دومین پیش شماره فصلنامه علمی «آیت» منتشر شد

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، دومین پیش‌شماره فصلنامه پژوهشی قرآنی «آیت» ویژه زمستان 1393 به مدیرمسؤولی محمود خالقی با صاحب‌امتیازی مرکز مدیریت حوزه‌های علمیه خواهران راهی بازار نشر شد.

عناوین مقالات این فصلنامه عبارت است از:

مظاهر رحمت الهی در قرآن

انواع عهد و پیمان، شرایط و وجوه وفای به عهد

انسان و انواع آزمایش از دیدگاه قرآن و سنت

زن در هرم هستی از دیدگاه قرآن

ادب الهی انبیا در قرآن کریم

درمان افسردگی، از منظر قرآن

بازتاب دنیوی اعمال صالح از دیدگاه آیات و روایات

نقد و بررسی عصمت انبیاء الهی

اطلاع‌رسانی پژوهشی بخش دیگری از این نشریه را تشکیل می‌دهد و حاوی معرفی نرم‌افزار جامع تفاسیر نور، سایت‌های قرآنی در اینترنت و معرفی مرکز فرهنگ و معارف قرآن کریم است.

مظاهر رحمت الهی در قرآن

مریم شیخانی

چکیده: این مقاله با هدف بررسی و معرفی آیاتی که به مظاهر رحمت الهی اشاره دارد؛ نگاشته شده است. رحمت، یکی از صفات الهی و به معنای تفضل و نیکی و احسان، بدون حالت تأثر قلبی است و به دو صورت عام و خاص به موجودات عالم عطا می‌گردد.

در این نوشتار ابتدا مفهوم واژه رحمت، سپس کاربرد آن در قرآن بحث شده؛ آن‌گاه به تعدادی از مظاهر رحمت که در قرآن آمده، اشاره گردیده و با نگاه به دو عالم تکوین و تشریع جمع‌آوری شده است. به مباحثی همچون: وجود، عقل، فطرت، رزق و روزی، باران، محبت، نصرت و یاری در عالم تکوین پرداخته شده و نبوت، انزال کتب، ملائکه و ولایت، در عالم تشریع اشاره شده و برای هر یک مثال‌هایی از آیات قرآن آورده شده است.

انسان و انواع آزمایش از دیدگاه قرآن و سنت

معصومه کرد امیری

چکیده: این نوشتار با عنوان «انسان و انواع آزمایش از دیدگاه قرآن و سنت» پژوهشی است در مورد انسان و آزمایش. آزمایش الهی یکی از سنت‌های لا یتغیر الهی است که به صورت سنتی عام و استثناءناپذیر در جهان هستی است و خداوند متعال برای حکمتی آن را در صحنه هستی قرار داده است.

در این مقاله واژگان انسان، مترداف انسان، ابتلاء، مترداف ابتلاء (فتنه، تمحیص و امتحان) بررسی و آزمایش الهی از نظر قرآن و سنت بیان شده و سپس مباحثی همچون: عمومیت سنت ابتلاء، وسائل و ابزار آزمایش، فلسفه آزمایش، رابطه اختیار انسان و آزمایش و رابطه علم خدا و آزمایش از بندگانش تبیین گردیده است؛ آنگاه انواع آزمایش الهی و پیامدهای آن مورد تحلیل قرار گرفته است.

انواع عهد و پیمان، شرایط و وجوه وفای به عهد

فاطمه جهانگیری

چکیده: موضوع وفای به عهد یکی از مسائل مهم؛ اساسی و از مستقلات عقلیه است و حکم شرعی آن ارشادی است که در تمامی ادیان الهی به ویژه در دین مقدس اسلام همواره از اهمیت بسیاری برخوردار بوده است؛ زیرا اگر بنا باشد به این موضوع اساسی توجه نشود، زندگی مردم متلاشی خواهد شد و بر اثر بی‌نظمی و هرج‌ومرج، مردم از یکدیگر سلب اعتماد خواهند کرد و در نتیجه زیر بنای روابط اجتماعی سست می‌شود، از این رو اسلام آن‌قدر به وفای به عهد اهمیت می‌دهد که حتی درباره دشمن و کسی که از نظر عقیده و مسلک و هدف با انسان بیگانه به شمار می‌آید وفای به عهد و پیمان را لازم می‌شمرد.

