امیدی به ورزات ورزش برای حل مشکلات جوانان نداریم/ تأسیس وزارتخانه خانواده ضروری است

اشاره: بی شک یکی از مظاهر اصلی خلقت خداوند آفرینش انسان است و حقیقتا خداوند مقامی بسیار بالا به انسان عنایت کرده  است؛‌ بنابه صریح آیات قرآن و روایات خداوند انسان را بر تمام مخلوقات حتی ملائکه نیز برتری داده و این مسأله را به صراحت بیان کرده است؛ اما مسأله مهمی که در خلقت انسان وجود دارد زوج بودن است.

نیک می دانیم همه انسان ها در ذات خود موجودات کاملی نیستند بلکه یک فرد زمانی به انسانیت حقیقی می رسد که زوج کامل کننده او در کنارش قرار بگیرد، به همین دلیل خداوند کمال و سعادت نهایی انسان را در ازدواج قرار داده است و در آیات و روایات نیز بر این مسأله تأکید بسزایی شده است.

اما متأسفانه در جامعه اسلامی شیعی که باید توجه به این مسأله از دیگر جوامع اسلامی بیشتر باشد، می بینیم روز به روز توجه به این مسأله در حال کاسته شدن است تا جایی که در کشور اسلامی شیعی ایران که ام القرای جهان اسلام به شمار می رود، متوسط سن ازدواج در پسران بالای 28 سال و در دختران بالای 23 سال رسیده است.

این مسأله زمانی تأسف بار تر می شود که بدانیم این آمار متوسط کشوری است؛ اما در کلان شهرهایی از جمله تهران متوسط سن ازدواج در پسران بالای 30 سال و در دختران بالای 26 بیان شده است که این مسأله همت ویژه جوانان و مخصوصا خانواده ها را می طلبد که کمی توقعات خود را پایین تر بیاورند تا این امر حیاتی جان دوباره ای بگیرد.

در این میان اما نباید از وظیفه سنگین مسؤولین فرهنگی کشور از جمله وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی غافل شد که می طلبد بخشی از بودجه های میلیونی خود را از بخش های غیرضروری از جمله برگزاری کنسرت برداشته و به این امر حیاتی اختصاص دهند.

با توجه به ضرورت و اهمیت فرهنگ سازی در موضوع ازدواج و تشکیل خانواده و لزوم آسیب شناسی در این موضوع حجت الاسلام والمسلمین علی اکبر مظاهری از نویسندگان، پژوهشگران و مشاوران فعال در حوزه خانواده و سبک زندگی در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری رسا به تببین ابعاد این فریضه الهی پرداخته است که متن گفت‌وگو در ادامه به خوانندگان محترم رسا تقدیم می شود.

رسا - با عرض سلام و خسته نباشد، به عنوان سؤال نخست بفرمایید، ازدواج چه تأثیرات فردی و اجتماعی «ازدواج» در زندگی دارد؟

بنده هم خدمت شما فعالان عرصه رسانه در خبرگزاری رسا عرض سلام و خدا قوت دارم؛ ابتدا اجازه بدهید اصلاحی در سؤالتان داشته باشم و به عبارت بهتر یک واژه دیگر به آن اضافه کنم و آن تأثیرات خانوادگی ازدواج است، چراکه تأثیرات ازدواج از سه منظر فرد، خانواده و اجتماع قابل بررسی است.

ترکیب وجودی انسان زوج است

همه ما معتقدیم که خدا حکیم است و کاری را از عبث و بیهوده انجام نمی دهد، حال همین خدا از روی حکمت خود انسان ها را زوج آفریده است و سعادت بشر را در گروه ازدواج نیکو قرار داده است؛ هیچ انسانی به تنهایی به سعادت نمی رسد و اصلا ساختمان و ترکیب وجودی انسان با خانواده و اجتماع صورت می گیرد.

یکی از مسائلی که انسان ها همیشه به دنبال آن هستند آرامش در زندگی است و یکی از چیزهایی که انسان را به آرامش حقیقی می رساند ازدواج نیکو و نه هر ازدواجی است و این ازدواج نیکو علاوه بر آرامش رشد و ترقی را نیز برای هر سه گروه فرد، خانواده و اجتماع دربردارد؛ ما این مطلب را از خودمان نمی گوییم بلکه منابع اصیل اسلامی ما یعنی قرآن و حدیث نیز برآن صحه می گذارد.

