تبیین مبانی فکری و عقیدتی انجمن حجتیه/ نگاه انجمن حجتیه به حکومت اسلامی و ظهور

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، چهارمین جلسه از سلسله نشست های تخصصی واکاوی و مواجهه با شبهات و جریان های فکری و فرهنگی مهدویت چهارشنبه شب با سخنرانی حجت الاسلام رضا اکبری آهنگر و با موضوع جریان شناسی انجمن حجتیه در دفتر مرکزی بنیاد پژوهش و نشر مسجد مقدس جمکران برگزار شد.

حجت الاسلام اکبری آهنگر در ابتدای این جلسه به تبیین موضوعات مورد بحث پرداخت و گفت: مباحث فکری و اعتقادی انجمن حجتیه، نگاه انجمن حجتیه به تشکیل حکومت اسلامی در عصر غیبت، دیدگاه انجمن نسبت به ولایت فقیه، تعریف انجمن از انتظار در عصر غیبت، نگاه انجمن به فلسفه و عرفان و نگاه انجمن حجتیه به وحدت شیعه و سنی به عنوان سرفصل های بحث مطرح است.

مباحث فکری و اعتقادی انجمن حجتیه

کارشناس و پژوهشگر مباحث مهدویت به تاریخ پیدایش انجمن حجتیه اشاره کرد و اظهار داشت: انجمن حجتیه در دهه 30 از سوی شیخ محمود ذاکرزاده حلبی تأسیس شد و هدف این انجمن مبارزه با بهائیت بود؛ نام دیگر این گروه در دوران پهلوی با عنوان انجمن ضد بهائیت تعریف شده است؛ البته نام کامل و اصلی آن انجمن خیریه حجتیه مهدویه است.

وی ادامه داد: با توجه به فعالیت هایی که بهائیت در دوران پهلوی داشت این گروه تشکیل شد و تأسیس این گروه هیچ ربطی به مسائل فراماسونری و جریان انگلیسی نداشته و هیچ سندی هم بر این مسأله وجود ندارد.

استاد حوزه علمیه با بیان این که در گذشته و حال برخی معتقدند که انگلستان فرقه بهائیت را تأسیس کرد و حزب دیگری به نام انجمن حجتیه تشکیل داد تا مردم را به جان هم بیندازد، تأکید کرد: اما حقیقت این است که شیخ محمود حلبی با نیت پاک این انجمن را تأسیس کرده بود و از جای خاصی تغذیه نمی شد.

وی مبانی فکری شیخ محمود حلبی را مشکل اصلی انحراف انجمن حجتیه عنوان کرد و افزود: با وجود این که یک شخصیت سالم پشت این جریان بود اما وی معتقد به تشکیل حکومت در عصر غیبت نبود؛ یک فایل صوتی از شیخ حلبی در سال 1356 موجود است که وی در آریا شهر تهران در بخشی از سخنرانی خود می گوید: «اول شما یک افسر یک پیشوا و رهبر معصوم و جنگی پیدا بکنید که بتواند روی نقطه عصمت تأکید کند نه عدالت، عدالت کافی نیست...»؛ همچنین نظراتی درباره جهاد ارائه می دهد و بر این معتقد بود که جهاد فقط باید برای معصوم و در زمان حضرت حجت(عج) باشد.

حجت الاسلام اکبری آهنگر خاطرنشان کرد: برای تخریب و تضعیف انجمن حجتیه، بعد از پیروزی انقلاب این فایل صوتی به شکل گسترده پخش شد و مردم تصور کردند که این صوت مربوط به همان سال های جنگ است و این از مهمترین دلایلی بود که انجمن حجتیه تضعیف شد؛ چرا که دوره دفاع مقدس، اوج جهادی گری بود.

