گزارشی از نشست هم اندیشی مدیران مراکز پاسخگویی به احکام دین

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، نشست هم اندیشی مدیران مراکز بزرگ پاسخگویی به احکام دینی با حضور مدیر دفتر استفتائات و مطالعات فقهی دفتر مقام معظم رهبری و مدیر ستاد ترویج احکام در محل مؤسسه موضوع شناسی احکام فقهی قم برگزار شد.

برگزاری این نشست در راستای ارائه گزارش کارهای جاری و در دست اقدام مراکز پاسخگویی به احکام دین و به جهت ایجاد هم افزایی و جلوگیری از موازی کاری رقم خورد.

بر اساس این گزارش، حجج اسلام والمسلمین محمد رضایی مدیر، دفتر استفتائات و مطالعات فقهی دفتر مقام معظم رهبری، سید محمد تقی علوی، مدیر ستاد ترویج احکام، علی مخدوم سرپرست مرکز ملی پاسخگویی به سؤالات دینی و عباس اسکندری، مدیرکل تبلیغات اسلامی استان قم در این نشست هم اندیشی به ایراد سخن و ارائه گزارش پرداختند.

همچنین حجج اسلام محمد حسین علی اکبری به نمایندگی از دفتر حضرت آیت‌الله مکارم شیرازی، شوبایی به نمایندگی از دفتر حضرت آیت‌الله سیستانی، مجید داورزنی و سید محمد ضیایی از اداره پاسخگویی آستان قدس رضوی و علی رحیمی، مدیر گروه اصناف و محمد جوادی مدیر گروه ابواب پژوهشکده باقرالعلوم در این نشست به ارائه گزارش فعالیت‌های اداره‌ها و گروه‌های خود پرداختند.

حجج اسلام محمود مهدی پور، معاون پژوهشکده امر به معروف و نهی از منکر، سید احمد مشرف از اداره پاسخگویی حرم حضرت فاطمه معصومه(س) و عباس ابراهیمی معاون فرهنگی و غلامرضا شاهینی، مدیر مرکز پاسخگویی و مشاوره مسجد مقدس جمکران نیز در این نشست هم اندیشی به ایراد سخن و ارائه گزارش پرداختند.

در این نشست هم اندیشی همچنین، حجت‌الاسلام سید محمد تقی علوی، مدیر ستاد ترویج احکام و حجج اسلام حسین وحیدپور، عضو ستاد ترویج احکام و محمد کیانی، مدیر حوزه ریاست مؤسسه موضوع شناسی احکام فقهی به بیان نکاتی درباره اهمیت پاسخ دهی به مسائل شرعی و ضرورت هم افزایی میان مدیران مراکز پاسخگویی پرداختند.

گفتنی است؛ از جمله نکاتی که در این نشست بر آن‌ها تأکید شد، می‌توان به لزوم ساماندهی مراکز پاسخگویی به مسائل شرعی، پرهیز از موازی کاری، استفاده از متون مورد تأیید دفاتر مراجع عظام تقلید در پاسخگویی به سؤالات، تقسیم کار تحقیقاتی مربوط به احکام دین میان مراکز و لزوم پاسخ‌دهی به سؤالات شرعی بر اساس مراجع تقلید مخاطبان اشاره کرد.

مدیر دفتر استفتائات و مطالعات فقهی دفتر مقام معظم رهبری

حجت‌الاسلام محمد رضایی، مدیر دفتر استفتائات و مطالعات فقهی دفتر مقام معظم رهبری در ابتدای نشست، طی سخنانی اظهار داشت: مراکز پاسخگویی به سؤالات شرعی زحمات بسیاری کشیده و طرح‌های سنگینی در دستور کار خود دارند که اگر در این زمینه با یکدیگر مرتبط و هماهنگ نباشند، دچار موازی کاری شده و از نتیجه‌های کمتری برخوردار می‌شوند.

وی با بیان این‌که مراکز پاسخگویی به سؤالات شرعی و ستاد ترویج احکام به صورت فرامرجعی کار می‌کنند، گفت: دفاتر مراجع عظام تقلید باید کمک حال مراکز پاسخگویی برای پیشبرد اهداف و دغدغه‌های دینی آنان باشند.

