بالاترین معرفت توحید است

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، آیت الله محمدتقی مصباح یزدی رییس مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) یکشنبه شب در سلسله دروس اخلاق ماه مبارک رمضان با موضوع شرح دعای 45 صحیفه سجادیه با عنوان دعای وداع رمضان که در دفتر رهبر معظم انقلاب در قم برگزار شد، گفت: خداوند برای قضای و قدر الهی گزینه برتر را انتخاب می کند.

وی با اشاره به مفهوم قضای الهی افزود: واژه قضا و قدر در واقع از ادبیات دینی است، حتی در ادبیات فلسفی نیز چنین مطرح نشده است؛ قضا مربوط به مسائل خاص می شود اما تقدیر الهی همه موضوعات و مسائل را در بر می گیرد.

عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم با بیان این که در زمینه مسأله قضا و قدر مطرح می شود که چرا خداوند این موضوع سؤال برانگیز را بیان کرده است، اظهار داشت: حکمت هایی برای طرح مسأله قضا و قدر وجود دارد، یکی از حکمت ها این است که معرفت انسان نسبت به افعال و صفات الهی افزایش پیدا کند.

وی ادامه داد: هر اندازه معرفت انسان افزایش پیدا کند تقرب بیشتری به خداوند پیدا کرده و به ذات اقدس الهی نزدیک می شوند، در کتاب های گوناگون مطرح می شود که بالاترین معرفت توحید است که این توحید شامل توحید در ذات، صفات و افعال می شود.

نماینده مردم تهران در مجلس خبرگان رهبری با بیان این که توحید افعال بدان معنا است که فعل خدا به نحوی شامل همه موجودات می شود، ابراز داشت: این مفهوم را همه کس نمی توانند درک کند، صفات الهی نیز قابل درک نیست؛ خداوند قبل از آن که عالم را خلق کند به همه مسائل علم داشته است.

وی عنوان کرد: افعال الهی همانند رزق فقط آب و نان و گیاه که می بینیم نیست اگر دقت کنیم متوجه می شویم که افعال الهی را نمی توان درک کرد، به عنوان مثال حضرت ابراهیم که یکی از برترین انبیای الهی است از خداوند متعال می خواهد تا مرده ای را زنده کند تا بداند چگونه مرده زنده می شود و اطمینان پیدا کند.

آیت الله مصباح یزدی با بیان این که خداوند برای افزایش معرفت انسان پیامبران و قرآن را فرستاد، خاطرنشان کرد: خداوند با این کار در صدد است تا انسان ها را تکامل ببخشد و به اعلی درجه برساند، خداوند متعال برای بیان حقایقی که می داند به وسیله زبان انسان ها سخن می گوید.

وی اضافه کرد: استعدادهای انسان در فهم بسیار متفاوت است که بزرگان و برجستگان مفاهیم عمق را درک می کنند، برای انسان هایی که دارای سطوح گوناگونی از معرفت و استعداد هستند باید به گونه ای مسائل بیان شود که برای همه قابل استفاده باشد.

رییس مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) با بیان این که طرح مسأله به گونه ای که برای همه سطوح معرفتی قابل درک باشد از هنرهای بزرگ تعلیم و تربتی است، گفت: انبیای الهی و قرآن از همین روش بیان مسأله استفاده می کند تا برای همه قابل استفاده باشددر عین حال نیز راه اشتباه انسان را از مسیر دیگری می گیرند.

وی افزود: آیات متشابه قرآن برای استفاده همه سطوح معرفتی به اندازه معرفتشان از معارف الهی است، در کلام ائمه طاهرین(ع) نیز چنین مسأله ای دیده می شود، از همین رو ایشان در برابر سؤالات گوناگون مردم بر اساس درک و معرفت آن ها پاسخ می دادند؛ اهل بیت(ع) در مسأله قضا و قدر بر اساس استعداد کم، متوسط و خوب سخن می گفتند.

عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم با بیان این که در مسأله توحید افعال لایه هایی برای فهمیدن کار خداوند در عالم وجود دارد، اظهار داشت: خداوند متعال در قرآن گاهی کارها را منسوب به خود دانسته و گاهی از ناحیه انسان و طبیعت می داند.

