مشکل فکری اجازه نداده تبلیغ بین‌الملل رشد چندانی داشته باشد/ نگاهی به وضعیت مسلمانان و شیعیان ژاپن
به گزارش سرویس اندیشه خبرگزاری رسا، حجت‌الاسلام مسعود جعفری درباره رزومه خود می‌گوید: متولد 64 هستم که تحصیلات دانشگاهیم درباره نهج‌البلاغه از دانشگاه علوم و حدیث است. در حوزه نیز سطح چهارم هستم؛ فقه، اصول، فلسفه، عرفان نظری را خواندم. چندین سال نیز در حوزه تدریس داشته‌ام. اکنون مشغول تدریس زبان ژاپنی بوده و مدیر بنیاد بین‌المللی قرآن و عترت مسلمانان ژاپنی هستم.
در گفت‌وگو با این روحانی مبلغ خارج از کشور به بررسی وضعیت مسلمانان به ویژه شیعیان ژاپن پرداختیم که در ادامه متن آن را مشاهده می‌کنید.
رسا ـ وضعیت مسلمانان در ژاپن چگونه است؟
به طور کلی ادیان ابراهیمی در ژاپن زیر یک درصد هستند؛ یعنی یهودیت، مسیحیت و اسلام تنها یک درصد است. در این یک درصد مسلمانان نیز بسیار کم هستند که در نهایت خوشبینی 10 هزار نفر می‌شود که 98 درصد این‌ها نیز وهابی اهل‌سنت هستند، یعنی شیعه نیستند.
در ژاپن حدود 200 مسجد و نمازخانه وجود دارد. البته این تعداد با اتاق‌هایی که به مسجد تبدیل شده، به شمار می‌آید؛ وگرنه تعداد مساجد رسمی ژاپن بسیار کمتر از این تعداد است. تمام این مساجد نیز دست اهل‌سنت است و ما مسجدی که برای شیعیان بوده و امام جماعتش شیعه باشد، نداریم. اغلب مساجد ژاپن را عربستان تأسیس کرده که اکثر مبلغان آن نیز اهل ترکیه هستند. یعنی به گونه‌ای نیست که مسجدی را شیعه ساخته باشد.
رسا ـ اسلام از چه زمانی وارد ژاپن شد؟
اسلام حدود 200 سال پیش توسط مهاجران روسی وارد کشور ژاپن شده است. سپس آرام آرام توسط مهاجران پاکستانی، اندونزی، مالزی و... بیشتر شده است؛ ولی اسلام اهل‌سنت وارد شد نه اسلام شیعی. اسلام شیعی نیز توسط فردی به نام «ساوادا» وارد ژاپن شده که این فرد پس از تحقیق در سن میانسالی شیعه شده است.
به نظر می‌رسد وی نخستین شیعه در میان اهل ژاپن است که چندی پیش فوت کرد. ایشان عضو مجمع جهانی اهل‌بیت(ع) بود. اکنون نیز پسر آقای ساوادا به نام «ابراهیم» روحانی شیعه ژاپن است که به تازگی قرآنی را به زبان ژاپنی ترجمه کرده است. کم کم مسؤولان به فکر افتاده‌اند تا درباره ژاپن نیز کاری انجام دهند.
رسا ـ وضعیت شیعیان ژاپن چگونه است؟
وضعیت شیعیان ژاپن خیلی مناسب نیست. برای نمونه یک بانوی ژاپنی که شیعه شده بود می‌گفت: «حتی در داخل ژاپن به بنده بلیت هواپیما ندادند. گفتند: تو تروریست هستی!» در حالی که ژاپن مهد آزادی ادیان است و تا 5 الی 6 سال پیش حدود 70 هزار دین در آن وجود داشت.
چون سکولار هستند، هیچ تفاوتی برایشان ندارد که افراد چه دینی دارند. تنها می‌گویند: شما به حکومت و سیاست کاری نداشته باشید، هر دینی می‌خواهید داشته باشید. در ژاپن معبدهای پرستش حیوانات نیز وجود دارد. ولی چون ژاپن حیاط خلوت آمریکا است، برای شیعیان مقداری محدودیت‌هایی وجود دارد.
حتی درباره آقای «ساوادا» کتاب نوشته‌اند که وی تروریست است. ولی در کل اگر ببینند فردی کاری به سیاست و حکومت نداشته و از خود ژاپنی‌ها است که شیعه شده است، کاری ندارند. اگر این‌گونه نباشد، برای وی مشکلاتی ایجاد می‌کنند.