حجت‌الاسلام رضایی افزود: امروز برخی از افراد به صورت شخصی به دنبال پاسخگویی به مسائل شرعی هستند و یا این ‌که کتابی پر از ایراد محتوایی و با عنوان احکام دین منتشر می‌کنند؛ ما به دنبال این هستیم که ستاد ترویج احکام، پاسخگویی به مسائل شرعی را ساماندهی کند.

مدیر دفتر استفتائات و مطالعات فقهی دفتر مقام معظم رهبری خاطرنشان کرد: دفاتر پاسخگویی به مسائل شرعی باید متون مورد تأیید دفاتر مراجع عظام تقلید استفاده کنند.

وی تصریح کرد: اساس برگزاری این نشست، برای تقسیم کار است؛ موضوعاتی را اداره پاسخگویی آستان قدس رضوی، موضوعاتی را حرم مطهر حضرت معصومه(س)، موضوعاتی را سازمان تبلیغات اسلامی و موضوعاتی را نیز سایر مراکز پاسخگویی به مسائل شرعی پیگیری و در خصوص آنان تحقیق انجام دهند.

حجت‌الاسلام رضایی تأکید کرد: با توجه به تأکید رهبر معظم انقلاب، مراکز پاسخگویی به مسائل شرعی باید آرای همه مراجع در خصوص مسائل شرعی را جمع آوری کرده و از این طریق اقدام به پاسخگویی کنند.

وی با بیان این‌ که دفاتر نماینده‌های ولی فقیه در استان‌ها قرار است که به صورت ویژه اقدام به پاسخگویی مسائل شرعی کنند، عنوان کرد: کار اصلی دفاتر مراجع عظام تقلید، پاسخگویی به مسائل شرعی است و نباید این ‌گونه قیاس کرد که دفاتر نمایندگان ولی فقیه نیز به همین قدرت و سرعت، سؤالات شرعی مخاطبان را پاسخ دهند.

مدیر ستاد ترویج احکام

در ادامه، حجت‌الاسلام سید محمد تقی علوی، مدیر ستاد ترویج احکام به ایراد سخن پرداخت و اظهار داشت: این مرکز با هدف تربیت طلاب آشنا با احکام دین و پاسخگو به مسائل شرعی از سال 1386 فعالیت خود را آغاز کرد.

وی افزود: در سال اول، 40 نفر از طلاب فارغ التحصیل شدند و از آن پس، دوره‌های دوم، سوم، چهارم و پنجم آمورشی به صورت دو ساله و به ترتیب با عضویت 80 ، 150 ، 100 و 50 نفر از طلاب علوم دینی برگزار شدند.

مدیر ستاد ترویج احکام خاطرنشان کرد: در این دوره‌های آموزشی، مسائل مستحدثه جدید، بانک‌، بیمه، شرکت و غیره را برای طلاب توضیح دادیم و قواعد فقهیه را به آنان آموختیم.

وی ابراز کرد: دوره‌های آموزشی ستاد ترویج احکام بدون هیچ شهریه و مزایای خاصی برگزار می‌شود، اما به دلیل اهمیت و ضرورت آموختن مسائل شرعی، ریزش طلاب آن در سال بسیار کم است.

حجت‌الاسلام علوی خاطرنشان کرد: ما باید درس احکام را به متون آموزش و پرورش اضافه می‌کردیم که امروز مقدمات آن انجام شده است و ما هم در حال تدوین 12 جلد کتاب احکام از ابتدا تا پایان تحصیلات دانش آموزان هستیم.

وی افزود: کسانی که در این دوره فارغ التحصیل شده‌اند، امروز در دفاتر مراجع و ائمه جمعه مشغول به فعالیت هستند، اما چون ما بودجه مناسبی نداریم، نمی‌توانیم از فارغ التحصیلان خود حمایت شایانی به جا بیاوریم.

مدیر ستاد ترویج احکام بیان کرد: دوره آموزش را احکام برای روحانیان نیروی انتظامی برگزار کردیم و همگی اعتراف کردند که از این دوره آموزشی استفاده بسیاری کرده‌اند.

