ظرفیت جهانی اربعین و تهدیدهای پیش رو/ راهپیمایی اربعین راه جهانی شدن نهضت عاشورا

اشاره: رهبر معظم انقلاب درباره‌ جایگاه ویژه‌ی زیارت اربعین فرموده اند«شروع جاذبه‌ مغناطیس حسینی، در روز اربعین است، جابربن‌عبداللَّه را از مدینه بلند می‌کند و به کربلا می‌کشد این، همان مغناطیسی است که امروز هم با گذشت قرن‌های متمادی در دل من و شماست، کسانی که معرفت به اهل‌بیت(ع) دارند، عشق و شور به کربلا همیشه در دلشان زنده است، این از آن روز شروع شده است».

بسیاری از مردم مسلمان از اقصی نقاط جهان از جمله ایران اسلامی متوجه اربعین حسینی شده‌اند و این کار در اثر فعالیت تبلیغات دینی نبوده بلکه به صورت خودجوش میان مومنان باتوجه به حریت، آزادمنشی، بزرگواری و مظلومیت امام حسین(ع) ایجاد شده است به طوری که در هر مکتبی دل‌های بسیاری متوجه اربعین شده‌اند.

در واقع امام حسین(ع) با کمترین هزینه مادی و زمانی می‌تواند اثرات بسیار عمیق‌تر و ماندگارتر از کارهای خیر دیگر در روح انسان ایجاد کند،‌ در روایات معتبر نقل شده است که فقرا حداقل سالی یکبار و ثروتمندان حداقل سالی دو بار به زیارت کربلابروند و میان دو سفر کربلا بیشتر از 3 سال فاصله نباشد این در حالی است که حج تمتع تنها یک بار بر مسلمانان واجب شده است در حالی که درباره زیارت امام حسین(ع) مطالب فراتر از حج در روایات مطرح شده است.

احساس تکلیف در مورد شرکت در همایش اربعین با احساس عاشقی و محبت حضرت سیدالشهدا(ع) مغایرت ندارد و این وظیفه از دو دلیل ولایی و عقلی قابل توجیه است، چرا که امام حسن عسگری(ع) زیارت اربعین را از شعائرالله در مورد تجمع برای مومنان در عصر غیبت دانسته‌اند.

دشمنان اسلام تلاش می‌کنند جنایت‌هایی را به نام دین در جهان منتشر کنند در حالی که حضور مردم مسلمان در راهپیمایی اربعین به عنوان نقطه تقابل بسیار مهمی با جریان تکفیری به حساب می‌آید، چرا که میلیون‌ها مسلمان به دلیل عشق به شهید مظلومی که سر از بدن او جدا شده است در اربعین در سرزمین کربلا حاضر می‌شوند.

براساس فرمایش امام صادق(ع) ثواب زیارت حضرت سیدالشهداء(ع) ثواب نجومی دارد؛ بنابراین این فرصت استثنائی است که هر شخصی می تواند از آن استفاده کند، ولی لازمه حضور در این مراسم رعایت نکاتی است که در این خصوص خبرنگار خبرگزاری رسا با حجت الاسلام نجف علی غلامی اراکی، عضو هیأت علمی دانشگاه خوارزمی تهران گفت و گویی داشته است که متن این گفت و گو در ادامه تقدیم خوانندگان محترم می شود.

رسا ـ ظرفیت جهانی اربعین را تبیین فرمایید؛ از این فرصت در معرفی کلان اسلام واقعی چگونه باید استفاده کرد؟

تاثیر واقعه عاشورا و جهان اسلام یک تاثیر عمیق و شگفت است تا قیام حضرت سیدالشهدا(ع) در حقیقت می شود گفت در انتظار رسالت پیامبر اسلام است، همان طور که رسالت پیامبر(ص) یک رسالت جهانی و جهان شمول است و ایشان مامور بودند کل دنیا را به دین اسلام دعوت کنند، قیام عاشورا هم به دنبال جهانی کردن دین اسلام است و قیام اباعبدالله(ع) در حقیقت در امتداد برنامه جهانی کردن اسلام توسط پیامبر(ص) است.