جایگاه وفای به عهد در جامعه، موجب سعادت دنیوی، سعادت اخروی و ایجاد نوعی اعتماد در روابط سالم در جامعه بین افراد باهم می‌شود و وفای به عهد در اسلام دارای جایگاهی عظیم و بلند مرتبه است که افضل عبادات به شمار می‌آید و عمل به آن تا آنجا مهم شمرده شده که در مورد کردار نیک و بد مسلمان و غیرمسلمان به صورت یکسان مورد سفارش قرار گرفته و در صورت نقض عهد و همچنین وفای به عهد، آثار مهمی را در زندگی فردی و اجتماعی و حتی زندگانی اخروی ما خواهد داشت.

زن در هرم هستی از دیدگاه قرآن

 معصومه اسماعیلی

چکیده: زن، همواره در اجتماع بشری، نقش تعیین کننده‌ای در بقاء گسترش نسل انسانی داشته، موجودی انسان‌ساز است و بر همین اساس، همواره نگاه دانشمندان را به خود معطوف داشته است. نام بردن از تاریخ و نوع بشر، بدون ذکری از زن بی‌معناست.

تاریخ داستانی است عبرت‌آمیز که نوع بشر نگارنده آن است و در این میان، قلم در دست زن و مرد به یکسان بوده؛ هردو سرنوشت بشر با سر انگشت حضور خویش نگاشته‌اند. هر انسان، تکوین یافته از یک مرد و یک زن است و در پدید آمدن انسان، زن همان‌قدر تأثیرگذار است که مرد.

قرآن کریم انسان را خلیفه خداوند بر زمین می‌داند؛ چرا که گوهر انسان روح است و در این گوهر، زن و مرد مشترک‌اند. ارزش وجودی هر انسان به تقوای الهی است؛ زیرا هدف از خلقت انسان‌ها تقواست و آیات قرآن، زن و مرد را به این هدف سوق داده است؛ اما در نیلبه این مقصد، زن به دلیل لطافت طبع و ظرافت احساس سهل الوصول‌تر است. زن، مظهر جمال الهی است.

ادب الهی انبیا در قرآن کریم

فاطمه رضایی

چکیده: ادب، رفتاری است پسندیده که عقل، انجام دادن آن را ستایش می‌کند و یکی از تفاوت‌ها انسان و حیوان ادب است و انسان‌ها ادب دارند و حیوان‌ها از ادب به دورند و انسان‌ها خوب را از بد تشخیص می‌دهند و هرچه از انسانیت دوری پیدا شود بی ادبی زیاد می‌شود و هر چه انسانیت کامل‌تر، ادب و تربیت بیشتر است. ادب از فهم سرشار و از ادراک حقایق سرچشمه می‌گیرد و بی ادبی از بی ادراکی. انسان‌هایی که قابل تربیت نیستند آنانند که فهم و شعورشان از انسان‌ها دیگر کمتر است. اینان از انسانیت دورند و به حیوانات نزدیک.

خداوند، مؤدب‌ترین افراد انسان را از میان انسان‌ها برگزید تا آنان را به ادب و انسانیت دعوت کند؛ به همین جهت به تأدیب این بزرگواران پرداخت و سپس آنان را برای تأدیب بشر فرستاد؛ بنابراین هر کسی باید به صفات نیکو و ادب الهی آراسته باشد تا بتواند مسؤولیت‌های الهی را بپذیرد.

درمان افسردگی، از منظر قرآن

 منصوره شاکری

چکیده: افسردگی، اختلالی عاطفی است که سلامت فرد، روابط بین فردی، کار و توانایی لذت بردن او از زندگی را تحت تأثیر قرار می‌دهد. افسردگی یک مانع سلامتی است که با صرف غم و اندوه، متفاوت است؛ زیرا غم، پاسخ طبیعی به از دست دادن است و شامل تغییراتی در خلق‌وخو، فعالیت‌ها و فرایندهای بدنی است؛ منتها این تغییرات به اندازه افسردگی، شدید و گسترده نیست.