وی با اشاره به برگزاری دوره‌های آموزشی احکام دین برای نهادهای حوزوی و غیرحوزوی و نیز جامعه الزهرا(س) تصریح کرد: در این دوره‌های آموزشی تلاش می‌شود که اردوهای علمی در شکارگاه، قصاب خانه، مراکز درمان ناباروری و مراکز دیگر نیز برگزار شود.

سرپرست مرکز ملی پاسخگویی به سؤالات دینی

حجت‌الاسلام علی مخدوم، سرپرست مرکز ملی پاسخگویی به سؤالات دینی به عنوان سومین سخنران نشست در سخنانی اظهار داشت: دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم با درک نیازهای جامعه و مطالعات مردم در زمینه مسائل دینی و به منظور تمرکز و ارتقاء و ساماندهی سطح بخش‌های مختلف پاسخ‌گویی درون سازمان، مرکزی منسجم و گسترده‌ای تحت عنوان «مرکز ملی پاسخگویی به سؤالات دینی» را تأسیس کرد.

وی افزود: این مرکز با استفاده اساتید و محققان حوزه علمیه و با هدف پاسخگویی تخصص به سؤالات دینی اقشار مختلف جامعه، کارشناسان خود را در گروه‌های تخصصی علوم اسلامی سازماندهی کرده است.

سرپرست مرکز ملی پاسخگویی به سؤالات دینی عنوان کرد: کلام و اعتقادات، قرآن و حدیث، تاریخ و سیره، مشاوره، اخلاق و فقه، عناوین گروه‌های تخصصی علوم اسلامی این مرکز هستند.

وی بیان کرد: مرکز ملی پاسخگویی به سؤالات دینی با هدف دفاع مستدل از مبانی فکری و آموزه‌های اسلام و پاسخگویی به شبهات رایج متناسب با نیاز مخاطبان، همچنین ارائه مشاوره دینی در پاسخ به نیازهای فکری، رفتاری و روانی مخاطبان انجام وظیفه می‌کند.

حجت‌الاسلام مخدوم ادامه داد: تحلیل جریان شناسانه پرسش‌ها و شبهات به منظور اطلاع رسانی به مراکز حوزوی، علمی، فرهنگی و مجموعه‌های مرتبط ؛ همچنین استخراج، جمع آوری،طبقه بندی و تنظیم شبهات و پرسش‌های مخاطبان از دیگر اهداف این مرکز ملی است.

وی تأکید کرد: برقراری ارتباط فعال و سازنده با دیگر مراکز پاسخ‌گویی با هدف برقراری هماهنگی، اجرای طرح‌های مشترک و جلوگیری از انجام کارهای موازی، و تدوین مجموعه‌های نرم افزاری، جزوه، کتاب و غیره دیگر اهداف مرکز ملی پاسخ‌گویی به سؤالات دینی هستند.

سرپرست مرکز ملی پاسخگویی به سؤالات دینی با اشاره به زمینه‌های فعالیت این مرکز خاطرنشان کرد: مرکز به صورت مکتوب، تلفنی، مجازی، پیامک، رسانه‌ای، کلوب، آنلاین و وب‌گاه پاسخ‌گوی سؤالات مراجعین و مخاطبان است.

وی یادآور شد: این مرکز ملی تا کنون «جزوه رساله محیط زیست»، «کتاب آموزش فقه استاد فلاح زاده»، «احکام تقسیم ارث»، «احکام جوانان»، «احکام نماز جماعت»، «احکام نموداری»، «تفاوت فتوا»، «احکام مسلمانان خارج از کشور» و «جزوه احکام محیط زیست» را به انتشار رسانده است.

حجت‌الاسلام مخدوم بیان کرد: همچنین کتاب‌های رساله محیط زیست، روش نوین بیان احکام، احکام مسجد، رساله جامع احکام اعتکاف، تکمیل و بازنویسی مجموعه احکام اصناف و مجموعه احکام ورزشی را در دست اقدام، بررسی و چاپ دارد.