رسا ـ آیا تفاوت دیدگاه میان ملت و دولت ژاپن نسبت به اسلام و تشیع وجود دارد؟
اکنون تفاوت دیدگاه نسبت به گذشته تغییر کرده است. پیش‌تر ژاپنی‌ها تمام اطلاعات خود درباره اسلام را از وبسایت‌های آمریکایی و اسرائیلی می‌گرفتند، چون ژاپن هم‌پیمان این دو کشور است. ولی به تازگی چون مسلمانان در عرصه فضای مجازی فعال شده‌اند، مقداری اطلاعات آنها درباره اسلام درست شده است.
حتی مادر فردی که سرش توسط داعش بریده شده در مصاحبه‌ای گفت: «ما این کار را پای اسلام نمی‌نویسیم. چون داعش مسلمان نیست.» ولی ما باید میان دیدگاه ژاپنی‌ها درباره اسلام و ایرانی‌ها تفاوت بگذاریم. متأسفانه تعدادی از ایرانی‌ها در ژاپن کارهایی کرده‌اند که دیدگاه دوگانه درباره ایرانی‌ها به وجود آمده است.
عده‌ای از ایرانیان فرهیخته، عالم، فرهنگی و اندیشمند به ژاپن رفته‌اند ـ همانند پرفسور «نقی‌زاده» که چهل سال در دانشگاه‌های ژاپن اقتصاد تدریس کرد ـ این خود عاملی شده تا دیدگاه ژاپنی‌ها نسبت به ایرانیان بسیار خوب باشد. ولی عده دیگر نیز به ژاپن رفته و شروع به قاچاق مواد مخدر کرده‌اند که این خود سبب ایجاد دیدگاه دوگانه شده است. یعنی ژاپنی‌ها عموما از ایرانی‌ها می‌ترسند و بسیار با احتیاط عمل می‌کنند تا این‌که برایشان ثابت شود این فرد، فرد بدی نیست. به طور کلی اکنون دیدگاه دوگانه دارند.
رسا ـ در ژاپن رشد اسلام چگونه است؟
در این کشور اسلام در حال رشد است؛ ولی اسلام سنی وهابی نه اسلام شیعی. یعنی شاید روزی 10 تا 15 نفر مسلمان می‌شوند، ولی وهابی می‌شوند. اکنون در ژاپن یک نفر به عنوان مرجع، مجتهد و عالم با سواد دینی نداریم که درباره تشیع به پرسش‌های افراد پاسخ دهد.
در زمان حضرت آیت‌الله بروجردی می‌خواستند یکی از فرزندان آقای شاه‌آبادی را به ژاپن بفرستند، ولی به سبب تنگ نظری عده‌ای، ایشان به ژاپن نرفت. اگر می‌رفت وضع ما اکنون بسیار بهتر از این می‌شد. عده‌ای جمع شده و به پسر آقای شاه آبادی گفتند: «کجا می‌روی؟! آنها همه نجس هستند و در همین‌جا به تدریس فقه مشغول باش.» آقای متکی می‌گفت: «اگر پسر آقای شاه‌آبادی آن زمان به ژاپن می‌رفت، وضع ما بسیار متفاوت‌تر از حالا بود.»
رسا ـ بسیاری معتقدند که 90 درصد تبلیغ‌های وهابی به وسیله پول‌هایی که هزینه می‌کنند، صورت می‌گیرد. آیا در ژاپن نیز این‌گونه است؟
البته این‌که گفته می‌شود این میزان تبلیغ به وسیله پول صورت می‌گیرد، درست نیست. بلکه وهابیت با هنر نیز به تبلیغ مشغول است. ما در مساجد خود سوره‌های طولانی‌تر از کوثر یا غیره بخوانیم، صدای عده‌ای در می‌آید. ولی در مسجد الحرام امام جماعت وهابی سوره‌های بسیار طولانی را می‌خواند که شیعیان نیز لذت می‌برند. چرا؟ چون او با صوت زیبا می‌خواند.
وهابیت برای تبلیغ از هنر، کتاب و روش‌های تبلیغی مختلفی استفاده می‌کنند. برای نمونه در اندونزی چند سال پیش ما یک مبلغ اعزام کرده بودیم، ولی وهابی‌ها 2 هزار مبلغ اعزام کرده بودند. این‌گونه نیست که وهابیت پولش را بیهوده خرج کند. بلکه کتاب منتشر می‌کند، مسجد می‌سازد، آموزشگاه تأسیس می‌کند و...