برخی سخنان امام راحل درباره انجمن حجتیه

وی به تذکرات امام راحل نسبت به این انجمن اشاره و ابراز کرد: امام خمینی(ره) در منشور روحانیت پس از تبیین دشمنان داخلی و خارجی، فرمودند که از همه شکننده تر، شعار گمراه کننده تشکیل حکومت قبل از قیام امام زمان(عج) باطل است، خطرناک است.

کارشناس و پژوهشگر مباحث مهدویت بیان داشت: امام راحل به شورای نگهبان هم خطاب کردند که حواستان را جمع کنید یک مرتبه متوجه نشوید که انجمن حجتیه ای ها همه چیزتان را نابود کرده باشند؛ این سخنان امام خمینی(ره) مربوط به 5 سال پس از فروپاشی انجمن حجتیه است؛ پس معلوم است که ایشان به خوبی اطلاع داشتند که انجمن حجتیه فعالیت های خود را به شکل مخفیانه ادامه می دهد.

رد مستندات تفکری و عقیدتی انجمن حجتیه/سندیت حدیث ابتدای صحیفه سجادیه ضعیف است

وی با اشاره به این که امروز هم این گروه فعال بوده و بسیار قوی هم در حال انجام فعالیت است، تأکید کرد: یکی از مستنداتی که منشأ فکری و عقیدتی انجمن حجتیه است، احادیث مربوط به باطل بودن هر گونه قیام قبل از ظهور حضرت حجت(عج) است.

استاد حوزه علمیه ادامه داد: به طور کلی حدود 17 یا 18 حدیث با این موضوع وجود دارد که تشکیل حکومت و قیام قبل از ظهور را باطل دانسته است؛ معروف ترین این احادیث، حدیث ابتدای صحیفه سجادیه است.

وی با بیان این که صحیفه سجادیه از چندین سند مختلف روایت شده، گفت: در سندی که انجمن حجتیه مدنظر دارد، در ابتدای این کتاب شریف حدیثی از امام صادق(ع) نقل شده که می فرمایند، قیام نکرده و نخواهد کرد از جانب ما اهل بیت(ع) تا زمان ظهور حضرت حتی یک نفر برای رفع ظلمی یا برای گرفتن حقی، مگر این که اگر قیام کند دچار بلا می شود و قیامش جز این که سبب رنج ما شیعیان شود، چیز دیگری ندارد.

حجت الاسلام اکبری آهنگر افزود: افراد مختلف پاسخ های مختلفی به این حدیث داده اند اما پاسخی که بنده انتخاب کرده ام به این گونه است که این حدیث از نظر سندی ضعیف است؛ سلسله روات آن را که مشاهده کنید، دو نفر در این روایان هستند که یکی به نام «متوکل بن هارون» و یکی به نام «عبدالله بن مطلب شیبانی» است که اگر در کتب رجالی بررسی شود، یکی از آن ها توثیق نشده و دیگری نه تنها توثیق نشده، بلکه تضعیف شده است.

وی تصریح کرد: این شبهه ایجاد می شود که وقتی ضعف این حدیث اثبات شود، اصل صحیفه سجادیه هم زیر سؤال می رود اما باید توجه کرد که صحیفه سجادیه از سندهای دیگری هم ذکر شده که اتفاقا در هیچ یک از آن موارد، این حدیث مربوط به باطل بودن قیام های پیش از ظهور، از سوی امام صادق(ع) بیان نشده است؛ به هر حال متأسفانه از میان تمام این مستندات فقط همین یک سند که این حدیث در ابتدای آن ذکر شده را چاپ کرده اند و هنوز هم آن را اصلاح نکرده اند.

سه دلیل رد احادیث مورد استناد انجمن حجتیه: ضعف سند، عصر خاص(تقیه) و افراد خاص

کارشناس و پژوهشگر مباحث مهدویت ابراز داشت: سه پاسخ کلی برای احادیثی که درباره باطل بودن هرگونه قیام پیش از ظهور حضرت ولی عصر(عج) است، وجود دارد؛ همانطور که گفته شد، برخی از این احادیث از نظر سندیت مشکل دارند و احادیث صحیحی نیستند.