خداوند در آیه 21 سوره مبارکه روم می فرماید: «وَمِنْ آیَاتِهِ أَنْ خَلَقَ لَكُم مِّنْ أَنفُسِكُمْ أَزْوَاجًا لِّتَسْكُنُوا إِلَیْهَا وَجَعَلَ بَیْنَكُم مَّوَدَّةً وَرَحْمَةً إِنَّ فِی ذَلِكَ لَآیَاتٍ لِّقَوْمٍ یَتَفَكَّرُونَ» به این معنا که خداوند انسان ها زوج آفرید تا به وسیله ازدواج تا آنها  را آرامش برقرار برساند؛ اما مهمتر از آرامش، نعمت دیگری که از ازدواج به دست انسان می رسد مودت و رحمت است که در این آیه به آن اشاره شده است؛ مودت مرتبه ای بالا تر از محبت انسان های عادی به یکدیگر است.
ازواج و تشکیل خانواده آن قدر نقش پررنگی در پاکی و طهارت وجودی انسان دارد که پیامبر گرامی اسلام(ص) فرمودند: «هرکس می خواهد خداوند را پاک  و طاهر ملاقات کند باید با همراهی همسری صالح به دیدار خدا برود».

اما یکی از آیاتی که در ارتباط با این مسأله ضروری و حیاتی بیان شده است، آیه 32 سوره مبارکه نور است که شاید زیاد آن را خوانده و شنیده باشیم ولی به معنای حقیقی آن توجه نکرده ایم؛ خداوند در این آیه می فرماید «وَ أَنْکِحُوا الْأَیامى‏ مِنْکُمْ وَ الصَّالِحینَ مِنْ عِبادِکُمْ وَ إِمائِکُمْ إِنْ یَکُونُوا فُقَراءَ یُغْنِهِمُ اللَّهُ مِنْ فَضْلِهِ وَ اللَّهُ واسِعٌ عَلیمٌ»؛ این آیه نکات مهمی از جمله فراهم شدن رزق و و روزی توسط خداوند برای فردی که ازدواج می کند برداشت می شود، ولی نکته مهم تری که کمتر به آن توجه می شود دستوری است که این آیه برای والدین و بزرگترها دارد.

دستور خدا برای والدین در قرآن

خداوند در این آیه نمی گوید ازدواج کنید بلکه می فرماید بر شما است که تزویج کنید که این دستور به طور مستقیم برای پدر و مادرها و بزرگترها است که برای فرزندان خود همسر مناسبی انتخاب کنند که البته متأسفانه امروز این مسأله در جامعه کمرنگ شده است و حتی گاهی نه تنها زمینه برای ازدواج فرزندانشان فراهم نمی کنند بلکه مانع تراشی های نامفهومی می کنند.

رسا – آیا علم روانشانسی امروز نیز به اهمیت ازدواج پی برده است؟

از نظر روان شناسی امروز این امری مسلم است که دریافت عواطف و خرج کردن عاطفه سبب آرامش زوجین برای یکدیگر می شود و همین مسأله حتی می تواند زمینه رشد و تکامل انسان را فراهم کند و حتی در روانشناسی این موضوع ثابت شده است که برطرف شدن نیازهای جنسی سبب آرامش انسان است که این مسأله نیز در نهاد ازدواج قرار داده شده است.

برآورده نشدن نیازهای جنسی باعث تخریب روان می شود

یکی از کشفیات دیگر روان شناسی که شهید بزرگوار مطهری نیز در کتاب آداب عشق ورزی به آن اشاره کرده است، فشارهای غریزه جنسی و برآورده نشدن آنها است که سبب تخریب روانی انسان می شود اما باید دانست که هر برآورده شدنی نیز نمی تواند آرامش به همراه داشته باشد بلکه تخلیه غرایز جنسی از راهی غیر از ازدواج خود آسیب های غیرقابل ترمیمی دارد.

