اخبار فرهنگی آستان قدس رضوی

به گزارش خبرگزاری رسا در مشهد، در حال حاضر 41 هزار و 550 جلد کتاب چاپی فارسی و عربی در کتابخانه تخصصی ادبیات آستان قدس رضوی در دسترس علاقه مندان قرار دارد.

بیش از سه هزار منبع الکترونیکی، بیش از یک هزار و 790 عنوان پایان نامه در مقاطع مختلف، 187 نرم افزار ادبی و 82 عنوان نشریة مرتبط با زبان و ادبیات در کتابخانه تخصصی ادبیات آستان قدس رضوی نگهداری می شود.

میزان بازدید از وب سایت کتابخانه تخصصی ادبیات آستان قدس رضوی در ماه حدود شش هزار نفر است و به طور میانگین ماهانه پنج تا هزار نفر به این کتابخانه تخصصی مراجعه می کنند.

ارائه خدمات مطالعاتی به مراجعان به صورت قفسه باز، ارائه مشاورة پژوهشی و ادبی به مراجعان از سویمشاوران کتابخانه و امکان استفاده مراجعان از اینترنت، اطلاعات و خدمات موجود در وب سایت کتابخانه از مهترین خدمات این کتابخانه تخصصی محسوب می شود.

از خدمات دیگر این کتابخانه می توان به امکان استفاده مراجعان از پایگاه های تخصصی مرتبط با ادبیات در اینترنت و خدمات رایت، اسکن، پرینت و روگرفت منابع، طبق ضوابط کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی نام برد.

کتابخانه تخصصی ادبیات با منابعی گوناگون در حوزة زبان و ادبیات فارسی و عربی، پژوهش ادبی، زبان شناسی، نقد ادبی و ... شکل گرفت و در بهار 1390 با حضور تولیت عظمای آستان قدس رضوی در جهت خدمت رسانی به اساتید، پژوهشگران حوزه و دانشگاه و تمامی علاقه مندان به ادبیات افتتاح شد.

یادآور می شود؛ ادب‌ دوستان می توانند همه روزه به جز ایام تعطیل از ساعت 7:15 تا 18:45 از خدمات این کتابخانه تخصصی واقع در طبقه منهای1 کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی بهره مند شوند یا به وب سایت کتابخانه به آدرس www.aqlibrary.ir/literature مراجعه کنند.

تشرف استادان دانشگاه های اسپانیا به حرم رضوی

تعدادی از اساتید دانشگاه های اسپانیا به بارگاه ملکوتی ثامن الحجج علی بن موسی الرضا(ع) مشرف شدند.

این گروه ازگردشگران که متشکل از 5 نفر از اساتید دانشگاه های اسپانیا بودند، در رواق غدیر حرم مطهر رضوی حضور یافته و از برنامه های ویژه ای که برای این گروه از زائران تدارک دیده شده بود، استفاده کردند .

آنان همراه با مترجم زبان از موزه های موجود در حرم مطهر رضوی بازدید به عمل آوردند، اداره زائران غیرایرانی نیز به رسم یادبود و دوستی هدایایی از سوی آستان قدس رضوی را به این گردشگران اهدا کرد.

این گروه که با هدف گردشگری به ایران آمده بودند، مردم ایران را مردم خیلی صمیمی و خونگرم توصیف کردند و حضور خیل عظیم زائران را درحرم مطهر باشکوه دانستند.

«آلیسیا» که فوق لیسانس داروسازی دارد، گفت: من هیچ شناختی نسبت به امام هشتم شیعیان نداشتم، اما از حضور در این مکان خوشحالم و حرم را از نظر معماری و تزئینات بسیار زیبا دیدم.«لاردس» که یکی دیگر از این گردشگران است، گفت: درحرم مطهر فرهنگ، ‌تاریخ و ادبیات ایران و اسلام به نمایش گذاشته شده است.

گردشگران اسپانیایی با اظهار رضایت و خوشحالی از حضور در این مکان مقدس، ابراز امیدواری کردند فرصت حضور دوباره در این مکان مقدس را بیابند .

