شهرت بیدل در ایران مدیون انقلاب اسلامی است

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، غلامعلی حداد عادل، رییس فرهنگستان زبان و ادب فارسی شامگاه سه‌شنبه نهم شهریورماه در مراسم افتتاح بنیاد بیدل دهلوی در محل کانون ادبیات ایران، گفت: فرصت آشتی با بیدل برای ایرانیان فرارسیده است؛ چراکه به اعتقاد من، ما از بیدل دوربوده‌ایم و آنطور که حق او بوده، رفتار نکرده‌ایم.

وی ادامه داد: شهرت بیدل در خارج از ایران، حیرت‌انگیز است و هنوز هم برای اهل ادب مایه تعجب است که چطور بیدل در هند، پاکستان، افغانستان، پاکستان و تاجیکستان این‌اندازه مطرح است.

رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی ضمن قرائت بخش‌هایی از یادداشت‌های صدرالدین عینی، ادیب مشهور تاجیک که بر جایگاه ویژه و شهرت بیدل اشاره داشت، گفت: یکی از دلایل اینکه بیدل در ایران چندان ناشناخته نیست، آن است که بیدل، شاعر سبک هندی است و تا 50 سال قبل، دانشگاه‌های ما بیشتر به معایب این سبک پرداخته‌اند و کمتر ویژگی‌های مثبت آن را گفته‌اند.

وی ادامه داد: همچنین پیچیدگی ها و دشواری فهم شعر در سبک هندی، سبب شده که بیدل آنطور که باید در ایران شناخته نشود. اما آشنایی ایران با بیدل، بیشتر مدیون انقلاب اسلامی است؛ آنچنانکه با انقلاب بود که تحولی در فضای شعری ما ایجاد شد و راه برای آشنایی با بیدل را هموار کرد.

حدادعادل خاطر نشان کرد: شعر فارسی در اواخر دوره قاجار به تکرار مبتلا شد و به جز چند شاعر مثل بهار، ایرج و پروین، عمده شاعران به تکرار کلیشه‌های گذشتگان مشغول بودند. در ادامه از طرفی شعر نیمایی ظهور کرد که قالب و زبان در آن عوض شده بود و به نوعی اوزان عروضی در این دوره رها شد چراکه شاعران نیمایی، بدیعیات خود را داشتند.

وی افزود: شعر نیمایی چند دهه‌ای مطرح بود و نظرات موافق و مخالف بر آن متمرکز بودند. در این دوره شاعران نوپرداز دیگر سبه سراغ کلیشه‌های قدیمی در شعر نرفتند اما قالب شعر نیز تغییر کرده بود. اما با پیروزی انقلاب اسلامی، شاعران ضمن تبعیت از زبان شعرِ نو، به شکسته شدن قالب روی خوش نشان ندادند و مجدد به سمت قالب‌های شعر کلاسیک ایرانی یعنی غزل و رباعی و غیره تمایل نشان دادند.

رئیس بنیاد سعدی با بیان این مطلب که زبان در شعر بعد از انقلاب، در سبک هندی و آثار بیدل مسبوق به سابقه بود، گفت: در سال‌های بعد از انقلاب، چهره‌هایی مانند سیدحسن حسینی، علی معلم‌دامغانی و شفیعی کدکنی به نگارش آثاری درباره بیدل مبادرت ورزیدند و زمینه شناخت بیشتر بیدل در ایران را فراهم آوردند.

وی اظهار داشت: امروز افتتاح و آغاز به کار بنیاد بیدل دهلوی، گام تکاملی در مسیر انس و اشنایی با بیدل است.

حداد عادل در ادامه و با طرح این سوال که چرا باید بیدل را شناخت، افزود: اولین فایده شناخت بیدل برای ما ایرانی‌ها، درک عظمت این شاعر و آثارش است. به نظر من بیدل مثل کوه یخی است که زیر اقیانوس پنهان مانده؛ شاعری که حدود یکصدهزار بیت از او به جا مانده و من وقتی آثارش را می‌خوانم، مبهوت تسلط او زبان و ادبیات فارسی می‌شود.

وی ادامه داد: گاهی از خودم می‌پرسم اگر تخیل بیدل را یک ریاضی‌دان یا فیزیک دان داشت، چه می‌کرد؟ به همین دلیل بیدل را دارای ذهنی نیرومند و هم‌تراز با دانشمندان بزرگ جهان نی‌دانم.»
رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی در تشریح فایده دوم، گفت: «دلیل و فایده بعدی، درک عظمت زبان فارسی است. تسلط این مرد بنگالی روی زبان فارسی ثابت می‌کند که این زبان، تا جه اندازه قدرت و تاثیرگذار است.

حداد عادل در پایان سخنان خود، دو غزل از بیدل دهلوی را قرائت و آن‌ها را مصادیقی از آثار ارزشمند این شاعر پارسی سرا عنوان کرد.

لازم به ذکر است که در ابتدای این مراسم هادی سعیدی کیاسری به دلایل افتتاح بنیاد بیدل دهلوی و فعالیت‌های انجام شده در این مسیر تا کنون اشاره کرد.

گفتنی است در این مراسم سیدعباس صالحی معاون امور فرهنگی وزارت ارشاد، علی‌ معلم‌دامغانی رئیس فرهنگستان هنر، محمود صلاحی رئیس سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران، غلامحسین امیرخانی پیشکسوت خوشنویسی، جلال‌الدین کزازی، علی‌اصغر شعردوست، هادی سعیدی‌کیاسری و جمعی از اساتید کشورهای منطقه در حوزه ادبیات حضور داشتند./201/856/ب1