این مسأله باید برای همه به ویژه بزرگترها فهمانده شود که بیشتر به ازدواج فرزندانشان اهمیت بدهند؛ بله ما قبول داریم این گونه مسائل باید همواره در پوششی از حیا و عفت گفته شود ولی نباید فراموش کنیم که همانطور که بدن ما برای سالم ماندن و رشد به خوراک و غذا نیاز دارد باید نیازهای جنسی او نیز برآورده شود که اگر این نیازها روی هم جمع شود سبب هلاکت انسان می شود؛ این را باور کنیم.

متأسفانه گاهی برخی از جوانان و پدر و مادرها این مسأله را جدی نمی گیرند و گمان می کنند برآورده نشدن نیازهای جنسی و یا برآورده شدن آنها در قالبی غبر از ازواج مشکلی به همراه ندارد، در حالی که تحمل فشار غریزه جنسی التهاب و رنجش های روانی زیادی را با خود می آورد که درمان آن تنها در ازدواج نیکو است.

رسا – به عقیده شما چرا آن گونه که شایسته است وزارت جوانان به مشکلات ازدواج جوانان رسیدگی نمی کند؟

اگر مقصود شما از این سؤال مسائل سیاسی است بنده اطلاعی ندارم که چرا وزارت ورزش و جوانان در این موضوع کوتاهی می کند؛ اما ذکر این نکته لازم است که ما در ابتدای تأسیس این وزارت خانه بسیار امیدوار بودیم که در این مرکز برای جوانان و ازدواج و زندگی آنها فکری خواهد شد و به اوضاع آنها سر و سامان خواهد داد به همین خاطر بسیار خشنود بودیم.

وزارت ورزش نه جوانان

اما از همان ابتدا مشخص بود که تکیه این وزرات خانه بر ورزش است نه جوانان و امروز نیز وزیر محترم را به وزیر ورزش و وزات خانه را بیشتر با عنوان وزارت خانه ورزش می شناسند و در آن کمتر از جوانان ذکری به میان می آید.

به نظر شما نیاز یک جوان چیست؟ آیا فقط ورزش است؟ مسلما این گونه نیست؛ کسی از نقش پررنگ ورزش غافل نیست ولی فرهنگ و ازدواج کجا می رود اما به هرحال این مسائل مهم در این وزرات خانه مغفول مانده است و ما وقتی به ساختار مدیریتی و شرح وظایف این وزارت خانه نظر می کنیم به واقع امیدوار نیستیم تا از این مرکز برای جوانان کاری صورت بگیرد.

به نظر من ازدواج و ساماندهی امور جوانان مرکز غیر از این وزرات خانه می خواهد؛ بنده در صحبت هایی که با برخی از مسؤولین داشتم پیشنهاد تأسیس وزارت خانه ای با عنوان وزرات خانه خانواده را مطرح کردم که در آن زمان هنوز وزارت ورزش تأسیس نشده بود؛ ما به وزرات خانه خانواده نیاز مبرم داریم و باید معاونت های قوی نیز داشته باشد که یکی از این معاونت ها، معاونت ازدواج باشد تا به صورت جدی در این مسأله ضروری و حیاتی فعالیت کرده و سعی در حل مشکلات ازدواج جوانان داشته باشد.

پانگرفتن بنیاد ازدواج بعد از انقلاب

از ابتدای انقلاب بنیادهای زیادی از جمله بنیاد مستضعفان، بنیاد جانبازان ،بنیاد شهید و کمیته امداد تأسیس شد که در این میان برای رسیدگی به امور جوانان نیز بنیادهایی تشکیل شد که هیچکدام به سرانجام نرسید؛ بنده به خاطر دارم بنیادی با عنوان بنیاد ازدواج تأسیس شد ولی به نتیجه نرسید که به عقیده من اگر به اندازه ای که مسؤولین به کمیته امداد رسیدند به این بنیاد نیز می رسیدند ازدواج و جوانان امروز در وضعیت بهتری قرار داشت.

رسا - آیا شما ازدواج را اولویت فرهنگی دولت می دانید؟ چرا این روزها دولتمردان بیش از ازدواج و مشکلات دیگر جوانان، دغدغه خودشان را گسترش کنسرت ها می دانند؟

به عقیده من ازدواج نه تنها اولویت فرهنگی دولت بلکه اولویت کل نظام است و به نظر من این موضوع باید در رأس امور سه قوه قرار داشته باشد به علاوه این که نهادهای فرهنگی و آموزشی کشور باید تمرکز جدی روی این مسأله داشته باشند.

