پژوهش‌های دینی برای جوانان کاربردی‌تر شود/فرهنگ کشور به متولی واحدی نیاز دارد
حجت الاسلام صادق اخوان، عضو هیأت علمی جامعة المصطفی العالمیه در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری رسا، به بررسی وضعیت نشر پژوهش‌های دینی اشاره کرد و گفت: از لحاظ کمی، وضعیت پژوهش‌های دینی به ویژه پس از پیروزی انقلاب اسلامی، گسترش عمده‌ای داشته است و قابل مقایسه با قبل از انقلاب نیست؛ سازمان‌ها و مؤسسات پژوهشی که امروزه در قم داریم، 90 درصد بیشتر از قبل انقلاب است و محققانی که تحت پوشش هستند بالای چهارصد درصد هستند.
پژوهش‌های دینی نسبت به تقاضای جامعه جهانی در وضعیت مطلوبی نیست
عضو هیأت علمی جامعة المصطفی العالمیه به نقص پژوهش‌های دینی در جذب مخاطبان غیر داخلی اشاره کرد و ابراز داشت: پژوهش‌های دینی نسبت به تقاضای جامعه جهانی از نظر کیفی و کمی در وضعیت مطلوب و مقبولی نیست؛ زیرا بسیاری از این پژوهش‌ها ممکن است تکراری، سنتی و در حد مصرف داخلی باشد و متناسب با نیاز جوامع اروپایی یا اسلامی نباشد و حتی در تراز برخی کشورهای همسایه همچون عراق و افغانستان نیز نباشد.
وی تصریح کرد: متأسفانه پژوهش‌های دینی آنچنان که در مدتی کوتاه به نتیجه برسند و بهترین ثمره را بدهند، ساماندهی نشده است و متأسفانه تا رسیدن به خواسته رهبر معظم انقلاب برای به وجود آمدن نهضت نرم‌افزاری دینی و اسلامی در بعد داخلی و خارجی، مسافت زیادی را در پیش داریم.
عضو هیأت علمی جامعة المصطفی العالمیه، مردم دنیا را علاقمند آموزه‌های دینی خواند و یادآور شد: امروزه جامعه بین الملل، بسیار تشنه و نیازمند تبلیغات دینی است و در حال حاضر نیز پژوهش‌های دینی انجام می‌شود اما مسأله، خروجی این پژوهش‌ها است؛ متأسفانه هنوز در قالب سنتی، خروجی پژوهش‌ها به صورت کتاب، جزوه و بروشور مانده‌ایم.
وی به اسلام هراسی و اسلام‌های قلابی اشاره کرد و گفت: امروز جامعه جهانی با ابزارهای جدید، آن چنان عجین شده که تأثیر شیوه‌های قدیمی کمرنگ شده است و در بازار رقابتی امروز از وهابی‌ها که اسلام آمریکایی را ترویج می‌کنند و از کفار که اسلام هراسی دارند عقب‌تر هستیم.
پژوهش‌های دینی باید برای جوانان کاربردی‌تر شود
حجت الاسلام اخوان، کاربردی شدن پژوهش‌های دینی را مهم خواند و تأکید کرد: خروجی این پژوهش‌ها همچون خروجی فیلم‌ها و بازی‌های رایانه‌ای باید بسیار زنده‌تر، مؤثرتر و کاربردی‌تر برای جوانان عصر امروز باشد.
وی یادآور شد: پژوهش‌های قرآنی باید قابلیت اجرایی برای کودکان را داشته باشد از جمله شیوه‌های آموزش حفظ و قرائت قرآن و تعالیم قرآن در قالب بازی‌های رایانه‌ای و موبایلی و وسایل سرگرم کننده باشد تا به مراحل عمیق‌تری همچون ساختن فیلم و سریال برسد.
استاد حوزه و دانشگاه به تأثیر هنر در عرصه فرهنگ اشاره کرد و گفت: اگر بخواهیم صریح و شفاف بگوییم، تأثیری که با پخش سریال‌های امام علی(ع)، ملک سلیمان، مختارنامه و حضرت یوسف(ع) در جامعه مخاطبین شاهد بودیم که شاید یک دهم آن را توسط کتاب‌ها، بروشورها، جزوات و پژوهش‌های دینی، از لحاظ گستردگی و عمومیت ندیده‌ایم و افرادی در جمع مخاطبین این فیلم‌ها قرار گرفتند که هیچ تلاقی با دین و دیانت نداشتند.
بسیاری از فیلم‌ها به وسیله غیرحوزویان تدوین می‌شود
وی تصریح کرد: به دلیل کوتاهی‌ها و کم‌کاری مؤسسات پژوهشی حوزوی، بسیاری از فیلم‌ها به وسیله غیرحوزویان تدوین می‌شود، بیش از هشتاد درصد عقب‌گرد فرهنگی جامعه ما به دلیل فیلم‌ها و سریال‌های تولید شده به دست نویسندگان، فیلم‌نامه نویسان، تهیه کنندگان و کارگردانان غرب‌زده است و این افراد هستند که به حجاب، عفاف و اخلاق جامعه سمت و سو می‌دهند.