نگهداری هزار کتاب خطی و چاپ سنگی در حوزه ادب فارسی در کتابخانه مرکزی

مجموعه‌ای ارزشمندی شامل یک‌ هزار نسخه خطی و چاپ سنگی نفیس در حوزه شعر و ادب فارسی در گنجینة کتب خطی کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی نگهداری می‌شود.

رییس اداره مخطوطات سازمان کتابخانه‌ها،موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی، اعلام کرد: مجموعه‌ای منحصر به فرد شامل یک‌هزار نسخه خطی و چاپ سنگی نفیس در موضوع شعر و ادب فارسی در گنجینه کتب خطی آستان قدس رضوی نگهداری می‌شود که برخی قدمت زیادی دارد و برخی دیگر به دلیل هنرهای منحصر به فردی همچون خط، نقاشی و تذهیب به دست هنرمندانی ممتاز یا تزیینات هنری به کار رفته در آن‌ها از ارزش و نفاست بسیار بالایی برخوردار است.

سید محمدرضا فاضل هاشمی ابتدا به نسخة نفیسی از «مثنوی معنوی» اشاره کرد که بین سال‌های 1280 تا 1282 قمری کتابت شده و امتیاز آن، تذهیب فوق‌العاده پُرکار و ظریف مربوط به دورة قاجاریه است که در ابتدای دفاتر شش‌گانه دیده می‌شود و گفت: خطّ این نسخه نستعلیق خوش است در 25 سطر و تذهیب و نقاشی هنرمند معاصر «عیسی آلفته» که در 604 صفحه با طرح‌ها و نقش‌های مختلف از گل‌های بنفشه و نرگس و زنبق و سنبل و گل محمدی حاشیة آن را زینت داده است.

وی با بیان اینکه از «امیرخسرو دهلوی» نسخه‌ای بسیار نفیس در گنجینه موجود است که به لحاظ قدمت و تذهیب دورة تیموری مکتب هرات، دارای اهمیت فراوان است، افزود: دو صفحة اول آن، تمام‌تذهیب است، بین سطور طلااندازی شده و دارای پنج کتیبه به زمینة لاجورد با گل‌های زرّین است که به خط کوفی به سفیداب نوشته شده است.

رییس اداره مخطوطات سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی، اظهار داشت: از خمسه نظامی مجموعه نسخ ارزشمندی موجود است که یکی از قدیمی‌ترین آن‌ها متعلق به قرن هشتم است و دارای پنج سرلوح مرصّع مذهّب است.

فاضل هاشمی با بیان اینکه نسخه‌های خطی متعددی از بزرگان شعر فارسی همچون حافظ، سعدی و فردوسی در این گنجینه موجود است، تصریح کرد: نسخه‌ای از کلیات سعدی در این گنجینه موجود است که در قرن هشتم و هفتاد سال پس از مرگ شاعر به خط «محمد عقاقیری» شاگرد سعدی کتابت شده است و نیز نسخة ارزشمندی از کلیات سعدی که به خط «میرزا کوچک اصفهانی» در سال 1217 قمری کتابت شده، یازده سرلوح دارد و دارای جلد ضربی ترنج و سرترنج‌دار معرّق است.

وی خاطرنشان کرد: تعداد زیادی نسخه از دیوان حافظ به خط خوشنویسان مشهور دوره صفوی و قاجار همچون «درویش عبدالمجید طالقانی» و «محمدعلی شکسته‌نگار شیرازی»، دیگر هنرمندان برجسته کتابت شده و نسخه‌های ارزشمند متعددی از شاهنامه فردوسی موجود است که بیشتر آن‌ها مصوّر بوده و داستان‌های شاهنامه به شیوه هنرمندانه‌ای در آن‌ها به تصویر کشیده شده است.

