی ادامه داد: خانواده‌ها نیز تأثیر زیادی در ترویج حجاب و عفاف می‌گذارند چراکه حجاب در هر شهری با توجه به فاصله نسلی که بین والدین و فرزندان است می‌تواند متفاوت باشد و همچنین باید در نظر داشت که فاصله فرهنگی را باید بین نسل‌ها کمتر کرد چراکه حجاب در شهرهایی که فاصله بین نسل‌ها کمتر است در امر حجاب و موفق خواهد است.
علاسوند با اشاره به سرمایه اجتماعی برای حجاب و عفاف، افزود: گاهی اوقات گروه‌های فرهنگی در ایران در بین مدارس برای تقویت روحیه حجاب و عفاف بین دخترهای چادری چند مدرسه در یک منطقه شهر یک نشست و همایش را برنامه‌ریزی می‌کنند چراکه تقویت روحیه حجاب و عفاف حاضرین؛ برای جامعه یک سرمایه اجتماعی برای حجاب تأمین‌شده است.
وی افزود: در کشورهایی که حکومت حجاب را منع کرده است سرمایه مدنی و اجتماعی آن کشور که خود اشخاص محجبه و دین‌دار است می‌تواند تأثیر بسیار خوبی در گسترش عفاف و حجاب قرار دهد.
عضو هیأت علمی مرکز تحقیقات زن و خانواده با بیان اینکه پیشنهاد دیگر برای این مدل از کشورها برقرار کردن جلسات پرسش و پاسخ در بحث حجاب است، گفت: در این جلسه‌ها و این کرسی‌ها معمولاً زنان بی‌حجاب که به حجاب گرایش پیداکرده برای سایرین به طرح خاطرات خو از قبل و بعد از حجاب خود می‌پردازد که این در دنیای امروز در حال انجام است و نتایج خوبی نیز در برداشته است.
وی ادامه داد: جنبش بازگشت به عفت امری است که در سطح ایالت متحده نیز در حال حاضر انجام می‌شود؛ افرادی که در این جلسات به طرح مباحث خود می‌پردازند تأثیرات بسیار مناسبی را بر ترویج حجاب و عفاف در آنجا داشته‌اند بنابراین این طرح امتحان شده می‌تواند برای کشور آذربایجان نیز طرحی مناسب باشد.
علاسوند با اشاره به آمار که نشان می‌دهد که‌موج زیادی از بدحجابی از بی‌عفتی برگرفته‌شده است، گفت: بنابراین خودداری از بی‌عفتی و خویشتن‌داری تأثیر زیادی بر حجاب و عفاف خواهد داشت./921/ت301/س