وی در پایان گفت: همچنین مرکز ملی پاسخگویی به سؤالات دینی تاکنون تولیدات سمعی و بصری و نرم افزاری‌ای داشته است که از جمله می‌توان به تولید 7 سی دی صوتی احکام در موضوعات، احکام خمس، احکام اعتکاف، احکام مسجد، احکام حجاب و نگاه، احکام روزه، احکام امر به معروف و نهی از منکر و منبر فقهی اشاره کرد.

بیان گزارش‌ها و ارئه راهکار از سوی مدیران مراکز پاسخ‌گویی

مدیرکل تبلیغات اسلامی استان قم

حجت‌الاسلام عباس اسکندری، مدیرکل تبلیغات اسلامی استان قم در ادامه با ارائه گزارشی از عملکرد این سازمان در پاسخ‌گویی به سؤالات شرعی ابراز کرد: معاونت آموزش و پژوهش سازمان، پژوهشکده باقرالعلوم و مراکز استانی سازمان تولیداتی در خصوص پاسخگویی به مسائل شرعی دارند.

وی افزود: سازمان تبلیغات، سامانه‌های پاسخ‌گویی وسیع و گسترده‌ای برای پاسخ‌گویی به مسائل شرعی دارد؛ همچنین از سایت‌های گسترده‌ای همچون وب‌سایت تبیان برخوردار است که این وب‌سایت شعبه‌های استانی دارد و به دنبال تبلیغات دینی و پاسخ‌گویی به مسائل شرعی است.

مدیرکل تبلیغات اسلامی استان قم خاطرنشان کرد: سازمان تبلیغات اسلامی یک ماموریت دارد و آن، آموزش احکام به اقشار مختلف تأثیرگذار است.

وی افزود: سازمان تبلیغات به بحث اصناف ورود کرده که به صورت فوق العاده مورد استقبال اصناف قرار گرفته است. همچنین دوره‌های آموزشی مربوط به احکام امر به معروف و نهی ازمنکر برگزار کرده است.

حجت‌الاسلام اسکندری بیان کرد: دستورالعمل و وظایف روحانیان مستقر سازمان تبلیغات در سراسر کشور، مطرح کردن احکام شرعی و پاسخ‌گویی به سؤالات دینی است؛ البته برخی از آنان، سامانه‌های پاسخ‌گویی به مسائل شرعی را نیز ایجاد کرده‌اند.

وی با بیان این‌که مبحث احکام شرعی، بسیار وسیع و گسترده است، افزود: همچنین آموزش قرائت نماز از سوی دارالقرآن سازمان تبلیغات اسلامی پیگیری می‌شود.

معاون فرهنگی مسجد مقدس جمکران

حجت‌الاسلام عباس ابراهیمی، معاون فرهنگی مسجد مقدس جمکران در ادامه به بیان عملکردهای مسجد در خصوص پاسخ‌گویی به مسائل شرعی زائران پرداخت و ادامه داد: در هر حوزه‌ای که بخواهیم ورود کنیم، باید ظرفیت‌های موجود را احصا کنیم و اگر نیازمند محصول جدیدی بودیم، اقدام به تولید آن کنیم؛ گاهی محصولات را باید تنها بومی سازی کرد.

وی با بیان این‌که مسجد مقدس جمکران در هفته دوم آبان‌ماه، مشخصات پنج هزار زائر را ثبت و ضبط کرده است، گفت: اگر ظرفیتی در خصوص مسائل دین و احکام شرعی وجود داشته باشد، می‌توانیم آن را در اختیار مخاطبان قرار دهیم.

حجت‌الاسلام ابراهیمی عنوان کرد: فرایند تولید محتوا و شیوه ارائه باید متناسب با نوع مخاطب، ظرفیت ارائه شده و فضای استفاده برای ارائه باشد.

وی با بیان این‌که امروز مراکز پاسخ‌گویی متعددی برای مراجعه مخاطبان وجود دارد، گفت: با بررسی‌هایی که انجام دادیم دریافتیم که ما باید به مخاطبان مراجعه کنیم؛ از این‌رو، مبلغانی را قرار دادیم تا در جمع مردم حضور یافته و مسائل شرعی آنان را پاسخ دهند.

