کتاب «نفوس ارض اقدس»؛ روایتگر زندگی مردم مشهد در دوران قاجار

به گزارش خبرگزاری رسا در مشهد، راحله یگانه، کارشناس مسئول کتابخانه تخصصی تاریخ سازمان کتابخانه‌ ها، موزه‌ ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی اظهار کرد: از چاپ قدیمی «کتاب نفوس ارض اقدس» تنها یک نسخه باقی مانده است که از سال 1318 شمسی در کتابخانه ملی نگهداری می شود.

وی گفت: همچنین تصویری از این نسخه کتاب در کتابخانه آستان قدس رضوی موجود است، در نسخه چاپی کتاب آمده است که نسخه اصل کتاب «نفوس ارض اقدس» با خط نستعلیق نسبتأ خوش در صفحاتی به ابعاد 29×21 سانتی‌ متر و در 226 صفحه تحریر شده است.

کارشناس مسئول کتابخانه تخصصی تاریخ سازمان کتابخانه‌ ها، موزه‌ ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی افزود: این کتاب نفیس، در بردارنده آمار خانه به خانه‌ محلات ششگانه‌ مشهد در سال های 1296- 1295 هجری قمری است که در زمان حکومت رکن الدوله برادر ناصرالدین شاه قاجار در خراسان فراهم شده است.

وی بیان کرد: مدیر و راهبر آمارگیری این کتاب یکی از دولتمردان دانش آموخته‌ مدرسه دارالفنون به نام «زین العابدین میرزای قاجار» بوده که آن را در سال 1257 شمسی تألیف کرده است.

خانم یگانه ادامه داد: در این کتاب آمار کارکنان و خدمه آستان قدس رضوی و مسجد جامع، تاریخچه، موقعیت و وجه تسمیه محلات ششگانه مشهد «محله نوغان، محله سراب، محله سرشور، محله عیدگاه، محله پایین خیابان و محله بالا خیابان» و هویت و ترکیب طبقاتی و قومی مردم این محلات و افراد متشخص آن‌ ها نیز ذکر شده است.

یگانه گفت: از دیگر بخش های این کتاب چاپی می توان به عکس ها و نقشه های مشهد قدیم مانند عکس های خانه سبزواری ها در محله سراب و نقشه موقعیت تقریبی محله نوغان در مشهد قدیم اشاره کرد.

وی تأکید کرد: کتاب چاپی نفوس ارض اقدس، با تصحیح و توضیح مهدی سیدی و به همت سازمان فرهنگی شهرداری مشهد در بهار سال 1382 برای نخستین بار به چاپ رسیده است.

وی با اشاره به 20 تیرماه؛ روز جهانی جمعیت، افزود: در کتابخانه های مختلف آستان قدس رضوی کتاب‌ های متنوعی با موضوع جمعیت همچون: اطلس تاریخی جمعیت جهان، انفجار جمعیت، اصول و مبانی جغرافیای جمعیت، تاریخ جمعیت جهان، جمعیت و محیط زیست و ... در دسترس عموم کتاب دوستان قرار دارد و کتاب «جمعیت استان خراسان رضوی» از جمله این کتاب ها در کتابخانه تخصصی تاریخ آستان قدس رضوی است.

گفتنی است؛ کتابخانه تخصصی تاریخ در ساختمان بنیاد پژوهش‌ های اسلامی در ضلع شرقی دوربرگردان طبرسی حرم مطهّر واقع شده و از شنبه تا پنج‌شنبه (به استثنای روزهای تعطیل رسمی)، از ساعت 15/7 تا 15/13 پذیرای علاقه ‌مندان به مرور تاریخ در حوزه‌ های جغرافیایی خراسان، مشهد و آستان قدس رضوی، تاریخ انقلاب اسلامی و دفاع مقدس است./1308/د102/ق