ازدواج اولویت کل نظام اسلامی است

بنابراین وقتی ما بگوییم ازدواج در اولویت دولت قرار بگیرد در واقع دایره آن را تنگ کرده و مخصوص قوه مجریه قرار داده ایم در حالی که مسؤولان کل نظام اسلامی اعم از قوه مجریه، قضاییه و مقننه در کشور ما باید به این موضوع اهمیت ویژه ای بدهند و آن را اولویت درجه یک خود قرار دهند، چرا که ازدواج و خانواده آینده یک نظام را تشکیل می دهد.

اگر ازدواج در جامعه امروزی در اولویت قرار می گرفت شاهد این همه بی بند و باری در جامعه نبودیم؛ اگر کل نظام اسلامی برای این مسأله فکری نکند و چاره ای نیاندیشد در آینده آسیب های زیادی متوجه کشور خواهد شد که جبران آنها خیلی سخت است که البته در این باره صحبت بسیار است و اگر از آن بگذریم بهتر است.

بنده در کتاب «دختران و انتخاب همسر» نیز به این موضوع اشاره کرده ام که همه اولویت ها باید سمت و سوی ازدواج داشته باشد و این مسأله فراتر از آن است که در درجه بندی اولیوت های یک قوه قرار بگیرد؛ اما متأسفانه برخی از مسؤولان و مدیران جامعه یا این مسأله را آن قدر کوچک می دانند که توجهی به آن ندارند و یا آن که از شدت عظمت و بزرگی جرأت قرار گرفتن در آن را ندارند.

رسا - اگر فرهنگ ازدواج آسان در کشور لطمه بخورد سود این آسیب را چه کسانی می برند؟

نمی توان گفت اگر لطمه بخورد چرا که این مسأله امروز در کشور اتفاق افتاده و مسأله ازدواج در کشور حسابی لطمه خورده است که زیان و آسیب آن کل جامعه و کشور را فرا می گیرد ولی افرادی نیز در این میان هستند که این مسأله برای خود سود کسب می کنند که باید با فرهنگ سازی در این مسأله جلوی سود آنها را گرفت.

ضرورت فرهنگ سازی در ازدواج آسان

بنده سالیان زیادی است که از نزدیک با جوانان و دغدغه های آنها آشنا هستم و در حوزه خانواده و ازدواج فعالیت های زیادی کرده ام و این عرصه را بسیار حساس می دانم و به عقیده من باید قبل از این که نتوانیم کاری کنیم تلاش کنیم تا ازدواج آسان در کشور فرهنگ سازی شود.

وقتی در یک سد بزرگ آب سوراخ کوچکی به وجود می آید باید سریع ترمیم شود و کار آسانی هم است ولی اگر به همین رخنه کوچک در سد توجه نشود کم کم بزرگ تر می شود و باعث شکسته شدن سد می شود و در آن هنگام است که دیگر از دست کسی کاری برنمی آید و مردم اطراف نیز آسیب های زیادی می بینند؛ کم توجی به ازدواج نیز حکم همان بی توجهی به رخنه کوچک در سد را دارد که روز به روز بزرگ‌تر می شود.

بنده که به جوانان زیادی در موضوع ازدواج مشاوره می دهم این هشدار را نیز می دهم که سد اخلاق در جامعه در حال شکستن و تخریب است که باید هرچه سریع تر برای آن فکری کرد تا فرد، خانواده و جامعه از آسیب های زیاد آن در امان باشند.

رسا – به عنوان سؤال آخر بفرمایید، پدیده هایی همچون «ازدواج سفید» معلول چه تفکر و جریانی در کشوری مثل ایران است؟

ازدواج سفید مسأله ای است که قبل از انقلاب نیز با عنوان آپارتمان های مجردی مطرح بود که عده ای از جوانان  و نوجوانان مجرد با جنس مخالف خود در یک خانه زندگی می کردند و هیچ رابطه محرمیتی بین آنها برقرار نبود که این مسأله از غرب به ایران وارد شده بود و با ظهور انقلاب اسلامی از بین برداشته شد.