وی ادامه داد: برخی از احادیث از نظر سندی هم هیچ مشکلی ندارند اما مربوط به عصر خاصی و یک شخصیت خاص است؛ برخی احادیث مربوط به عصر امام صادق(ع) است که آن عصر، عصر تقیه بوده است و هر قیامی با شکست رو به رو می شد و به همین دلیل مباحث حکومتی با صراحت بیان نمی شد.

استاد حوزه علمیه خاطرنشان کرد: ابومسلم خراسانی یکی از این افراد خاص بود که خدمت امام جعفر صادق(ع) رسید و از ایشان خواست تا به او اجازه قیام بدهند؛ اما حضرت با توجه به شناختی که از وی داشت این اجازه را به او ندادند.

وی به تبیین سومین دلیل رد این احادیث اشاره کرد و گفت: بعضی از این احادیث هم مخصوص افرادی است که ادعای مهدویت می کردند؛ جالب است که در دوره رسول اکرم(ص) که ایشان حدیثی درباره ظهور امام زمان(عج) ذکر کرده بودند، افرادی در همان دوره پیامبر(ص) هم ادعای مهدویت می کردند.

حجت الاسلام اکبری آهنگر افزود: آیت الله مؤمن در دوره درس خارج، تک به تک این احادیث را بررسی کرده و بسیار قوی پاسخ داده اند که کاری بسیار ارزشمند و قوی است.

نگاه انجمن حجتیه به ولایت فقیه

وی درباره نگاه انجمن حجتیه به ولایت فقیه توضیح داد: افراد این انجمن از همان ابتدا تا الان می گویند که ما به ولایت فقیه اعتقاد داریم؛ اما تعریف ولایت فقیه ما با ولایت فقیه آن ها فرق می کند و فقط ظاهر یکسانی دارند؛ انجمنی ها برای اثبات اعتقاد به ولایت فقیه به جزوه نور که مربوط به شیخ حلبی است مراجعه می کنند.

استاد حوزه علمیه ادامه داد: با بررسی جزوه نور به این نتیجه می رسیم که انجمن حجتیه ولایت فقیه را ولایت مرجع تقلید می داند؛ سؤال پیش می آید که اگر ولایت فقیه حکمی صادر کرد که مخالف نظر مرجع دیگر بود، در این جا وظیفه شیعیان چه می شود؟ باید از چه کسی تبعیت کنند؟ نکته نخست این است که حیطه اختیارات ولی فقیه از نظر انجمنی ها بسیار محدود است.

وی با بیان این که اگر مرجعی ضد ولایت فقیه باشد، خودش را زیر سؤال برده است، گفت: پس اختلاف ما با انجمن حجتیه در محدوده اختیارات ولی فقیه است؛ بر این اساس به راحتی نمی توانیم باور کنیم که یک مرجع تقلید ضد ولایت فقیه است و اگر هم مرجعی چنین حرفی بزند، به نوعی خود زنی کرده است.

کارشناس و پژوهشگر مباحث مهدویت خاطرنشان کرد: مراجع و علمای سلف ما نیز همانند ائمه معصوم(ع) در عصر حکومت عثمانی و دوران تقیه بودند و نمی توانستند به راحتی ولایت فقیه را تبیین کنند؛ پس چون عبارت ولی فقیه در لفظ آن ها نیست، دلیل بر عدم قبول ولایت فقیه نمی باشد.

اثبات ضرورت وجود حکومت اسلامی برای سه نوع ولایت فقیه

وی بیشترین احکام اسلام را مربوط به احکام اجتماعی دانست و اظهار داشت: اگر فقیه بخواهد در احکام اجتماعی فتوا دهد و کاری به اجرای آن هم نداشته باشد که فتوایش به درد نمی خورد؛ از طرف دیگر اگر حکومت اسلامی تشکیل نشود اصلا این احکام و فتاوا اجرایی نمی شوند؛ در آخر به این نتیجه می رسیم که باید حکومت اسلامی تشکیل داده شود تا ضامن اجرایی برای فتاوای فقها وجود داشته باشد.