فاضل هاشمی ضمن بیان اینکه دیوان بزرگانی چون «امیر علی‌شیر نوایی»، «طراز یزدی»، «سلمان ساوجی» و «کمال خجندی» نیز در این گنجینه نگهداری می‌شود، بیان کرد: نسخه‌ای با عنوان «جواهر الخیال» شامل رباعیات عارفانه در معرفت خداوند است که امتیاز آن، خط نستعلیق خوش «محمدصالح رضوی» و دارا بودن دو سرلوح و صفحه‌پردازی متفاوت است و نیز کلیات «اهلی شیرازی» که با داشتن پنج مجلس تصویر به دستان هنرمند «بهزاد» و سه سرلوح مزدوج مرصّع و کتیبة پُرکار زرّین که حاشیة صفحات آن، مورّب‌نویسی شده، منحصر به فرد است.

نشست تخصصی بررسی هنری ضریح‌های امام رضا

نشستی تخصصی با عنوان «بررسی ضریح‌های امام رضا(ع) از منظر طرح، نقش، کتیبه و مفاهیم آن» در موزه مرکزی آستان قدس رضوی برگزار شد.

در این نشست که با حضور دکتر علی سوزن‌چی؛ معاون امور موزه‌های سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی و جمعی از مسئولان و کارشناسان برگزار شد، خانم «اسراء صالحی» فارغ‌التحصیل رشته پژوهش هنر، به ارائه دستاوردهای خود در پایان‌نامه‌ای با همین عنوان پرداخت.

وی ضمن تشریح تاریخچه ضریح‌های مرقد مطهر امام رضا علیه‌السلام و همچنین ضریح حضرت ابوالفضل علیه‌السلام در عراق، این ضریح‌های مطهر را به ویژه از منظر طرح، نقش، کتیبه و مفاهیم آن‌ها مورد بررسی قرار داد.

صالحی با اعلام اینکه در طول تاریخ، پنج ضریح برای مرقد مطهر امام رضا علیه‌السلام ساخته شده است، اظهار داشت: اولین ضریح، ضریح اهدایی شاه طهماسب اول صفوی در سال 957 قمری است که از جنس چوب و پوششی از صفحات طلا و نقره ساخته شده است. کتیبه‌های طلای به جامانده از آن در موزه مرکزی در معرض نمایش قرار دارد.

این کارشناس رشته پژوهش هنر، «ضریح فولاد جوهری»، متعلق به دوره صفوی را دومین ضریح این مرقد مطهر دانست که در زمان حکومت فتحعلی شاه قاجار، طلاکاری و نقره‌کاری شده است. این ضریح تا سال 1338 بر مضجع مطهر نصب بوده و اکنون در موزه تاریخ حرم رضوی در معرض دید عموم قرار گرفته است.

وی از سومین ضریح مرقد مطهر امام رضا علیه السلام یاد کرد و ادامه داد: "ضریح فولادى مرصع"، معروف به "نگین‌نشان" در سال 1160 قمری توسط شاهرخ ‌میرزا وقف مرقد امام رضا علیه‌السلام شده است. این ضریح که حدود 2 هزار قبه یاقوت و زمردنشان در آن به کار رفته بود، جمع‌آوری و با توجه به کتیبه وقف آن، به سرداب مطهر امام رضا علیه‌السلام منتقل شد.

وی ادامه داد: چهارمین ضریح به نام ضریح طلا و نقره (ملمع) معروف به شیر و شکر در سال 1338شمسی بر مضجع مطهر نصب گردیده است. این ضریح که زیر نظر سید ابوالحسن حافظیان و توسط استاد محمدتقی ذوفن اصفهانی ساخته شده است، به دلیل آسیب دیدگی، در سال 1379 به خزانه و سپس به موزه مرکزی آستان قدس رضوی منتقل و در معرض نمایش قرار گرفت.

صالحی همچنین به ضریحی که هم اکنون بر مرقد مطهر امام رضا علیه‌السلام قرار دارد، اشاره و اظهار کرد: پنجمین ضریح مطهر امام رضا علیه‌السلام معروف به سیمین و زرین است که استاد محمود فرشچیان، کار طراحی آن را به عهده داشته و ساخت، قلم‌زنی نیز زیر نظر وی و توسط استاد خدادادزاده اصفهانی انجام شده است.