گسترش ازدواج سفید در تهران

با عرض تأسف باید بیان کنیم این مسأله دوباره در حال احیا شدن و گسترش است؛ بنده در کتاب «دختران و انتخاب همسر» بیان کرده ام که تعدادی از دختران وقتی به دلیل بالارفتن سن ازدواج از خانه و خانواده طرد می شوند روی به خوابگاه های دانشجویی و البته بخشی از آنها نیز به آپارتمان های مجردی پناه می برند که این مسأله شاید در شهرهای مذهبی همچون قم زیاد نباشد اما در شهرهای بزرگ از جمله تهران در حال گسترش است.

باید بیشتر تأسف بخوریم هنگامی که می شنویم برای ازدواج سفید و طلب همخوابی برای آپارتمان های مجردی در تهران و شهرهای بزرگ دیگر اطلاعیه زده می شود؛ فرد در این اطلاعیه مشخصات خود را اعلام می کند و شرایط همخواب خود را نیز برمی شمرد و این دو بدون هیچ ازدواج و عقد رسمی، در کنار هم زندگی و بعد مدت کوتاهی یکدیگر را رها می کنند.

نام این پدیده شوم را به تسامح ازدواج گذاشته اند، چراکه یکی از اساسی ترین اصول در ازدواج تعهد زن و شوهر به یکدیگر است ولی در این نوع از رابطه تنها چیزی که یافت نمی شود تعهد طرفین و رعایت اخلاق است.

فرار دختران از خانه به دلیل طرد خانواده

بنده در یکی از برنامه های رادیو معارف نیز این مسأله را هشدار داده و گفتم ازدواج سفید در کشور در حال گسترش است که یک ننگ بزرگ برای جامعه اسلامی به شمار می رود و در این باره نیز در وبلاگ شخصی خودم مقاله ای نوشتم؛ دختری که به دلیل بالارفتن سن ازدواج از خانواده طرد شده بود با من تماس گرفت و گفت من دختری عفیف و مذهبی هستم اما دیگر تحمل فشار خانواده را ندارم به همین دلیل می خواهم از شهر خود به تهران سفر کنم و در آنجا با پسری همخواب شوم چون دیگر کارد به استخوان من رسیده است؛ حال من سؤال می کنم آیا این مسأله برای کشور فاجعه نیست؟

ما مرتب از درد گفتیم؛ حال بهتر است کمی هم از درمان سخن بگوییم و راه حلی برای این معزل پیدا کنیم، البته فقط نمی توانیم جوانان را امر به عفا کنیم، چراکه یک جوانی که در اوج شهوت جنسی قرار دارد تا کی می تواند تقوی پیشه کند و تا چه زمانی راه عفت را در پیش بگیرد؟ باید برای مسأله راه مناسبی پیدا کرد.

بهترین راه حل، فرهنگ سازی در این زمینه است به این صورت که برای جوانان ثابت کنیم با هم بودن یک دختر و پسر بدون ازدواج، هم به خود فرد و هم به خانواده و هم جامعه آسیب می رساند که مهمترین آنها یأس و نا امیدی طرفین نسبت به آینده، زندگی، تشکیل خانواده و فرزند آوری است؛ جوانان ما باید این را بفهمند که ازدواج سفید آلوده است و نتایج بد این مسأله را در کشورهای دیگر و جوامع مختلف مطالعه کرده و از آنها درس عبرت بگیرند؛ بنابراین زیان و آسیب های این نوع از باهم بودن آشکار است.

اگر علت گسترش این موضوع را بررسی کنیم به دو مسأله اساسی می رسیم؛ نخست بالا رفتن سن ازدواج و دوم سخت شدن ازدواج است؛ به همین خاطر اهمیت به تشکیل هرچه سریع تر نهاد خانواده از طریق ازدواج رسمی گام محکمی در جهت مبارزه با پدیده شوم ازدواج سفید خواهد بود.

رسا ـ تشکر می کنم از فرصتی که در اختیار خبرگزاری رسا قرار دادید.

بنده هم از شما عزیزان تشکر می کنم و برایتان آرزوی موفقیت دارم؛ سلام گرم بنده را به  عزیزان خبرگزاری رسا برسانید./1330/گ402/س

 خبرنگار: داود جعفری