البته پولشان نیز بی‌تأثیر نیست، ولی تبلیغشان روشمند و اساسی است. به گونه‌ای نیست که بگوییم: وهابیت تنها پول می‌دهد و مردم مسلمان می‌شوند. بلکه آنها تبلیغ روشمند دارند.
رسا ـ در نظام سیاسی ژاپن تفاوت دیدگاه نسبت به تشیع و وهابیت وجود دارد؟ یعنی برای وهابیت نیز همانند تشیع محدودیت ایجاد می‌کنند؟
قطعا این‌گونه نیست. چون ژاپن و عربستان به نوعی هم پیمان هستند. به دلیل این‌که ژاپن با اسرائیل هم پیمان است و عربستان نیز با اسرائیل. لذا محدودیت‌هایی که برای مبلغان شیعی که دشمن اسرائیل هستند ایجاد می‌کنند، برای وهابیت ایجاد نمی‌کنند.
ولی در سیستم سیاسی ژاپن اختلاف دیدگاه‌هایی نسبت به آمریکا داریم. چندی پیش یکی از مسؤولان ژاپن گفته بود: «ژاپن بچه حرف گوش کن آمریکا شده است.» یعنی این اختلافات و اعتراضات را دارند، ولی با این وجود وهابیت به سبب هزینه و سیاست‌های حساب شده، بسیار بیشتر از شیعه رشد می‌کند.
رسا ـ شیعیان می‌توانند در ژاپن مراسم‌های خاصی برگزار کنند؟
سال‌های پیش، افرادی که در ژاپن بودند مراسم‌هایی را برگزار می‌کردند ولی 99 درصد آنها محدود به فضای سفارت بود. یعنی غیر از سفارت کار عموما انجام نمی‌دهند. البته مراسم‌هایی غیر مذهبی همانند عید نوروز برگزار می‌شود ولی مراسم‌های مذهبی همانند مراسمات ماه محرم و... تنها به سفارت محدود است و جاهای دیگر کاری صورت نمی‌گیرد.
رسا ـ زمینه تبلیغ در ژاپن چگونه است، آیا در این عرصه باید ورود پیدا کرد؟
تمام انسان‌های حق، قلوب متشابه دارند. همان‌گونه که در ایران عده‌ای با دین مخالف هستند، در ژاپن نیز عده‌ای با آن موافق و عده‌ای مخالف هستند. عده‌ای مشتاق اسلام هستند. حتی در ژاپن افرادی شیعه شده‌اند و گلایه می‌کردند که چرا ما کتاب‌هایی درباره اسلام واقعی یعنی تشیع نداریم تا به مسلمانان بدهیم؛ ولی وهابیت و مسیحیت در این زمینه کتاب‌های مختلفی را منتشر کرده‌اند.
برای نمونه کره جنوبی یک کشور لائیکی بود، ولی اکنون حدود 55 درصد آن مسیحی شده است. یعنی در این کشورها وهابیت و مسیحیت بسیار بیشتر از شیعیان کار می‌کنند. ولی زمینه برای تبلیغ بسیار زیاد است. یعنی می‌توانیم با انواع روش‌ها به تبلیغ در ژاپن بپردازیم. برای نمونه می‌توانیم به صورت آنلاین و مجازی و حتی به صورت ضبط شده، معارف شیعی را به زبان ژاپنی برای آنها ارائه دهیم. در حالی که چنین کاری صورت نگرفته است.
حتی می‌توانیم مجله داشته باشیم و یا کتاب‌هایی برای آنها ترجمه کنیم. در کشور همایش برگزار کنیم. در ژاپن حضور داشته و به همایش‌های آنها مقالات مختلفی ارائه دهیم. اکنون در ژاپن دانشگاهی وجود دارد که درباره اسلام شناسی نیرو جذب می‌کند. آنها این‌گونه همکاری می‌کنند ولی یک نهضت عمومی نیاز است که هم زبانشان را بدانیم و هم افراد فاضل و باسوادی را اعزام کنیم.
آن‌جا تنها روضه خوان که نمی‌خواهند، بلکه فردی را می‌خواهند که با اسلام و علوم روز آشنا باشد. از نظر شخصیتی فرد کاملی باشد و بداند برای چه فردی در چه زمانی باید چه مطلبی را بگوید. بداند با انواع افراد چگونه برخورد کند. ما برای اعزام مبلغ به ژاپن به چنین افرادی نیازمندیم.