شمار نشریات ادواری آستان قدس رضوی، به بیش از یک میلیون رسید

با ثبت و سازماندهی نشریات وقفی استاد سید فرید قاسمی، به مجموعه نشریات آرشیو مطبوعات آستان قدس رضوی، تعداد این نشریات به 1 میلیون و 750 هزار نسخه رسید و همچنین این مرکز به یکی از غنی‌ترین مراکز آرشیوی در زمینه تحقیقات لرستان‌شناسی تبدیل شد.

سید فرید قاسمی؛ نویسنده و پژوهشگر، و اولین دارنده نشان سرای روزنامه نگاران ایران، شهریور ماه 1392 در اقدامی ماندگار، 49389 نسخه نشریه، در بیش از دو هزار عنوان را در قالب مجموعه‌ای بی نظیر از مطبوعات ایران و جهان، که در سال‌های متمادی فعالیت در عرصه پژوهش‌های مطبوعاتی گردآوری کرده بود، وقف آرشیو مطبوعات آستان قدس رضوی نمود که با پایان کار آماده سازی آن‌ها، شمار نشریات این مرکز به یک میلیون و 750 هزار نسخه رسید و هم‌اکنون آماده خدمت رسانی به پژوهشگران حوزه مطبوعات است.

این مجموعه وقفی نفیس شامل مجله، روزنامه، سالنامه، نشریه‌ غیر فارسی، نشریات دانشجویی، ویژه‌نامه و نشریه‌ الکترونیک دانست .

از ویژگی‌های مهم این مجموعه، وجود 259 عنوان نشریه چاپ استان لرستان و شهر خرم‌آباد است که از این جهت آرشیو مطبوعات آستان قدس رضوی را به یکی از غنی‌ترین مراکز آرشیوی در زمینه تحقیقات  لرستان‌شناسی تبدیل نموده است.

مجلات: حفظ الصحه (اولین مجله پزشکی ایران 1285ش.)، شرق (1303)، دعوت اسلامی چاپ کرمانشاه (1307)، نمکدان (1308)، دانشکده معقول و منقول دانشگاه تهران(1314)، قهقهه فکاهی(1318)، شیپور چاپ بمبئی (1320)، زبان زنان (1321) و کاوه چاپ مونیخ (1342)، سالنامه‌های: وزارت پست تلگراف و تلفن(1308)، کمیته نانواهای تهران(1325)، و سالنامه اصفهان (1327)، روزنامه‌های کاغذ اخبار (نسخه بدل)(1216)، حکایت جان‌گداز وقایع از یزد الی شیراز (1329قمری؛1290 شمسی)، روزنامه نظامی علمیه و ادبیه؛ اولین روزنامه نظامی ایران (‎1293قمری؛ نسخه بدل)؛ زبان لرستان (1330)، وقایع عدلیه؛ نخستین نشریه تخصصی ایران(نسخه بدل)، ندای احرار بروجرد (1330)، و روزنامه انگلیسی زبان اخبار مصور لندن (The Illustrated London News)؛ اولین روزنامه مصور جهان(1842م)، تنها بخشی از نفایس این مجموعه وقفی را شامل می‌شود.

سیدفرید قاسمی  متولد 19 شهریور 1343 خرم‌آباد است. وی سردبیری بیش از 15 نشریه را در کارنامه خود دارد و تا کنون بیش از 100 کتاب و 1000 مقاله از وی منتشر شده است. از وی به عنوان «حافظه مطبوعات ایرانی» و «آبروی حرفه روزنامه‌نگاری» یاد می‌شود و دارنده نخستین نشان سرای روزنامه‌نگاران ایران است.

مجله محیط به انضمام خاطرات مطبوعاتی استاد سید محمد محیط طباطبایی»، «سرگذشت مطبوعات ایران»، «مطبوعات ایران در قرن بیستم»، «راهنمای مطبوعات ایران»، «فهرستگان ارتباطات»، «کتابشناسی روابط عمومی»، «جنگ کتاب» و «کتابشناسی توضیحی لرستان»، عناوین برخی از آثار او را تشکیل می‌دهد./1308/203/ب3