معاون فرهنگی مسجد مقدس جمکران تأکید کرد: با بررسی‌های انجام یافته به این نتیجه رسیدیم که سؤالات پیچیده نیستند؛ ما بر اساس فصل بندی های سؤالات حاضریم در سخنرانی ها هم ظرفیت پاسخ به سوالات را ایجاد کنیم.

وی گفت: گاهی مردم به یک مرکز یا موسسه خاصی ارادت دارند و همین امر سبب می شود که سؤالات شرعی خود را مبلغان در آن مرکز بپرسند؛ بنابراین موازی کاری در امر پاسخ‌گویی به سؤالات شرعی وجود ندارد و مردم بر اساس میلشان از منابع و مراجع استفاده می‌کنند.

مدیر گروه فقه اصناف پژوهشکده باقرالعلوم(ع)

حجت‌الاسلام علی رحیمی، مدیر گروه فقه اصناف پژوهشکده باقرالعلوم(ع) در سخنانی ابراز کرد: بیش از 160 صنف در کشور داریم اما تاکنون در خصوص سؤالات شرعی آنان کار نشده بود.

وی ادامه داد: از سال 88 تا کنون بررسی سؤالات شرعی برخی از صنف‌ها را آغاز کردیم و تاکنون حدود 1400 سؤال جمع آوری شده است.

حجت‌الاسلام رحیمی تأکید کرد: پژوهشکده باقرالعلوم(ع) فراخوانی اعلام کرد تا طلاب و روحانیان در تمام کشور، به میان مردم و اصناف رفته و سؤالات را جمع آوری کنند؛ سپس سؤالات به متخصصان آن اصناف داده می‌شد و در نهایت پاسخ‌ها تهیه و جمع آوری می‌شود.

مدیر گروه فقه ابواب پژوهشکده باقرالعلوم(ع)

همچنین حجت‌الاسلام محمد جوادی، مدیر گروه فقه ابواب پژوهشکده باقرالعلوم از طراحی درختواره سؤالات شرعی در یک کتاب خبر داد و گفت: ما با تهیه کردن این درختواره به دنبال راحت کردن کار مبلغان خود هستیم تا پاسخ سؤالات را به سرعت و آسانی پیدا کنند.

وی ادامه داد: احکام شرعی در این درختواره به صورت ساده و روان و با زبان امروزی بیان شده است؛ آدرس منابع هم در پاورقی آمده تا اگر مبلغ در حکمی شک کرده، بتواند به منبع آن رجوع کند.

معاون پژوهشکده امر به معروف و نهی از منکر

حجت‌الاسلام محمود مهدی پور، معاون پژوهشکده امر به معروف و نهی از منکر گفت: پژوهشکده امر به معروف کار زمین مانده‌ای بود و آغاز به کارش را به همت حجت‌الاسلام فلاح زاده رقم زدیم.

وی افزود: آنچه که امروز در کار امر به معروف وجود دارد، شناخت معروف و منکر و روش امر و نهی است. در بخش پرسمان هم سوالات اجرایی و فقهی مربوط به امر به معروف و نهی ازمنکر را جمع اوری کردیم.

حجت‌الاسلام مهدی پور خاطرنشان کرد: 20 جلد اول کتاب احکام امر به معروف و نهی از منکر تولید شده و در بازار وجود دارد؛ همچنین 15 جلد فقه اصناف هم امروز در حال چاپ و 5 جلد دیگر آن در مرحله ارزیابی است.

اداره پاسخگویی حرم حضرت فاطمه معصومه(س)

حجت‌الاسلام سید احمد مشرف، از اداره پاسخگویی حرم حضرت فاطمه معصومه(س) اظهار داشت: از آن‌جایی که ما در جوار حوزه علمیه هستیم این انتظار می‌رود که بتوانیم پاسخ‌گوی سؤالات شرعی زائران باشیم؛ لذا بستری آماده کردیم که پاسخ ها و احکام شرعی به دست عموم مردم برسد.

وی افزود: حرم مطهر حضرت معصومه(س) به دلیل فوریت‌های فقهی، به دنبال پاسخ‌گویی به سؤالات شرعی است و کمتر به سوی کار تخصصی و تولیدی انجام می‌دهد.