رسا ـ با تمام این وجود آیا ژاپنی‌ها از اسلام استقبال می‌کنند؟
چون اسلام دین فطری است، محدودیتی نداریم که در کجا تبلیغ کنیم. منتها اگر این اسلام را از حالت افراطی چه در تشیع و چه در اهل‌تسنن جدا کرده و یک اسلام فطری و عقلانی را صادر کنیم، هیچ فرد و کشوری با آن مخالف نیست. آن‌چه سبب می‌شود تا با اسلام مخالفت کنند، دیدگاه‌ها افراطی و تفریطی است که ظاهر و باطن دین را مسخ می‌کند.
رسا ـ شیعه افراطی در حقیقت همان تشیع انگلیسی است، با توجه به این‌که ژاپنی‌ها بیشتر مطالب اسلام شناسی خود را از وبسایت‌های غربی و عبری دریافت می‌کنند، آیا این نوع تشیع در ژاپن نیز أثرگذار بوده است؟
خوشبختانه دست این‌ها(تشیع انگلیسی) به آن‌جا نرسیده است. ولی عملکرد آنها تأثیر خود را داشته است. برای نمونه کلیپی از تشیع افراطی را به 48 زبان که یکی از آنها ژاپنی است، ترجمه کرده‌اند. مسلما این کلیپ به آن کشور نیز می‌رسد و أثر خود را خواهد داشت؛ هر چند این‌ها در ژاپن مدرسه، مرکز، سایت، کانال ماهواریی و... نداشته باشند.
حتی خود تشیع افراطی را وهابیون ترویج می‌دهند و کلیپ‌های آنها را به زبان‌های مختلف ترجمه می‌کنند؛ چون به نفعشان است. لذا مسلما پای تشیع افراطی به ژاپن نیز باز می‌شود.
رسا ـ متأسفانه مشکلی است که دامن جهان اسلام را گرفته است.
همیشه در کنار اسلام حقیقی یک اسلام بدلی آن هم در تمام سطوح قرار داده‌اند؛ از طلبه پایه نخست تا سطح مرجعیت بدل درست کرده‌اند تا أثرات یک‌دیگر را خنثی کنند. چون این أثرات را جنس دیگر نمی‌تواند خنثی کند. یعنی اصطکاک ایجاد می‌کنند تا أثراتی حقیقی از بین برود.
رسا ـ از دیدگاه شما اعزام مبلغ به صورت حضوری برای ژاپن ضرورت دارد و بنیاد شما اعزام مبلغ دارد؟
وقتی ما می‌توانیم یک کاری را با چند میلیون انجام دهیم، چرا باید ده‌ها میلیون و با محدودیت‌های مختلف هزینه کنیم. ما فعلا لزومی نمی‌بینم که مبلغ اعزام کنیم، ولی برخی از دوستان اصرار دارند که مبلغ اعزام کنیم. بلکه ما اصل کار را تبلیغ مجازی می‌دانیم تا بتوانیم در عرصه حقیقی نیز وارد شویم. یعنی نخست مخاطبانی را جذب کنیم تا مبلغ ارزش حضور فیزیکی داشته باشد. اکنون به صورت مجازی با آنها در ارتباط بوده و برایشان کتاب، جزوه، مقاله، مجله و... می‌دهیم.
رسا ـ بحث دیگر ما این است که ضرورت تبلیغ در عرصه بین‌الملل چیست؟
ضرورت بیرون کشور کمتر از درون آن نیست. ما نیز از حیث سیره پیامبر اکرم(ص) این را درک می‌کنیم. ایشان در اوایل که مبعوث شدند، به دو امپراتوری ایران و روم نامه نوشتند و اسلام را عرضه کردند. در هر زمانی در هر جایی قلوب تشنه وجود دارد که مطالب حق باید به گوش افرادی که استعداد خوب شدن را دارند، برسد.
ولی ما برای تبلیغ بین‌الملل به چه میزان مبلغ تربیت کرده‌ایم؟ برای نمونه آمار مبلغان شیعه و وهابی در کشور اندونزی یک به دو هزار است ـ به ازای هر مبلغ شیعه 2 هزار مبلغ وهابی وجود دارد ـ حتی این آمار خوبی است. در دنیا بیش از 200 کشور وجود دارد که سازمان فرهنگ و ارتباطات حدوداً برای 60 چند کشور و آن هم برای هر کشوری یک مبلغ می‌فرستد. بقیه کشورها چه می‌شود؟
از یک سو ما کاری که باید بکنیم را نکرده‌ایم. از سوی دیگر برخی از مشکلات همانند فکری، مالی، فرهنگی و... دامان‌گیر سازمان‌ها و حوزه است. ما تلاش کردیم برخی از طلاب زبان یاد بگیرند، در حالی که برخی از مشاوران گفتند: «شما بروید فارسی را یاد بگیرید، سپس فقه و اصول یاد بگیرید. نیازی نیست زبان یاد بگیرید!» در حالی که زبان ابزار است.