حجت الاسلام اخوان افزود: امروز تأثیرپذیری اخلاق جامعه از سریال‌ها، فیلم‌ها، قصه‌ها و رمان‌ها و بازی‌های رایانه‌ای به مراتب بیشتر از کتاب‌ها، جزوات، خطبه‌ها و منبرها است؛ از این‌رو حوزویان باید در این زمینه‌ها حداکثر فعالیت را داشته باشند.
وی ابراز داشت: بسیاری از پژوهش‌های دینی چه بسا زیبا و خوب است؛ اما همین که به مرحله خروجی می‌رسد، فقط جوهر روی کاغذ می‌شود؛ البته شاید این پژوهش‌ها لازم باشد؛ اما به تنهایی جوابگوی مسائل و نیازهای امروز جامعه بشری نیست.
عضو هیأت علمی جامعة المصطفی العالمیه گفت: امروز استکبار جهانی با فیلم و سریال‌های هالیوودی‌اش توانسته است در خانه‌های مردم نفوذ کند؛ از این‌رو ما نیز باید از این ابزارها در راستای اهداف آسمانی استفاده کنیم؛ زیرا رساندن پیام الهی به بهترین شکل ممکن، بلاغت واقعی است تا تعالیم الهی به بهترین روش به جامعه مخاطب برسد.
مدیریت فرهنگی جامعه سه پایه اصلی دارد
وی به مدیریت فرهنگی جامعه اشاره و تأکید کرد: مدیریت فرهنگی جامعه سه پایه اصلی دارد؛ نخست پایه معرفتی است؛ یعنی انسان معرفت دینی داشته باشد که بتواند در زمینه تصمیم‌گیری، برنامه ریزی و اجرا از یک خاستگاه دینی اقدام کند؛ یعنی دید قومیتی، مادی، مصلحت و منفعت‌گرای گروهی یا حزبی نداشته باشد.
استاد حوزه و دانشگاه گفت: رکن بسیار مهم مدیریت فرهنگی، شناختن جامعه هدف و نیازمندی‌های مخاطب است؛ به طور مثال برخی از محصول‌های فرهنگی فقط در کشور اسلامی قابلیت استفاده را خواهد داشت و در جامعه اروپایی قابل استفاده نخواهد بود؛ از این‌رو شناسایی نیازمندی‌ها مهم است.
وی به روز بودن ابزارها و قالب‌ها را مورد تأکید رهبر معظم انقلاب خواند و خاطرنشان کرد: در روایتی آمده است «حق از همان طریقی منتشر می‌شود که باطل انتشار می‌یابد»؛ امروز ما باید دشمن را خلع سلاح کنیم؛ یعنی اگر عده‌ای افراد گرفتار ماهواره و آسیب‌هایش شده‌اند، ما نیز با برنامه‌های حساب شده، مخاطبان و علاقمندانی در سراسر دنیا داشته باشیم و مسؤولان برای رسیدن به این سه رکن گام بردارند.
عضو هیأت علمی جامعة المصطفی العالمیه تصریح کرد: اگر مسؤولی به این سه رکن مدیریت فرهنگی توجه نکند، نتیجه‌اش موازی‌کاری است که امروز در سازمان‌های فرهنگی، تبلیغاتی و دینی کشور ملاحظه می‌کنیم و هر کسی در زمینه فرهنگ و دین اظهار نظرمی‌‌کند که این‌ها باعث تضاد فرهنگی می‌شود.
متولی خاص برای فرهنگ جامعه نداریم
وی گفت: متولی خاص برای فرهنگ جامعه نداریم؛ در حالی که متولی خاص برای اقتصاد، سیاست، امنیت و مسائلی نظامی داریم که یکی از علل آشفتگی فرهنگی در سطح خیابان‌ها و معابر عمومی ناشی از همین تضادها است.
حجت الاسلام اخوان افزود: باید متولی واحدی برای فرهنگ جامعه معرفی شود و تمام امور فرهنگی از برنامه‌ریزی، نقشه‌راه و استراتژیکی به او واگذار شود؛ ما منکر نقش مسؤولان نیستیم؛ اما به شرطی که از نقشه‌راه و استراتژی واحدی پیروی کنند.
وی تأکید کرد: رهبر معظم انقلاب، سرفصل‌های فرهنگ را بیان می‌کنند؛ اما باید دستگاهی متولی باشد که سرفصل‌ها را تحلیل کند و از این سرفصل‌ها، ابزار، مقدمات، اهداف، استراتژی و راهبرد را تعیین کند.
اسلام بدون فرهنگ پذیرفتنی نیست
استاد حوزه و دانشگاه تصریح کرد: فرهنگ جامعه، بستر ساز پذیرش، پایبندی و گسترش قوانین اسلام است؛ یعنی اسلام بدون فرهنگ پذیرفتنی نیست؛ چنان که در روایات منظور از فضل علم بر عمل برتری فرهنگ بر تظاهر است؛ زیرا اسلامی که تظاهر محض بدون پایه‌های فرهنگی و پایبندی به اسلام داشته باشد، اسلام بی‌فایده و بی‌ثمری است و تمام افرادی که امروز تظاهر غیردینی دارند و پایبند به اسلام نیستند، از لحاظ شناسنامه‌ای با اسامی ائمه معصومین(ع) مسلمان هستند.