بر همین اساس می توانیم بگوییم امام حسین(ع) امروز دیگر متعلق به جریان خاص تشیع نیست؛ بلکه یک افق جهانی دارد و باید جهان تحت تاثیر عقبه قیام سیدالشهدا(ع) قرار بگیرد؛ بنابراین از این منظر می‌شود این روایت پیامبر(ص) را که فرمود «انَّ لِقتل الحُسَینِ حرارةً فِی قُلوبِ المُؤمِنین لَن تُبرَدُ اَبَداً» را معنا و تفسیر کنیم.

 حضرت در این روایت می فرماید قلوب مومنین، و مسلمین را بیان نمی کند، به نظر می رسد که مومن در اینجا به معنای عام و وسیع کلمه است، یعنی شامل هر انسانی می شود که ایمان حقیقت در او وجود دارد؛ بنابراین ما به کرار می بینیم که غیر مسلمانانی وجود دارد که در جریان قیام امام حسین(ع) قرار می گیرند که به سرعت تحت تاثیر قرار می گیرند و دقیقا می شود گفت روایت پیامبر(ص) در اینجا معنا و مفهوم پیدا می کند.

 رسا ـ چه نیرویی می تواند این قلوب انسان های آزاده در جهان را بیدار کند؟

 این زمینه وجود دارد، این حرارت و علاقه در قلوب انسان های آزاده وجود دارد، قطعا یکی از بهترین ابزارهایی که ما می توانیم امام حسین(ع) را جهانی کنیم و قلوب مومنان و مردم جهان را متوجه حضرت کنیم همین راهپیمایی میلیونی اربعین است.

راهپیمایی اربعین در حقیقت تراز امام حسین(ع) را جهانی می کند و اذهان ملت ها و افراد را به خود جلب می کند، یعنی افراد با این حساسیت نگاه می کنند که بیست میلیون انسان پیاده به طرف یک مسیری حرکت می کنند.

همین حساسیت و کنجکاوی باعث شناخت و معرفت به ساحت مقدس اباعبدالله(ع) خواهد شد؛ بنابراین ما باید به پیاده روی اربعین از این نگاه که یک نگاه استراژی و یک نگاه حیاتی داشته باشیم که بتوانیم این پتانسیل را به نحو احسنت استفاده کنیم.

رسا ـ چه حرکت هایی اربعین حسینی را تهدید می کند و یا زیر سوال می برد برای رفع آن چه اقداماتی باید انجام داد؟

قطعا مقوله پیاده روی اربعین با این عظمت و با این شکوه و با این بزرگی و این حساسیتی که امروز وجود دارد، قطعا ممکن است دچار یک سری آسیب ها و مخاطراتی باشد، بنابراین در این زمینه باید به چند نکته توجه کنیم که در ادامه خدمتتان عرض می کنم.

 نخست اینکه نمود و ظهور و بروز کامل اخلاص در این مسیر، آنچیزی که از همه مهم تر است در پیاده روی اربعین، یک روح اخلاص و پاکی است، اگر خدایی نخواسته آن نکته از آن الخاصش دور شود اثر خود را نخواهد داشت؛ بنابراین کسانی که در مسیر زیارت اربعین قدم بر می دارند و خود را زائر اباعبدالله(ع) تلقی می کنند باید توجه داشته باشند که یک عمل عبادی و تعبدی است و شرط اساسی عبادت و تقرب به خدا اخلاص و برای خدا بودن است.

 افراد باید این توجه را داشته باشند که با نیت پاک با اخلاص، طهارت نفس و با طهارت درون در این مسیر حرکت کنند؛ بنابراین باید از کوچکترین خودنمایی فخر فروشی و تکبر و خودبزرگی و مسائلی که از این قبیل بود روح اخلاص، روح پاکی را از این زیارت و از این پیاده روی می گیرد دوری کنند.

