خطابهای قانونی از دیدگاه آیات قرآن
به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، حجت الاسلام داوود فیرحی در پیش همایش بین المللی حقوق مردم و حکومت دینی در اندیشه امام خمینی(ره) که پنج شنبه در سالن همایش های مرقد امام‌خمینی(ره) برگزار شد با اشاره به نظر امام(ره) در رابطه با آیات عمومی قرآن کریم، تاکید کرد: امام راحل(ره) خطاب ایه را به همه می داند آنگاه همه می توانند حاکم را برای اجرای این احکام را انتخاب کنند یعنی شریعت مردم را مکلف به اجرای احکام شرعی کرده و حق انتخاب را به مردم می دهد، حقوق عمومی ناشی از حق مردم و حقوق عمومی ناشی از تکلیف وجود دارد، حقی که در تکلیف می آید و حقی که از قراردادها مشخص می شود متفاوت است.
وی ادامه داد: به نظر می رسد دولت مدرن در زمان مشروطه یکسری گسل هایی را دارا بود که نیاز به تکمیل داشت، نظریه خطابات قانونی این مشکلات را برطرف می کند، انسان به حکم عقل و شرع می‌تواند حاکم خود را تعیین کند.
حجت الاسلام فیرحی با اشاره به پیوستگی دموکراسی و حقوق مردم، ابراز داشت: برخی از خطابه های قانونی از جنس تکلیف هستند از سال 1285 هجری تا کنون در جامعه ما از حقوق عمومی صحبت شده، ادبیات موجود در کلام علامه نایینی سبب شد راه مردم سالاری باز شود البته این موضوع نواقصی را نیز به همراه داشت.
وی افزود: حکومت مشروطه در فقه مشروطه دوگانه بود، آنها شریعت را در دست شریعتمداران و حقوق به حقوقدادان سپرده بودند و در نهایت آن زمان یک دوگانگی وجود داشت، دولت نمی توانست در حوزه دولت وارد شود و بالعکس، در زمان علامه نایینی قانون یکی شد و نظرات شریعت و مردم در جایی مانند مجلس تبدیل به قانون موضوعه می شد.
استاد حوزه علمیه با اشاره به اهمیت این اتفاق، تصریح کرد: بحث خطابات قانونی با قانون گره خورده بود و اساسا این خطاب های قانونی راه را به دموکراسی باز کرد.
حجت الاسلام فیرحی با بیان اینکه انسان باید به حوزه تکالیف شرعی توجه کند، اظهار داشت: براساس تاریخ تا زمان امام(ره) نظریه انحلالی وجود داشت، بسیاری از فقها معتقد اند آیاتی که مخاطبش عموم است در باطن حاکم را مخاطب قرار داده است.
وی افزود: آیت الله مکارم شیرازی می فرمایند؛ انصاف این است که آیات عمومی مخاطبش حاکم شرعی است، براساس این دیگاه جایگاه تکالیف شرعی به حاکم بر می گردد، براساس این تعریف حاکم را نمی شود انتخاب کرد بلکه او وجود دارد، باید به حاکمی که منصبوب و موجود هست مراجعه کنیم.
کارشناس مسائل حقوقی با اشاره به ویژگی نظریه خطاب های قانونی، گفت: خطابهای قانونی برخی از ویژگی های خطاب های شخصی را ندارد، در خطاب های شخصی قرآن مهم ترین شرط تکلیف، قدرت است، در خطاب های عمومی ظاهرا چنین چیزی وجود ندارد، قانون گذار خطاب می کند برای حفظ امنیت شهر هر جوان پسر 18 ساله باید دو سال سربازی برود اینجا فرض قدرتمندی به میان نمی آید.
حجت الاسلام فیرحی در ادامه سخنان خود اظهار داشت: در خطاب های قانونی آمده شما باید این کار را انجام دهید، سپس می گوید چگونه می‌شود حکومتی را انتخاب کرد تا احکام انتخاب شود، خطابهای قانونی به دو قسم تقسیم می شود، یکسری حکم ها احتیاج به دستور حاکم ندارد مانند خواندن نماز و جمع آوری خمس، در چنین خطاباتی حکومت شرط نیست، علت این است که این تئوری جامعه مدنی را باز می کند.
وی افزود: یعنی اگر در جامعه ای فقر است مردم می توانند با زکات فقیر را دستگیری کنند، این خطابها بدون دخالت حاکم نیز محقق می شود.
کارشناس مسائل حقوقی با اشاره به نوع دوم خطاب های قانونی، خاطرنشان کرد: یک واسطه ای به نام حکم و قضاوت وجود دارد، امام(ره) می گوید؛ دو نوع اختلاف در جامعه داریم، نوعی که شهروندان اختلاف پیدا کرده و برای انجام قضاوت به یک قاضی مراجعه می کنند، در جایی که ناامنی و ظلم یک طرفه جود دارد به حکومت نیازمند است، بر اساس نظر امام مردم حاکمان را انتخاب می کنند./811/202/ب1