وی تأکید کرد: فرهنگ به وسیله ابزارهای ترویجی همچون صدا و سیما گسترش می‌یابد؛ چنان که امام خمینی(ره) صدا و سیما را همانند دانشگاهی برای تمام مردم دانستند که متأسفانه ما به این حوزه بها ندادیم و صدا و سیما نتوانسته است به خوبی در خانواده‌ها فرهنگ‌سازی کند.
حجت الاسلام اخوان گفت: گسترش اسلام با امر به معروف و نهی از منکر است و انجام این فریضه در مرحله زبانی تا چه اندازه مقامات عالیه دارد؛ اما ما از آن بخل می‌ورزیم، پس نشان می‌دهد که ایراد و مشکل از پایه‌های فرهنگی است و افزون بر اشخاصی که به صورت عملی تظاهر به بی‌دینی می‌کنند، افرادی که امر به معروف و نهی ازمنکر ندارند نیز هنجارشکن هستند.
وی افزود: حاکمیت یک شخص و یک دستگاه نیست؛ بلکه حاکمیت منسجم است و اگر در دستگاهی سستی صورت بگیرد، نتیجه، معکوس خواهد شد؛ زیرا حاکمیت برای اقامه عدل و تحکیم فرهنگ است و همه آحاد جامعه جزء حاکمیت هستند.
عضو هیأت علمی جامعة المصطفی العالمیه تأکید کرد: نمایندگی رهبر معظم انقلاب باید از کودکستان‌ها راه بیافتد، در ابتدایی و دبیرستان، دانش آموزان رها هستند و بعد در دانشگاه می‌خواهیم آنها را متحول کنیم که باید ببنیم چالش فرهنگی ما کجا است؟
علت بی‌انگیزگی برخی مسؤولان برای اجرای ارزش‌های اسلامی
وی یادآور شد: نبودن انسجام در حاکمیت، برداشت‌های کلی از اصول قانون اساسی، عدم همت و اراده جدی نسبت به اعمال ارزش‌ها بی‌انگیزگی و سرخوردگی برخی از مسؤولان در اجرای ارزش‌های اسلامی به دلیل نبود متولی واحد در فرهنگ کشور است.
حجت الاسلام اخوان تصریح کرد: اگر متولی واحدی برای فرهنگ داشته باشیم که در این زمینه برنامه‌ریزی منسجمی داشته باشد تا عناصر حاکمیت با تفاوت رتبه و جایگاه در این مسیر حرکت کنند، اطمینان داشتیم که در یک افق پنج ساله یا بیشتر به نتایجی به مراتب ملموس‌تر در میادین فرهنگی جامعه از جمله اخلاق می‌رسیم.
وی افزود: در بخش عمده‌ای از فرهنگ که مربوط به مسائل دینی، حوزه علمیه به عنوان قطب و محور جامعه است؛ باید همان انسجام نیز حاکم باشد و جای سؤال است که رهبری امروز حوزه با چه کسی است؟
نمی‌توان برای حوزه علمیه رهبری‌ها و اهداف متعددی قائل بود
عضو هیأت علمی جامعة المصطفی العالمیه تصریح کرد: ما نمی‌‌توانیم برای حوزه علمیه رهبری‌ها و اهداف متعددی قائل باشیم، چنان که که خدا و پیامبر(ص) واحدی داریم و اگر امروز تمام ارگان‌های حوزه از لحاظ خط دهی و جهت دهی، فرمایشات رهبر معظم انقلاب رهبری را درک کرده و بفهمند و عزم جدی برای اجرا داشته باشند؛ در آن هنگام شاهد اتفاقات عمده و مبارکی در صحنه فرهنگی کشور خواهیم بود.
استاد حوزه و دانشگاه یادآور شد: متأسفانه اجرائیات در حوزه علمیه نیز همچون دیگر دستگاه‌ها با منویات رهبر معظم انقلاب تطابق ندارد و قرائت‌های مختلفی وجود دارد؛ از این‌رو باید به طور دقیق معنای حوزه علمیه را مشخص کنیم.
وی تأکید کرد: امروز ما دشمنی مشترک در جامعه جهانی داریم و فرهنگ جامعه اسلامی، دین و سنت‌های ما را تهدید می‌کند؛ بنابراین نیاز به یک برنامه‌ریزی، اتاق فکر و یک قرارگاه مشترک مواجهه و مقابله داریم که این قرارگاه فقط باید یک فرمانده داشته باشد که رهبر معظم انقلاب است.
حجت الاسلام اخوان افزود: مشکل ما به نداشتن متولی واحد در فرهنگ کشور برمی‌گردد و همان‌گونه که هیچ کسی به اندازه یک مقام حوزوی صلاحیت رهبری سیاسی کشور را ندارد، هیچ کسی به اندازه یک مقام حوزوی، صلاحیت مدیریت فرهنگی کشور را ندارد./908/ت300/ف