 همان طور که خود امام حسین(ع) روز عاشورا در کربلا فرمود «رضا بقضائك و تسليما لامرك و لا معبود سواك يا غياث المستغيثين » من اگر همه چیزم را از دست بدهم زندگی را از دست بدهم فرزندان را از دست بدهم هستی ام را از دست بدهم، راضی ام به رضای خدا، یعنی خدا محوری و برای خدا بودن در قیام امام حسین(ع) یک اصل است و کسانی که در مسیر زیارت اباعبدالله(ع) قدم بر می دارند باید در این مسیر باشند.

عدم تجمل گرایی در خدمت رسانی برای زائران و حفظ سادگی و بی آلایشی موکب ها

 مساله ی دوم که می تواند یک تهدید برای این مسیر باشد این هست که ما سعی کنیم این زیارت و این پیاده روی آن سادگی و بی آلایش بودن خودش را حفظ کند، کسی که در حقیقت در مسیر زیارت حضرت اباعبدالله(ع) قدم بر می دارد از آن سادگی و بی آلایشی خود را حفظ کند.

 موکب ها و خدمت گزارانی که به زائران امام حسین(ع) خدمت می کنند دچار مسائل زائری نشوند دچار مسائل تجمل گرایی نشوند آن روح سادگی و بی آلایشی در حقیقت و آن فضای معنوی که هر کس در آن مسیر قدم بر می دارد آن معنویت را کامل حس کند و کاملا در درونش ایجاد شود.

مساله ی بعدی که خیلی مساله مهمی است دوری از تعرض و توهین به مذاهب دینی و اسلامی است، ما می دانیم در یک همچین راهپیمایی با عظمتی از مذاهب دیگر اسلامی و حتی از میان دیگر ادیانی هستند که راهپمایی می کنند از اهل سنت از ادیان دیگر خب افراد باید خیلی مواظب باشند در حقیقت سوال ها نمادها  و حرکت هایی که در این مسیر انجام می شود باید در مسیر وحدت اسلامی و انسانی باشد نه در مسیر تفرقه و اختلاف حرفی که می زنند شعاری که می دهند رفتاری که می کنند حرکتی که انجام می دهند در حقیقت نمود یک رفتار حسینی باشد و مبتنی بر اتحاد و اتفاق جهان اسلام و انسان ها باشد.

 مساله بعدی که آخرین مساله این بحث است حفظ حریم زیارت و حفظ حرمت زائر است چون می دانید ما زائر امام حسین(ع) هستیم اگرچه ما داریم در روایات ما زائر و مسافر باید در طول سفر بشاش و متبسم باشد، سفر را سخت و خشک نگیرد این یک چیزی است که کاملا مشخص است اما ما نباید به این بهانه سفر را لوث کنیم.

نباید در مسیر زیارت خدایی نخاسته رفتاری انجام شود که در شأن یک زائر اباعبدالله(ع) نیست، شوخی ها و حرفهای آنچنانی، اینها باید حفظ شود در حال اینکه آن تبسم آن بشاشیت در میان زائر ابا عبدالله(ع) وجود دارد حلم و حفظ حرمت زیارت و زائر بودن امام حسین(ع) هم در این مسیر باید حفظ شود که این چند نکته بسیار مهم است.

رسا ـ همان طور که مطلع هستید همه ادیان به نوعی در آیین اربعین شرکت می کنند می خواهیم نقش اربعین را در تحکیم وحدت انسانی تبین بفرمایید؟

همان جوری که تاکید شد قیام حضرت اباعبدالله الحسین(ع) یک قیامی است برای نجات بشریت و انسانیت، یعنی نگاه امام یک نگاه جهانی و انسانی است هدفش را نجات انسان و بشریت قرار می دهد؛ بنابراین اینکه امروز امام حسین(ع) فقط در میان شیعیان شناخته شده است، این از ضعف ما است.

