زمان تغییر حکومت‌ها گذشته است
به گزارش خبرگزاری رسا، عبدالباری عطوان، سردبیر روزنامه اینترنتی «رأی الیوم» در سرمقاله این روزنامه نوشت: «ولادیمیر پوتین» رییس‌جمهوری روسیه در کنفرانس خبری سالیانه که به‌مدت 3 ساعت و با حضور بیش از 1500 خبرنگار برگزار شد، نشست بین‌المللی نیویورک را که قرار بود جمعه با مشارکت 17 وزیر خارجه به‌منظور رایزنی درباره نحوه دستیابی به راه‌حلی سیاسی برای بحران سوریه برگزار شود، در دستور کار قرار داد.
بارزترین مسئله در این کنفرانس تأکید صریح رییس‌جمهور روسیه بر این بود: «وی به‌هیچ‌وجه نمی‌پذیرد که کسی به روسیه تحمیل کند که چه‌کسی بر سوریه و یا هر کشور دیگری حکومت کند» و «این موضع ما ثابت است و هرگز تغییر نمی‌کند».
رییس‌جمهور روسیه این اظهارات را پس از دیدارش با «جان کری» وزیر خارجه آمریکا در مسکو بیان کرد، گویی زبان حالش است که به دولت آمریکا بگوید: «آن زمان‌که کاملاً آزادنه به مداخله نظامی و متعاقب آن تغییر حکومت‌ها اقدام می‌کردی، تمام شد آن‌گونه که در افغانستان، عراق و لیبی انجام دادی بنابراین ما برگشتیم... ما اینجا هستیم، تنها ملت سوریه است که حق دارد سرنوشت رییس‌جمهور کشورشان را تعیین کنند».
قدر مسلم آن است که جان کری این پیام و مضامین آن را به‌خوبی متوجه شده است؛ چرا که دیگر از کناره‌گیری رییس‌جمهور سوریه به‌عنوان شرط آغاز مرحله انتقالی سخن نمی‌گوید. همچنان‌که صدای همپیمان او یعنی «عادل الجبیر» وزیر خارجه سعودی نیز که مشابه خواسته وی را مطرح می‌کرد، تا حدود زیادی فروکش کرده است و شاید برای مدتی طولانی از الجبیر سخنی در این‌خصوص نشنویم.
نشست بین‌المللی نیویورک که در امتداد نشست وین برگزار می‌شود، در سایه شکل‌گیری دو تحول اصلی در زمینه بحران سوریه تشکیل می شود:
نخست: برگزاری کنفرانس هفته گذشته گروه‌های معارض سوری در «ریاض» و تشکیل هیئت هماهنگی برای نظارت بر هرگونه مذاکرات آتی با دولت سوریه و همچنین انتخاب «ریاض حجاب» نخست‌وزیر جدا‌شده از نظام سوریه به‌عنوان رئیس این هیئت و نامزد معارضان و حامیان آنها در هر گونه انتخابات ریاست‌جمهوری در آینده.
دوم: تکمیل فهرست‌بندی گروه‌های تروریستی از سوی دولت اردن و درج بیش از 160 گروه تروریستی در سوریه در این فهرست، که گروه‌های «داعش»، «جبهه النصره»، «احرار الشام»، «جند الاقصی»، «فجر الاسلام» و «لواء التوحید» در صدر آن قرار دارند. مسکو و همچنین کشورهای مشارکت‌کننده در نشست نیویورک، رسماً نسخه‌ای از این فهرست را دریافت کردند و قرار است آن را به شورای امنیت سازمان ملل ارائه دهند تا این شورا با استناد به فهرست مذکور، قطعنامه‌ای را تصویب کند.
کنفرانس معارضان سوری در ریاض پر از مشکلات بود؛ چه از این نظر که شرکت‌کنندگان آن از سوی «ابومحمد الجولانی» سرکرده جبهه النصره خائن خوانده شدند، چه به‌لحاظ تحریم آن از سوی برخی جریان‌های معارض از جمله «القمع» به‌رهبری «هیثم مناع» و یا چه به‌لحاظ برگزاری کنفرانس موازی با آن در شهر «الحسکه» در شمال شرق سوریه به وسیله کردها، که معتقدند عدم دعوت شدن به حضور در نشست ریاض، که البته به‌دستور ترکیه بود، به‌منزله نادیده گرفتن و به حاشیه رانده شدن آنهاست. شاید اصرار شاهزاده «محمد بن نایف» ولیعهد سعودی در سخنرانی خود در کنفرانس معارضان سوری بر قطعیت کناره‌گیری رییس‌جمهور سوریه پیش از آغاز فرایند سیاسی و مرحله انتقالی، کنفرانس ریاض را بی‌اهمیت کرد و آن را در معرض اتهام‌های مسکو و چه‌بسا واشنگتن و تأکید آنها بر «نامشروع بودن» این نشست، قرار داد. ازاین‌رو، احتمال می‌رود انتخاب ریاض حجاب به‌عنوان رییس هیئت مذاکره کننده به بروز اختلافات جدیدی منجر شود؛ چرا که برخی او را به وابستگی به نظام حاکم یا بخشی از آن متهم می‌کنند.
ما معتقد نیستیم که گرفتار شدن دولت اردن در دام تدوین فهرست گروه‌های تروریستی بدون مشکلاتی باشد، اگر صحت داشته باشد که این فهرست همچنین گروه احرار الشام را که مورد حمایت قطر و ترکیه است و در کنفرانس معارضان در ریاض نیز نماینده داشت، شامل شده است، این امر مشکلاتی چند بعدی ایجاد و سرگیجه مزمنی برای اردن درست می‌کند و دشمنانی بی‌شمار برای آن خلق می‌کند به‌ویژه آنکه اردن به‌اندازه کافی دشمنانی در عرصه‌های داخلی و خارجی دارد.
نمی‌خواهیم درمورد مسائل پیش‌گویی و تصویری بدبینانه درباره نتایج نشست نیویورک ارائه کنیم اما بلندپروازی‌های آمریکایی ــ روسی برای آغاز مذاکرات میان دولت سوریه و معارضان این نظام همزمان با آغاز سال جدید غیرواقعی به نظر می‌رسد. همچنین موضع روسیه در حمایت قوی از «بشار اسد» رییس‌جمهوری سوریه، حمله تند پوتین به ترکیه و تأکید وی بر این مسئله «هرگز رجب طیب اردوغان، رییس‌جمهوری ترکیه را به‌دلیل سرنگون کردن هواپیمای روسی که برای چند ثانیه کوتاه حریم هوایی ترکیه را نقض کرد، نمی‌بخشاید»، به ایجاد فضایی تنش‌‌آمیز و شاید مشاجره‌های کلامی داخل سالن نشست و همچنین راهروهای آن تهدید می‌کند.
رییس‌جمهور پوتین در خط مقدم حمله ایستاده است و توپ‌ها را یکی پس از دیگری به دروازه آمریکا و هم‌پیمانانش پرتاب می‌کند و این مقدمه‌ای برای سال جدیدی است که پر از اتفاقات غیرمنتظره در بیش از یک جبهه چه سیاسی و چه نظامی خواهد بود./982/ب102/د