مدیریت جدید حوزه و دوران حذف موازی‌کاری ها
به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، موازی کاری همانطور که از نامش پیداست به معنی حرکت موازی دو یا چند نهاد برای رسیدن به یک هدف با انجام فعالیتی مشابه است و از مفاهیمی است که در حوزه های مختلف اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی به آن پرداخته شده است و یکی از معضلاتی است که امروزه در بخش های مختلف مدیریتی کشور وجود دارد، در این فضا بسیاری از ارگان‌های کشور به جای تعریف حوزه های کاری مشخص و تمرکز بر روی آن، به فعالیت‌های پراکنده و بعضا متداخل می پردازند.
فعالیت های موازی می تواند آسیب هایی برای جامعه به دنبال داشته باشد که مهم‌ترین آن به انحراف کشیده شدن اهداف و به هدر رفتن منابع مالی و انسانی در راستای رسیدن به اهداف است و در نهایت سبب عدم تمرکز بر روی اهداف و به نتیجه نرسیدن آن فعالیت ها می شود و جلوی پیشرفت و ترقی را می گیرد.
متأسفانه این مشکل در بخش فرهنگی بسیار مشهود است و در حوزه علمیه که یک نهاد بزرگ فرهنگی است و در حقیقت مادر نظام جمهوری اسلامی است تبدیل به آفتی شده است که مشکلاتی را در ساماندهی به اهداف و وظایف اصلی این نهاد همچون تبلیغ در عرصه داخلی و بین المللی است به وجود آورده و باعث اتلاف بودجه های عمرانی و جاری حوزه علمیه در سراسر کشور شده است.
تغییر مدیریت حوزه های علمیه و روی کار آمدن مدیری عمل گرا ما را بر آن داشت تا با نگاهی به زیر مجموعه های حوزه علمیه به فعالیت های موازی که در این نهاد وجود دارد و سبب تداخل وظایف در بخش های مختلف حوزه علمیه و موجب سرگردانی طلاب و مسؤولان این حوزه ها شده است بپردازیم؛ اولین انتظار حوزویان از تغییر مدیریت این است که تحول چشمگیری ایجاد شود و با متمرکز شدن و تخصصی شدن حوزه های علمیه در حوزه های مختلف از این تشتت و پراکندگی جلوگیری شود تا سبب بروز استعدادها و بهره وری بهتر از ظرفیت های حوزه علمیه شود.
از این رو ما با بررسی برخی تداخلات مدیریتی در حوزه علمیه مواردی که می تواند با ادغام به پیشرفت و تحول در حوزه منجر شود را بازگو می کنیم تا بتوانیم گامی در رفع مشکلات حوزه برداشته باشیم و به عنوان پیشنهاد به مدیر جدید حوزه علمیه مواردی را بیان کنیم.
عملکرد جزیره ای نهادهای تبلیغی حوزوی؛ هدر رفت توان نیروی انسانی
از آنجایی که یکی از مهم‌ترین رسالت های حوزه علمیه هجرت و تبلیغ علمای دینی در جامعه است این امر نیاز به مدیریت و ساماندهی واحد، متمرکز و هدفمند دارد تا بتوان از ظرفیت حوزه های علمیه و طلاب جوان بهترین بهره را برد و در هر دوره با بررسی عملکرد این نهاد به ارزیابی میزان موفقیت و تأثیرگذاری در جامعه پرداخت؛ ولی متأسفانه در این زمینه نهادهای مختلف و پراکنده ای وجود دارد که به صورت جزیره ای عمل کرده و هر کدام اهداف خاصی را دنبال می کنند.
مضرات پراکندگی در عرصه تبلیغ در نهایت به جامعه برمی گردد زیرا هر نهاد اعزام مبلغ به صورت ناهماهنگ اقدام به اعزام مبلغ می کند و بعضا در یک روستا و یا محله چند روحانی حضور دارند و بسیاری از مناطق محروم خالی از مبلغ است؛ از طرف دیگر این ظرفیت تبلیغی به هدر رفته و نمی توان از آن برای القای یک فرهنگ مفید در یک دوره خاص در جامعه استفاده کرد در حالی که نهادی مانند نماز جمعه که به صورت متمرکز اداره می شود نشان داده است که چنانچه خوراک فرهنگی واحدی در سراسر کشور به مردم داده شود در بسیاری از مسائل مطالبه عمومی ایجاد شده و بهتر می توان به نتیجه رسید.
در حال حاضر به نظر می رسد با وجود دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه، نهادی مانند معاونت تبلیغ در مدیریت حوزه علمیه که رسالت ها و اهداف مشترک با دفتر تبلیغات دارد غیر ضروری باشد؛ مدیر جدید باید با همکاری و هماهنگی بیشتر با دیگر نهادهای اعزام مبلغ مانند سازمان تبلیغات اسلامی، دفتر تبلیغات، سازمان اوقاف، و دیگر نهادهای اعزام مبلغ مدیریت واحدی را برای این امر ایجاد کند و بسیاری از مخارج و پراکندگی های مدیریتی در حوزه را برطرف کند.
موازی کاری در عرصه بین الملل ظرفیت حوزه را کاهش می دهد
یکی دیگر از فعالیت های موازی در حوزه علمیه، تبلیغ در حوزه بین الملل است که در این بخش معاونتی به نام معاونت بین الملل حوزه علمیه وجود دارد که با وجود حوزه بزرگ علمیه جامعه المصطفی و فعالیت این نهاد در امور مربوط به طلاب خارجی و تبلیغ بین الملل نهادی موازی به نظر می رسد که در صورت انهلال این معاونت هیچ خلأی احساس نمی شود.
باید توجه داشت که تبلیغ در عرصه بین الملل به دلیل بازخوردی که در سطح جهان دارد و نگاه ویژه ای که امروزه به آموزه های تشیع در جهان وجود دارد نیازمند انسجام و اتحاد رویه است و عملکرد چند نهاد می تواند ظرفیت بین المللی حوزه علمیه را کاهش دهد.
همچنین معاونت امور طلاب و دانش آموختگان از جمله معاونت هایی است که با وجود مرکز مدیریت حوزه های علمیه نهادی کم فایده است و بسیاری از وظایف این نهاد در مرکز مدیریت انجام می شود.
موازی کاری در عرصه پژوهش در حوزه علمیه هم سبب شده است که بسیاری از مقالات و پایان نامه ها کارهای تکراری باشد و بدون هدف به تورم پژوهش ها در یک موضوع و خلأ پژوهشی در موضوعات دیگر منجر شود؛ موازی کاری در فعالیت های هنری حوزه علمیه هم به چشم می خورد که برگزاری جشنواره های هنری موازی مانند جشنواره اشراق تحت نظر مرکز فرهنگی هنری دفتر تبلیغات و جشنواره هنرهای آسمانی تحت نظر مرکز مدیریت حوزه های علمیه و مرکز پژوهش های صدا و سیما، در زمان واحد یکی از نشانه های موازی کاری در این حوزه است.
در پایان باید گفت که وجود هر کدام از این نهادها در حوزه علاوه بر به هدر رفتن منابع مالی و اعتباری در حوزه علمیه سبب یک ایجاد یک بروکراسی پیچیده در حوزه علمیه شده است که برای بساری از فعالیت‌های طلاب مانند یک عامل بازدارنده و مانع شده است و خود همین سبب یأس طلاب زا اقدامات خلاقانه و پیشرفت در حوزه می شود./843/ی703/س
خبرنگار: حسین حسنی