 ما نتوانستیم امام و قیام ایشان را به انسان های آزادی خواه برسانیم، بنابراین بشریت منتظر همچین فضایی است واقعیت جهان کنونی و عصر حاضر گویای این حقیقت است که انسان سر خورده و سر در  گریبان است در حقیقت به دنبال یک راه مفر یک مسیر نجات بخش می گردد.

 در حقیقت حوادث جهان کنونی حاکی از وجود یک خلا معنوی و ایمانی در میان انسانهاست انسان ها به دنبال یک خلایی هستند که بتوانند این معنویت خودشان را جبران کنند و انسان ها به دنبال یک حقیقت ناب هستند که پناه بگیرند و مسکنی و مسکنی بر دردهای آنها باشد.

 به نظر می رسد که روح حماسی و عرفانی قیام سیدالشهدا(ع) ترمیم کننده این خلا برای انسان هاست ما می بینیم در دنیای معاصر انسان های آزاده ای بودند مانند گاندی و دیگران که اصولا مسلمان هم نبودند، اما آن قیامشان آن حرکتشان آن جنبششان نشات گرفته و منشعب از قیام حضرت اباعبدالله الحسین(ع) است.

 ما در جملات گاندی به کرات می بینیم که تاکید می کند که ما این روح ایثار، استقلال طلبی روح آزادی بخشی از از قیام امام حسین(ع) گرفتیم و این نشان می دهد، در حقیقت تراز حرکت امام حسین(ع) یک تراز جهانی است و مبتنی بر کرامت انسان و نجات بشریت و انسانیت است.

 بر همین اساس ما می توانیم بگوییم دال مرکزی که می تواند عامل وحدت انسانی در جوامعی که جویای حقیقت هستند جویای معنویت هستند آن حماسه و روح عرفان سیدالشهدا(ع) است و این مهم را ما در آوردگاه با عظمت و پر ابهتی مانند زیارت اربعین و پیاده روی عاشقان اباعبدالله(ع) کاملا می بینینم که این هویداست این مساله پیداست.

 این را ما می توانیم یک طرازی در طراز جهان قرار دهیم یعنی قیام سیدالشهدا(ع) امروز از بطن شیعه باید عبور کند و تبدیل شود به یک قیام جهانی جهانی باید متوجه شود که امام حسین(ع) که بود چه کرد چه می خواست چه رفتاری کرد چه هدفی داشت چه فلسفه ای داشت.

 اصولا شناخت اباعبدالله الحسین(ع) امروز یک رسالتی است متوجه همه عاشقان امام حسین(ع) هست که بتوانند امام حسین(ع) را جهانی کنند و دل های آماده و شیفته دنیا را معطوف به وجود امام حسین(ع) کنند و این مهم و این مساله با عظمت یکی از راه کارهای مهمش همین زیارت اربعین است.

 بیست میلیون انسان در مسیری قرار می گیرند این سوالی است برای دیگران، برای رسانه ها، برای افرادی که در دنیا هستند بزرگترین تجمع جهان اسلام است، حتی بزرگتر از حج این سال پیش می آید که اینها هدف و برنامه و خواسته شان چیست، این نشان می دهد این پتانسیل در این حرکت وجود دارد  و باید از آن استفاده شود.

رسا ـ حوزه علمیه قم در استفاده از ظرفیت اربعین امام حسین(ع) چه راهبردی باید داشته باشد؟

حوزه علمیه با توجه به جایگاه و رسالتی که برای خودش قائل است، طبیعتا باید یک نگاه راهبردی کلان  و معطوف به آینده پژوهی نسبت به مقوله زیارت اربعین داشته باشد.

 همان جوری که تاکید شد بزرگترین تجمع در جهان اسلام حتی بزرگتر از آیین حج مساله پیاده روی زیارت اربعین است و این یک مساله کوچک و پیش پا افتاده ای نیست؛ بنابراین ضرورت و اهمیت یک نگاه راهبردی، کلان و استراتژیک در حوزه علمیه می طلبد.