حجت الاسلام اکبری آهنگر درباره محدود کردن ولایت فقیه در حد قضاوت، ابراز داشت: کدام حکومت را دیده اید که امر قضاوت خود را به دست یک اقلیت بسپارد که مخالف حکومت شان هستند؛ در واقع اگر حکومت اسلامی نباشد حتی امور قضایی هم به دست فقها سپرده نمی شود.

وی تصریح کرد: برای ولایت در امور حسبیه هم نیاز به تشکیل حکومت اسلامی وجود دارد تا مردم وجوهات خود را به آن ها بپردازند؛ در غیر این صورت حکومت این اجازه را به مردم نمی دهد، چرا که حاکمیتش زیر سؤال می رود.

استاد حوزه علمیه خاطرنشان کرد: امام خمینی(ره) پس از قیام 15 خرداد این جمله را در مدرسه فیضیه فرمودند که من از آن آدم هایی نیستم که اگر فتوایی دادم بنشینم تا انجام شود، بلکه راه می افتم به دنبال اجرای آن و از هیچ چیز هم نترسیده ام و نمی ترسم، اگر ما به خاطر مقاصد اسلام بترسیم، دین نداریم.

وی خطاب به سران و متفکران انجمن حجتیه اظهار داشت: آقایان انجمن حجتیه پس شما چه بخواهید و نخواهید باید تشکیل حکومت اسلامی را قبول داشته باشید.

نگاه انجمن به انتظار و وظایف یک منتظر حقیقی

کارشناس و پژوهشگر مباحث مهدویت به تبیین تعریف عامیانه انجمن حجتیه از بحث انتظار و وظیفه منتظران پرداخت و گفت: تعریفی در جامعه وجود دارد که انجمن حجتیه ای ها کسانی هستند که معتقدند باید ظلم زیاد شود تا امام زمان(عج) ظهور کند؛ این تعریف از یک جهت غلط و از جهت دیگر صحیح است.

وی ادامه داد: این تعریف از این جهت غلط است که واقعا چنین اعتقادی ندارند و اگر چنین اعتقادی داشتند خودشان با بهایی ها مبارزه نمی کردند؛ واقعا انجمن حجتیه پیش از انقلاب در مبارزه با بهائیت زحمت کشید و البته امروز هم انسان های «متدین ضد انقلاب» تربیت می کنند؛ مبارزه آن ها با بهائیت همیشه مبارزه علمی بوده است و حتی حاضر نبودند به شاه بگویند که چرا هویدا یا پزشک پادشاه بهایی است.

استاد حوزه علمیه به تشریح طرف دیگر این تعریف پرداخت و افزود: از جهتی این نظریه به طور غیر مستقیم درباره انجمن حجتیه درست است؛ وقتی شما بر اساس سخنان و تفکرات شیخ محمود حلبی به قضیه نگاه کنید، متوجه می شوید که این انجمن مبارزه سیاسی را صحیح نمی داند و از طرف دیگر دشمن روز به روز قوی تر می شود و خود به خود ظلم فراگیر می شود؛ پس این نظریه فراگیر شدن ظلم و فساد برای ظهور حضرت ولی عصر(عج) در عمل انجمن حجتیه محقق می شود، حتی اگر به آن معتقد نباشند.