وی بیان کرد: دفاتر پاسخگویی حرم حضرت معصومه(س) از صبح تا 12 شب فعال هستند؛ سه دفتر پاسخگویی در بخش عمومی و دو دفتر پاسخگویی در بخش ویژه بانوان فعالیت‌ می‌کنند. البته ایام مناسبتی، به صورت 24 ساعته فعالیت می‌کنند.

نماینده دفتر حضرت آیت الله سیستانی

حجت‌الاسلام شوبایی نماینده دفتر حضرت آیت الله سیستانی گفت: این دفتر به سؤالات کتبی و شفاهی پاسخ می‌دهد اما نه به این صورت که مجموعه‌ای تدوین شده و چاپ شده داشته باشد.

وی افزود: در دفتر خراسان رضوی حضرت آیت‌الله سیستانی، جزواتی از استفتائات جدید و پاسخ‌های آنان تهیه، جمع آوری و چاپ شده است.

حجت‌الاسلام شوبایی ضمن گلایه از برخی مراکز پاسخ‌گویی به سؤالات شرعی گفت: برخی افراد و مراکز بدون هیچ‌گونه منبع و کتابی، نظر و فتوایی را به مراجع تقلید نسبت می‌دهند؛ ما درخواستمان این است که سؤالات تخصصی را به دفاتر مراجع ارجاع دهند و یا از منابع معتبر استفاده کنند.

دفتر حضرت آیت‌الله مکارم شیرازی

حجت‌الاسلام محمد حسین علی اکبری به نمایندگی از دفتر حضرت آیت‌الله مکارم شیرازی هم گفت: دفتر این مرجع تقلید به صورت تلفنی، کتبی، سامانه پیامکی و وب‌سایت به صورت شبانه روزی پاسخگوی سؤالات شرعی مقلدان است.

وی با بیان این‌که حدود 70 نفر در بخش وب‌سایت و سامانه پیامکی مشغول به کار هستند، افزود: نظرات و فتاوای جدید حضرت آیت‌الله مکارم شیرازی نیز از طریق پیامک به مقلدان اطلاع رسانی می‌شود.

وی با بیان این‌که جزواتی همچون حج، ارث و پیک احکام تدوین شده و هنوز به چاپ نرسیده اند، افزود: کارشناسان ما چنانچه در پاسخ‌گویی به سؤالی شرعی، کنترل و دقت کافی نداشته باشند و یا دچار لغزشی شوند، به شدت تذکر می‌بینند.

حجت‌الاسلام وحید پور

حجت‌الاسلام وحید پور، عضو ستاد ترویج احکام در ادامه طی سخنانی اظهار داشت: تاکنون پاسخگویی به مسائل شرعی را به صورت ملی داشته ایم؛ مراکز پاسخگویی معتبر باید مشخص شوند.

وی افزود: احکام شرعی همان حلال‌ها و حرام‌های شرعی هستند؛ پاسخ به سؤالات و احکام شرعی باید برای مردم اطمینان آور باشد؛ اما این در حالی است که امروز، تولیدات مکتوب و مراکز نامعتبری وجود دارند که حتی گاهی احکام اشتباه را به گوش مخاطب می‌رسانند.

حجت‌الاسلام وحید پور افزود: ما منبع دقیقی در ارشاد نداریم که برای نگارش مسائل شرعی و ممیزی احکام دین به یک مرکز اختصاص داده شود؛ از این‌رو اگر افراد حقیقی یا حقوقی در این زمینه پاسخ‌گوی مسائل شرعی ناشناخته باشند باید بررسی شده و ممیزی شوند و همچنین باید نهادهایی باشند که نرم افزارهای تولید شده در این عرصه را مدیریت کنند.

وی با اشاره به ضرورت آموزش احکام از سنینن خردسالی و مهد کودک تصریح کرد: در حال حاضر آموزش احکام از نسل‌های بالاتر شروع می‌شود؛ در صورتی که باید با روش‌های جذاب و انیمیش‌های زیبا از مهدکودک‌ها و شبکه پویا شروع شود و در حوزه آثار مکتوب نیز همفکری شود و از موازی‌کاری جلوگیری شود./997/پ200/ف2