 به نظر می رسد که ما باید به این مساله یک نگاه با اهمیتی داشته باشیم و آ‌نچه که در حقیقت مهم است برای حوزه علمیه به عنوان یک نگاه راهبردی این است که به مساله زیارت اربعین با یک نگاه تمدنی مساله را تحلیل کند، ما باید جهان اسلام را به دنیا آگاه کنیم بشناسانیم و تمدن عظیم اسلام که خواسته رهبر معظم انقلاب است و حضرت آقا کرارا تاکید کردند هدف اصلی انقلاب اسلامی ایجاد تمدن اسلامی است تمدن عظیم اسلامی که در جهان معاصر باید ایجاد شود.

تجمع میلیونی اربعین بهترین محفل برای پایه گذاری تمدن اسلامی

یکی از راه هایی که ما می توانیم این تمدن را نهادینه کنیم همین تجمعاتی است که به اسم اباعبدالله الحسین(ع) انجام می شود تمدن اسلامی اگر بخواهد جهانی شود باید دیده شود باید روی آن حساسیت ایجاد شود یک محفل و یک محملی باشد که خودش را عرضه کند؛ بنابراین بهترین محمل و بهترین محفل که ما می توانیم تمدن اسلامی را پایه گذاری کنیم و نشان دهیم به جهان همین تجمع میلیونی عاشقان اباعبدالله(ع) است که در این مسیر حرکت می کنند.

سبک کاری که در پیاده روی زیارت اربعین انجام می شود یک نمودی از جامعه مهدوی است، خب ما می گوییم در جامعه مهدوی خدمت بی منت از طرف مردم است نگاه معنوی به مسائل است قرار دادن شما در زیارت اربعین می بینید قرار دادن خانه و امکانات خود برای دیگران بدون چشم داشت مادی تجسم بالای روحی ایثار و فداکاری در میان مردم کسانی که در مسیر زیارت قرار می گیرند مورد استقبال  و پذیرایی قرار می گیرند  خانه، کاشانه و جان خود را می دهند.

 این نشان دهنده یک نمودی از جامعه امام زمان(عج) است که مدینه فاضله است؛ بنابراین از این جهت یک نگاه تمدنی است و ما می توانیم بوسیله استفاده از این ظرفیت بزرگ پیاده روی در حقیقت اربعین و حوزه علمیه یک نگاه راهبردی و یک نگاه تمدنی داشته باشد و بتوانیم تمدن اسلام را از این زاویه نهادیه کنیم و تبلیغ کنیم.

رسا ـ به نظر حضرت عالی حوزه علمیه در ترویج فرهنگ عاشورایی چه برنامه هایی را می تواند در اربعین حسینی داشته باشد؟

بله ما گفتیم که حوزه علمیه خب یک نگاه راهبردی و کلان محور می تواند به این مساله داشته باشد که این در جای خودش باید باشد، ضرورت دارد و نیاز است و نیاز به یک اتاق فکر است که افرادی که صاحب نظر هستند در این مقوله بنشینند فکر کنند برنامه ریزی کنند، این یک نگاه راهبردی است.

در عین حال یک نگاه میان مدت و کوتاه مدت و عملیاتی هم به مساله قابل کتمان نیست و باید انجام شود ترویج شعور در میان شور حسینی استفاده از خیل عظیم مخاطب آماده در این مسیر، بصیرت افزایی در میان زائران اباعبدالله الحسین(ع) تبلیغ عاشورایی بودن انقلاب اسلامی و نهضت بزرگ امام خمینی(ره) و مواردی از این قبیل می تواند در اقدامات عملیاتی وکوتاه مدت حوزه علمیه قرار بگیرد.