وی با اشاره به این که شیخ محمود حلبی در سال 1347 وظایف منتظران را به وظایف قلبی، بدنی و مالی تقسیم می کند، بیان کرد: در قسمت وظایف مالی اظهار می کند که پول از همه بالاتر است و توصیه می کند که در روزهای جمعه به نام امام زمان(عج) سفره پهن کنید و دعای ندبه برگزار کنید که این خود تعظیم و تجلیل امام زمان(عج) است؛ حتی از برخی آیات برای توجیه این نظریه استفاده می کند؛ انجمن حجتیه بر این باور است که جهاد با مال بر جهاد نفس مقدم و بالاتر است.

انتقاد از انتشار و چاپ کتاب های انجمن حجتیه/نفوذ انجمن حجتیه در مراکز آموزشی و حوزوی

حجت الاسلام اکبری آهنگر از چاپ برخی کتاب ها از سوی انجمن حجتیه خبر داد و تصریح کرد: انجمن حجتیه از همان زمان فروپاشی ظاهری، روش کار خود را عوض کرد و دیگر هیچ گاه از مهر یا نشان خاصی استفاده نمی کند و سعی در ترویج افکار و عقاید خود در سطح جامعه دارد و حتی کتاب هایی هم منتشر کرده اند که متأسفانه برخی کتاب های آن ها را در بسیاری از کتاب فروشی ها می توانید پیدا کنید.

وی ادامه داد: برخی از سران حاضر انجمن حجتیه امروز در دانشگاه ها و مراکز آموزشی به عنوان اساتید در حال تدریس هستند؛ حتی مدارس ابتدایی تأسیس کرده اند و از کودکی بر ذهن نسل آینده کار می کنند؛ در حوزه های علمیه، دفاتر و بیوت برخی مراجع نفوذ کرده و در شهرهای مختلف و پر جمعیت حضور داشته و در حال فعالیت هستند.

نگاه انجمن حجتیه به فلسفه و عرفان

کارشناس و پژوهشگر مباحث مهدویت به نگاه انجمن حجتیه به فلسفه و عرفان اشاره کرد و گفت: میرزا مهدی اصفهانی با فلسفه و عرفان مخالف بود و شیخ محمود حلبی از شاگردان وی بوده است؛ شیخ حلبی هم با فلاسفه و عرفا مخالف بود اما اشکالی که به وی وارد می شود این است که این اختلاف یک اختلاف صرفا نظری نیست بلکه پا را از مباحث علمی فراتر گذاشته بود و به آن ها توهین می کرد؛ وی ملاصدرا را ملا تحتا خطاب می کرده است.

دیدگاه انجمن حجتیه نسبت به وحدت

وی اظهار داشت: شخص شیخ محود حلبی اعتقاد به وحدت شیعه و سنی داشت و حتی در یکی از سخنرانی های خود، شعر پنج برادریم و یک مشتیم را خوانده است؛ اما انجمنی های امروزی پا را از تفکرات او فراتر گذاشته اند و حتی حرف رهبر خود را هم قبول ندارند؛ سران این انجمن به ظاهر معتقدند که با وهابی ها مبارزه می کنند در حالی که در برخی مناطق سنی نشین اقداماتی انجام می دهند که در تضاد با وحدت است.

استاد حوزه علمیه با تأکید بر این که تشکیلات و تفکر انجمن حجتیه باید از هم جدا شوند، گفت: برخی حتی اسم این انجمن را نشنیده اند ولی ممکن است که بخشی از این تفکرات را داشته باشند و خط فکری آن ها انجمنی است اما عضو تشکیلات نیستند؛ پس باید این نکته را مد نظر داشته باشید که خط فکری مهم است.

وی در پایان به راهکارهای مقابله با این جریان اشاره کرد و ابراز داشت: برای مقابله با خط فکری انجمن حجتیه، باید تفکر صحیح درباره اسلام را به خوبی بشناسیم؛ بهترین منبع برای شناخت صحیح مبانی اسلام مراجعه به صحیفه امام خمینی(ره) و مبانی فکری ایشان است؛ البته برای مقابله با سران انجمن حجتیه نیاز به پشتوانه آیات و روایات است./840/پ200/س