فردی که می‌خواهد وارد جامعه علمی شود باید زبان انگلیسی را فراگیرد. خود عربی نیز زبان اسلام است که باید برای صحبت کردن با دیگر مسلمانان آنها را بدانیم. در این دو زبان هیچ سخنی نیست که باید فرا گرفت. ولی باید زبان سوم را نیز فرا گرفت.
رسا ـ چرا زبان ژاپنی را فرا گرفتید؟
ما مدتی تحقیق کردیم که کجا ضرورت و اولویت تبلیغی دارد که متوجه شدیم در ژاپن کاری صورت نگرفته و آن‌جا ضرورت دارد. اگر در ژاپن کاری صورت می‌گرفت بنده مسلما زبان کشورهای دیگر را فرا می‌گرفتم. چه اشکالی دارد فرد در جایی کار کند که کار نشده است؟
بنده اگر همین اکنون بدانم که ژاپن از مبلغ اشباع شده، مسلما کشور دیگر حتی شده در قطب جنوب را برای تبلیغ انتخاب می‌کنم. بسیاری از کشورها است که تبلیغ نکرده‌ایم.
رسا ـ خود اعزام مبلغ به چه میزان أثرگذار است؟
مسلما بود هر چیزی بهتر از نبود آن است.
رسا ـ بر اساس هزینه‌هایی که صرف می‌شود، کارآیی دارد؟
ما در برخی جاها هزینه می‌کنیم که نباید هزینه کنیم. برخی از جاها نیز باید هزینه کنیم که هزینه نمی‌کنیم. اکنون با این سیستم‌های الکترونیکی می‌توان تعداد زیادی ویدئو به زبان‌های مختلف درباره اسلام تولید کنیم، ولی چرا از این ابزارها غافل هستیم؟ تاکنون چنین کاری صورت نگرفته است.
ما به این میزان سازمان‌های تبلیغی عریض و طویل داریم، ولی یک سامانه یا سایت جامعی تهیه نشده که در آن ویدئو‌ها درباره اسلام به زبان‌های مختلف بارگذاری شود و افراد مختلف از آن بهره ببرند. این‌ها که هزینه خاصی نمی‌خواهد. می‌توان کتاب‌های مختلفی را به زبان‌های مختلف ترجمه کرد و در سایت قرار داد تا دیگران از آن بهره ببرند.
حتی می‌توان جامعه مجازی ویژه مسلمانان درست کرد. یعنی مسلمانان با یک‌دیگر در ارتباط بوده و از مشکلات هم با خبر باشند تا بتوانند آنها را حل کنند؛ ولی این کار نیز تاکنون صورت نگرفته است. در حالی که هزینه چندانی ندارد. کارهای زیادی می‌شود انجام داد که به دلایل مختلفی انجام نگرفته است.
اکنون وهابیت یک توئیت دارد که به هشت زبان ترجمه می‌شود و تمام سیستم‌های عامل موبایل را نیز شامل می‌شود. از این روش‌ها باید برای تبلیغ استفاده کرد که هزینه آن نیز به اندازه هزینه اعزام یک مبلغ به خارج از کشور نیست.
رسا ـ مشکل کجاست؟
مشکل، مشکل فکری است که عده‌ای هنوز ضرورت این کار را درک نکرده‌اند. مشکل همان است که در زمان حضرت آیت‌الله بروجردی اجازه ندادند آقای شاه‌آبادی در ژاپن به تبلیغ بپردازد؛ چون عده‌ای ضرورت آن را درک نکردند. خوشبختانه مراجع عظام ضرورت را درک کرده و حمایت می‌کنند، ولی بسیار بیشتر از این‌ها باید حمایت شود.
مرحوم حضرت آیت‌الله حائری زمانی می‌خواستند عده‌ای زبان یاد بگیرند، ولی عده‌ای که خمس می‌دادند، گفتند: «اگر زبان کفار را به این‌ها یاد بدهید، خمس نمی‌دهیم!» البته استدلالشان این بود که با این زبان فرهنگ کفار در کشور ما نیز وارد می‌شود. ولی یک موضوع «لابد منه» است. بالاخره باید یک تعداد آدم فاضل زبان را فراگرفته و تبلیغ را انجام دهند./993/402/ر
ادامه دارد...