در اکثر موارد؛ مبتلایان با رجوع متخصصان و روانشناسان زمینه درمان و بهبودی را دنبال می‌کنند و البته در برخی از موارد این بیماری با استفاده از داروهای شیمیایی معالجه می‌شود؛ اما همان که نوعاً متخصصان روانشناس هم توصیه می‌کنند، در بسیاری از موارد می‌توان به توصیه‌ها و راهکارهای غیر دارویی در درمان این عارضه کمک گرفت و چه بسا تأثیر آن در کنار داروها بسیار چشم‌گیر خواهد بود و گاهی به تنهایی نیز مؤثر است.

این مقاله بعد از بیان نیاز بشر نسبت به آرامش روحی و پیامدهای کمبود چنین حالتی در زندگی طبیعی به مبتلایان به افسردگی پرداخته و راه‌های متعددی در کنار راه درمان با استفاده از دارو پیشنهاد کرده است. از بین مدل‌های روان‌شناختی در درمان افسردگی، مدلی که بیش از سایرین تأثیرگذار شناخته شده است.

بازتاب دنیوی اعمال صالح از دیدگاه آیات و روایات

تکتم رئوفی­تبار

چکیده: در طرح‌ریزی این پژوهش به احکام الهی در مورد اعمال و نیز بیان نتایج دنیوی برخی از اعمال که بازتاب مخصوص داشته‌اند توجه شده و این بازتاب در دو بعد مادی و معنوی بررسی گردیده است.

در طول پژوهش؛ در اثبات دنیوی بودن بازتاب‌ها و نوع آن‌ها به اصل آیات قرآن؛ اطلاق و تقیید آن‌ها و نیز و روایات معصومان علیهم السلام و کلام مفسران استناد شده است و این نتیجه به دست آمده است که رفتارهای انسان؛ بازتاب‌های گوناگونی در ابعاد مختلف زندگی دنیوی او دارد که با شناخت آن‌ها، انسان به انجام دادن اعمال صالح و ترک اعمال طالح، ترغیب می‌گردد و خود را هر چه بیشتر در مسیر رسیدن به کمال قرار می‌دهد و این گونه افزون بر جلب بازتاب خیر و دور کردن بازتاب شر، پاداش‌های اخروی نیز نصیب او می‌شود.

نقد و بررسی عصمت انبیاء الهی

 زهرا ارجمند شکوری

چکیده: ملکه عصمت، ناشی از علم و تقوای الهی و محبت به خداوند متعال است که هر فردی بنا به اختیار خود مراتبی از آن را می‌تواند کسب نماید. انبیاء الهی به طور ویژه از جانب خداوند متعال مورد تفضل قرار گرفته، در تمامی اعمال و رفتارخود مصون از لغزش‌اند و هدایت انسان‌ها نیز منوط بر پاکی و طهارت و عصمت آنان دارد.

متأسفانه با نفوذ اسرائیلیات در برخی از منابع اصلی اهل سنت و ناتوانی برخی از اندیشمندان آنان در تفسیر این موضوع و تکیه بر ظواهر آیات که عصمت پیامبران را به چالش می‌کشاند، در این باره مطرح شده است. از دیرباز عالمان شیعی، برای پاسخگویی صحیح به این شبهات، با استناد به آیات و روایات که به روشنی بر عصمت انبیاء علیهم السلام دلالت دارد، به توجیه و تفسیر آیاتی که به ظاهر با عصمت برخی از آنان ناهمخوانی دارد، پرداخته‌اند؛ در این نوشتار به بررسی برخی از شبهات عصمت انبیاء اولوالعزم پرداخته و پاسخ مناسب تفسیری داده می‌شود.

گفتنی است، دومین پیش‌شماره فصلنامه قرآنی آیت با شمارگان 1000 نسخه در 228 صفحه به قیمت 6 هزار تومان از سوی معاونت پژوهش حوزه‌های علمیه خواهران منتشر شده است./998/ن601/ق