وی ادامه داد: زمانی که خرمشهر آزاد شد حضرت امام فرمودند خداوند خرمشهر را آزاد کرد، این در حالی بود که همه می دانستند که رزمندگان زحمت کشیدند و به پیروزی رسید، برخی گمان می کردند که امام از روی تعارف از چنین تعبیری استفاده کرد؛ امام به صورت جدی و بدون تعارف از این تعبیر استفاده می کرد و به آن معتقد بود.

نماینده مردم تهران در مجلس خبرگان رهبری ابراز داشت: این درحالی است که امام می دانست رزمندگان زحمت کشیدند اما به قدرتی فوق قدرت انسان و به فاعلیت خداوند معتقد بودند، می شود که کاری را هم خداوند و هم انسان انجام دهد که این دو امر با یکدیگر تضادی ندارند، فاعلیت خداوند فوق فاعلیت انسان است.

وی عنوان کرد: خداوند می خواهد انسان را به گونه ای تربیت کند تا لیاقت درک حقایق را داشته باشد و برای این کار مراحلی را در نظر گرفته است که نخستین آن آگاهی خدا از تمامی افعال انسان است؛ خداوند نه تنها از کارهای خارجی مطلع است بلکه آنچه در دل انسان خطور کرده و یا در آینده خطور می کند را می داند، این چنین نیست ه خداوند عالم را آفریده و کنار رفته باشد.

آیت الله مصباح یزدی خاطرنشان کرد: هرکاری انسان انجام می دهد با اذن الهی است، نه تنها حیات انسان بلکه موت انسان نیز وابسته به اذن و دستور خداوند است، خواست انسان بدون خواست خداوند ممکن نیست؛ اگر خواست خداوند نبود انسان نمی توانست بگوید می خواهد یا نمی خواهد.

وی اضافه کرد: انسان در ایمان آوردن نیز به خداوند احتیاج دارد، اگر خداوند به انسان عقل و توفیق ندهد انسان به ایمان دست پیدا نمی کند؛ در ملک خداوند کسی بدون اذن نمی تواند کاری انجام دهد، خداوند متعال در همه جا حضور داشته و همه کس در همه حال به او نیازمند هستند البته این مسأله بدان معنا نیست که انسان اراده نداشته و مسؤولیت پذیر نباشد.

رییس مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) با بیان این که انسان باید فاعلیت حقیقی خداوند را درک کند، گفت: این فاعلیت با فاعلیت انسان تزاحم ندارد، اگر بندگان در قبال هدایت های الهی قدردان بوده و شکرگزار باشند خداوند فهم انسان را افزایش داده و حقایق را به او نشان می دهد.

وی افزود: حقایقی به نام ملکوت وجود دارد، برخی از رابطه ها با خداوند در عالم ملکوت است که فهمیدنی نبوده بلکه دیدنی است، امام هادی(ع) در روایتی فرمودند که که مهندسی عالم به دستان خداوند است.

عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم با بیان این که منظور از تقدیر الهی مهندسی خداوند است، اظهار داشت: قضا و قدر در عرف به معنای مترادف شناخته می شود، قضا مرحله پس از قدر است؛ هم انسان و هم خداوند می توانند کار انجام دهند این دو یکدیگر تزاحم نداشته و خواست انسان در طول خواست خداوند است.

وی ادامه داد: از آیات و روایات استفاده می شود هر پدیده ای که اتفاق می افتد خارج از قضای الهی نیست، کاری که انسان انجام می دهد و نسبت به آن مسؤولیت دارد تحت قضای الهی است؛ هرچه در عالم اتفاق می افتد مشمول قضای الهی بوده و خداوند آن را امضا می کند.

نماینده مردم تهران در مجلس خبرگان رهبری با بیان این که آنچه خداوند امضا می کند در کلیت عالم بهترین شکل را دارد، ابراز داشت: دنیا همانند تابلوی نقاشی بوده و دارای رنگ آمیزی هایی است که عقلای عالم از درک کنه آن عاجز هستند.

وی عنوان کرد: در این نقاشی گاهی رنگ تیره نیز دیده می شود که برخی می گویند کاش به جای رنگ تیره رنگ روشن وجود داشت، غافل از آن که وجود رنگ تیره به رنگ های روشن زیبایی می بخشد./1323/پ201/ج