حوزه علمیه دارای مبلغان، محققان قوی، کارکشته و با تجربه است و مخاطب آو فضا هم آماده است که یک برنامه ریزی می طلبد که در حقیقت این کار انجام شود، مهم ترین رسالت حوزه علمیه پیرامون قیام سیدالشهدا(ع) یک کلمه است این که ما بتوانیم امام حسین(ع) و فلسفه قیام امام حسین(ع) را در میان زندگی مردم و بطن واقعی مردم نهادینه کنیم یعنی یک زائر و عاشق امام حسین(ع) باید بداند که اگر محب و عاشق واقعی امام حسین(ع) است، عزادار واقعی اباعبدالله(ع) است در زندگی خود هم باید این را رعایت کند در روابط خانوادگی در روابط کاری در وجدان کاری در نوع روابط اجتماعی در حساس بودن به حقوق الهی و حق الناس و در همه مسائل زندگی در چگونگی برگزاری مراسم های زندگی، عروسی‌ها، عزاداری ها و سوگواری ها مراسم دیگران رعایت کند.

این نشان می دهد که ما باید امام حسین(ع) را وارد زندگی مردم کنیم و مردم را آگاه کنیم که فقط عزادار بودن و گریان بودن برای اباعبدالله(ع) کافی نیست خب این مهم و این رسالت عظیم حوزه می تواند در آوردگاه مهم زیارت اربعین در حقیقت خودش را نشان دهد و ما بتوانیم از این فضا از این مخاطب آماده از این دل های آماده استفاده کنیم در موکب هایی که نهادینه شده است و پیش بینی شده است در میان مسیر در جاهای مختلف در ارتباط با زائر یک کار جهادی تبلیغی حوزه علمیه می تواند در این مسیر برنامه ریزی کند که البته کارهایی انجام شده است و انجام می شود، اما خب کم هست یعنی علتش این است که این مساله چند سالی است بیشتر بوجود نیامده است و می طلبد هر سال کار بیشتر و برنامه ریزی بیشتر که بتوانیم از این فرصت گرانبها و از این فرصت عظیم که دل ها، مخاطب و فضا آماده است، حوزه علمیه بتواند وظیفه خود و رسالتش را انجام دهد و استفاده کامل را ببرد.

رسا- اگر در پایان نکته ای هست در خدمتتان هستیم.

نکته پایانی این است که در حقیقت این یک توجهی که ما همه باید داشته باشیم به مساله زیارت اربعین این یک سفره ای است که پهن شده است یک غذایی است که آماده شده است یک مائده ای است که از طرف خداوند به اسم اباعبدالله الحسین(ع) پهن شده و آماده شده است و این ما هستیم که نیاز به این سفره و مائده و این فضا را داریم.

ساحت مقدس اباعبدالله الحسین(ع) نیازی به ما ندارد احتیاجی به ما ندارد اوست که نامش در حقیقت آوازه دلهاست این ما هستیم که باید از این فرصت استفاده کنیم خورشیدی که در آسمان هست نورش پرتو افکنی می کند این انسان ها هستند که باید از این خورشید استفاده کنند.

 در حقیقت خورشید حسین(ع) هم در زیارت اربعین تبلور خاص دارد و این ماها هستیم که نیاز به این نور داریم نیاز به این فضای معنوی داریم که دل هایی که زنگار گرفته در این فضا شستشو دهیم پاک کنیم و جلا دهیم؛ بنابراین بنده توصیه خودم این است هر کس می تواند در این مسیری که در زیارت اربعین است اگر می تواند به عنوان زائر حضور پیدا کند اگر امکان حضور وجود ندارد می تواند کمک کند کمک مادی و معنوی کند امکانات در تحت اختیار زائر قرار دهد افراد را تشویق کند به حضور در این مراسم عظیم بالاخره هر کس در هر توانی که دارد و هر در حقیقت نیروی که دارد در این مسیر استفاده کند و خودش را شریک این زیارت قرار دهد اگر چه نتواند حضور پیدا کند، اما می تواند با ارتباط با دستگاه اباعبدالله الحسین(ع) از فیض حضور زیارت بهره کافی را ببرد.

رسا ـ با تشکر فراوان از وقتی که در اختیار خبرگزاری رسا گذاشته اید./875/گ403/س